Тошева Моҳинур Юсуповнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўсмирларда стрессга барқарорликни таъминлашнинг психологик омиллари”, 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/P549.
Илмий раҳбар: Жабборов Азим Мейлиқулович, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.10.2024.P.72.06.
Расмий оппонентлар: Элов Зиёдулло Сатторович, психология фанлари доктори (DSc), доцент; Жумаев Нодир Зайниддинович, психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўсмирларда стрессга барқарорликни таъминлашнинг психологик омилларини эмпирик жиҳатдан баҳолаш ҳамда унинг услубий таъминотини такомиллаштиришдан иборат.
III.  Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўсмирларнинг ҳар қандай фаолиятидаги самарадорлик стрессга барқарорлиги билан бевосита ёки билвосита боғлиқлиги, стрессга барқарорликни юқори бўлишига, ёки аксинча, стрессга барқарорлик кўрсаткичининг пастлиги ўсмирнинг стресс вақтида ўз психофизиологик энергия ва захираларини салбий психологик ҳолатларни бартараф этишга сарфлаш маҳоратига қараб, мазкур фаолият самарадорлиги ошиши ёки пасайишига олиб келиши исботланган;
ўсмирлар ёш хусусиятлари билан боғлиқ психологик ўзгаришларга (“мустақилликка интилиш”, “катталик ҳисси”, “ҳали кўп нарсани билиш зарурлигини англаш” кабиларни туйиш) дуч келиши натижасида, уларда стрессли вазиятларда “адекват жавоб бера олмаслик”, “ўзини ишончсиз тутишга мойиллик”, ўз ҳис-туйғуларини назорат қилолмаслик кечинмаларининг ортиб бориши оқибатида ўзига ишончсизлик, бўйсуниш ва бошқаларнинг фикрига тобелик сифатларининг ривожланиши психологик мезонлар асосида далилланган;
таълим муассасаларида ўсмирлар психологик ҳимоясини стрессоген омилларнинг  ҳалокатли таъсиридан сақлаш (камайтириш) учун ўқитувчи-психолог томонидан ўтказилган “ички ўзини ўзи бошқариш”, “салбий импулсларни чеклаш”, “ҳиссий тажовузни камайтириш”,  “эмпатияни ривожлантириш”, “зиддиятли вазиятларда конструктив ҳаракат қилиш қобилиятини ривожлантириш” “ўсмирнинг индивидуал шахсий фазилатларини ривожлантириш”, “оилада ва синф жамоасида ижобий ўзаро муносабатларни шакллантириш” мавзулардаги мақсадли хатти-ҳаракатлар психопрофилактик ва тузатиш ишлари ижобий натижа бериши аниқланган;
“ташвиш”, “умидсизлик”, “ҳиссий танглик” ва “нейропсихик беқарорлик” даражаси меъёридан юқори ўсмирларнинг стрессга барқарорлигини ривожлантириш машғулотларида қатнашиши орқали индивидуал психоемоционал стрессни, умумий ташвиш даражасини пасайтириб, ўсмирлардаги стрессга барқарорликнинг энг осон тузатилиши мумкин бўлган таркибий қисмлари: “мотивацион йўналганлик”, “индивидуал ҳиссий-иродавий тажриба”, “стрессга чидамлилик”нинг умумий даражасига таъсир қилувчи “когнитив” ва “интеллектуал” компонентлар такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўсмирларