Ярашева Наргиза Исроиловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тиреотоксикозли бeморларда кўприксимон протeзлар билан протeзлашни оптималлаштириш», 14.00.21 – Стоматология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Tib2518.
Илмий рахбар: Зиядуллаева Нигора Саидуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент Давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc04/30.12.2019.Тib.59.01.
Расмий оппонентлар: Салеева Гульшат Тауфиковна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси); Шомуродов Кахрамон Эркинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: С.Д. Асфендияров номидаги Қозоғистон миллий тиббиёт университети (Қозоғистон Республикаси).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тиреотоксикозли беморларда дентал имплантатларга таянган кўприксимон протезлар билан протезлашда тиш қаторлари нуқсонларини ташхислаш ва ортопедик даволашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор тиреотоксикозли беморларни дентал имплантларга таянган ортопедик даволашга тайёрлашда эутиреоз ҳолатига эришишга имкон берувчи, таклиф этилган персоналаштирилган медикаментоз коррекцияловчи терапиянинг (гормонал ва суяк ҳосил қилувчи терапия) қўлланилиши кейинги остеоинтеграция жараёнини 2 марта тезлаштириши ва резорбция жараёнини секинлаштириши исботланган;
илк бор тиреотоксикозли беморларни дентал имплантациясига тайёрлашда минераллар (Ca, P, Mg, Na, C,O2) таркибининг нисбатини аниқлаш ва персоналаштирилган коррекцияловчи терапияни ишлаб чиқиш учун рентгеноспектрал таҳлил ёрдамида тиш катакчасидан олинган қириқлар орқали жағ суякларининг микроэлементли таркиби аниқланган;
илк бор тиротоксикозли беморларда имплантатларни битиши ва остеоинтеграция муддатларини 52%га қисқаришида намоён бўладиган, тиш қаторлари нуқсонларини дентал имплантларига таянган кўприксимон протезлар билан протезлаш самарадорлиги аниқланган;
илк бор персоналаштирилган коррекцияловчи терапия ва калцийли буфер эритмасидаги ултра-гидрофил юзали дентал имплантатлари билан тиш қаторлари нуқсонлари протезланган тиреотоксикозли беморларда таклиф этилган комплекс даволаш алгоритмининг қўлланилишида репаратив барқарорлик 92%га яхшиланиши ва преимплантацион соҳада яхши васкуляризацияни таъминлаши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга татбиғи бўйича 2024 йил 25 июндаги 01/02-сонли хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: тиреотоксикозли беморларни дентал имплантларга таянган ортопедик даволашга тайёрлашда эутиреоз ҳолатига эришишга имкон берувчи, таклиф этилган персоналаштирилган медикаментоз коррекцияловчи терапиянинг (гормонал ва суяк ҳосил қилувчи терапия) қўлланилиши кейинги остеоинтеграция жараёнини 2 марта тезлаштириши ва резорбция жараёнини секинлаштириши исботланганлиги буйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Эксперт Кенгаши томонидан 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/102-сон билан тасдиқланган “ Определение микроэлементного состава челюстных костей у больных с тиреотоксикозом” хамда 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/101-сон билан тасдиқланган “Жағ суякларининг микроэлементлар таркиби тиреотоксикоз билан оғриган беморларда тиш протезининг конструкциясини танлашга таъсири” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар №5-стоматология поликлиникаси Давлат унитар Корхонаси 2024 йил 12 март 45-сон, хамда Тошкент шахар ОК «Luqmon-Dental” хусусий стоматологик клиникаси амалий фаолиятига тадбиқ этилган 2024 йил 13 март 7-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: татбиқ натижаларида, морфологик ва микроэлементларни текшируви ёрдамида суякнинг тузилишини таҳлил қилиш, объектив текширув усули бўлиб, унинг информацион аҳамияти туфайли қалқонсимон без касалликлари бўлган беморларда тиббий муассасалар ва лабораторияларда диагностика тадбирлари тизимига киритилиши мумкин бўлди. Иқтисодий самарадорлиги: таклиф қилинган тавсияларнинг қўлланилиши битта текширилган беморнинг маълумотларини ҳисоблаган холда ва периимплантитларни олдини олиш мақсадида қўлланган даволаш алгоритм орқали 8000000 сўм тежаш имконини беради. Хулоса: тиреотоксикозли беморларни дентал имплантларга таянган ортопедик даволашга тайёрлашда эутиреоз ҳолатига эришишга имкон берувчи, таклиф этилган персоналаштирилган медикаментоз коррекцияловчи терапиянинг (гормонал ва суяк ҳосил қилувчи терапия) қўлланилиши кейинги остеоинтеграция жараёнини 2 марта тезлаштириши ва резорбция жараёнини секинлаштириш имконини беради.
иккинчи илмий янгилик: тиреотоксикозли беморларни дентал имплантациясига тайёрлашда минераллар таркибининг нисбатини аниқлаш ва персоналаштирилган коррекцияловчи терапияни ишлаб чиқиш учун рентгеноспектрал таҳлил ёрдамида тиш катакчасидан олинган қириқлар орқали жағ суякларининг микроэлементли таркиби аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Эксперт Кенгаши томонидан 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/102-сон билан тасдиқланган “ Определение микроэлементного состава челюстных костей у больных с тиреотоксикозом” хамда 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/101-сон билан тасдиқланган “Жағ суякларининг микроэлементлар таркиби тиреотоксикоз билан оғриган беморларда тиш протезининг конструкциясини танлашга таъсири” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар №5-стоматология поликлиникаси Давлат унитар Корхонаси 2024 йил 12 март 45-сон, хамда Тошкент шахар ОК «Luqmon-Dental” хусусий стоматологик клиникаси амалий фаолиятига тадбиқ этилган 2024 йил 13 март 7-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самадорлиги ушбу тадқиқотлар натижалари мутахассисларнинг тиш касалликларининг этиопатогенези, диагностикаси, даволаш ва олдини олиш масалалари бўйича тушуниш даражасини оширади. Иқтисодий самадорлиги: натижада беморга олинадиган протезлар билан муқобил даволаш таклиф этилади. Физиологик бўлмаганлиги сабабли, олинадиган протезлар протез қаватининг микросиркуляциясини бузади, суяк резорбцияси жараёнини кучайтиради, бу олинадиган протезлардан фойдаланиш вақтини сезиларли даражада камайтиради ва протезни ҳар 4-5 йилда бир мартадан кўпроқ ўзгартиришга мажбур қилади. Бу нафақат беморнинг қўшимча протез учун пул тўлашига сабабчи бўлади, балки ушбу беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада пасайтиради ва хар бир бемор ҳисобига 125000 сўмни ташкил қилади. Хулоса: тадкиқот натижаларига кўра, СЭМ ёрдамида аниқланган микроэлементлар таркиби бошқа тадқиқот усуллари ёрдамида аниқлаш мумкин бўлмаган жағ суякларидаги мавжуд оғишларни аниқлашга ёрдам беради ва суяк тўқимаси патологияси ривожланишининг бевосита сабабини даволаш имконини беради;
учинчи илмий янгилик: тиротоксикозли беморларда имплантатларни битиши ва остеоинтеграция муддатларини 52%га қисқаришида намоён бўладиган, тиш қаторлари нуқсонларини дентал имплантларига таянган кўприксимон протезлар билан протезлаш самарадорлиги аниқланганлиг бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Эксперт Кенгаши томонидан 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/102-сон билан тасдиқланган “ Определение микроэлементного состава челюстных костей у больных с тиреотоксикозом” хамда 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/101-сон билан тасдиқланган “Жағ суякларининг микроэлементлар таркиби тиреотоксикоз билан оғриган беморларда тиш протезининг конструкциясини танлашга таъсири” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар №5-стоматология поликлиникаси Давлат унитар Корхонаси 2024 йил 12 март 45-сон, хамда Тошкент шахар ОК «Luqmon-Dental” хусусий стоматологик клиникаси амалий фаолиятига тадбиқ этилган 2024 йил 13 март 7-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: суяк тўқималарининг ҳолатини яхшилаш қалқонсимон без касалликлари бўлган беморларни самарали ортопедик ва умумий стоматологик даволашга имкон берган, шу билан уларнинг турмуш даражасини оширади ва жамиятни эндокрин патологияси бўлган беморларни даволашнинг мураккаблиги муаммосидан халос қилганлиги билан изоҳланган. Иқтисодий самарадорлиги: тиротоксикозли беморларда имплантатларни битиши ва остеоинтеграция муддатларини 6 ойдан 3 ойга қисқарганлиги намоён бўладиган, тиш қаторлари нуқсонларини дентал имплантларига таянган кўприксимон протезлар билан протезлаш имконини берди. Хулоса: суяк тўқималарининг ҳолатини яхшилаш (тромбоцитлар фаол шаклларининг миқдори икки карра камайди, бу кўрсаткичларни дастлабки қийматларга яқинлаштирди) қалқонсимон без касалликлари бўлган беморларни самарали ортопедик ва умумий стоматологик даволашга имкон берган, шу билан уларнинг турмуш даражасини оширади ва жамиятни эндокрин патологияси бўлган беморларни даволашнинг мураккаблиги муаммосидан халос қилгаш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: персоналаштирилган коррекцияловчи терапия ва калцийли буфер эритмасидаги ултра-гидрофил юзали дентал имплантатлари билан тиш қаторлари нуқсонлари протезланган тиреотоксикозли беморларда таклиф этилган комплекс даволаш алгоритмининг қўлланилишида репаратив барқарорлик 92%га яхшиланиши ва преимплантацион соҳада яхши васкуляризацияни таъминлаши исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институти Эксперт Кенгаши томонидан 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/102-сон билан тасдиқланган “ Определение микроэлементного состава челюстных костей у больных с тиреотоксикозом” хамда 2023 йил 25 декабрдаги 04-р/101-сон билан тасдиқланган “Жағ суякларининг микроэлементлар таркиби тиреотоксикоз билан оғриган беморларда тиш протезининг конструкциясини танлашга таъсири” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар №5-стоматология поликлиникаси Давлат унитар Корхонаси 2024 йил 12 март 45-сон, хамда Тошкент шахар ОК «Luqmon-Dental” хусусий стоматологик клиникаси амалий фаолиятига тадбиқ этилган 2024 йил 13 март 7-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: суяк тўқималарининг ҳолатини яхшилаш қалқонсимон без касалликлари билан оғриган беморларни самарали ортопедик ва умумий стоматологик даволашга имкон беради, шу билан уларнинг турмуш даражасини оширади ва жамиятни эндокрин патологияси бўлган беморларни даволашнинг мураккаблиги муаммосидан халос қилганлиги билан изоҳланган. Иқтисодий самарадолиги: суякнинг тузилишини дастлабки таҳлил қилиш билан комплекс ортопедик даволашда иқтисодий самарадорлик таҳлили шуни кўрсатдики, тиббий хизмат нархи битта шунга ўхшаш ҳолат учун 1000000 сўмни тежашга имкон беради: Х/С = ИС / (С2-С1) = 1000000/(95-50) = 22222 сум. Хулоса: шундай қилиб, диагностика ва даволаш чора-тадбирларни амалга ошириш туфайли, суякнинг тузилишини олдиндан таҳлил қилиш билан кенг қамровли ортопедик даволаш ҳар бир ҳолат учун 22222 сўмни тежаш имконини беради.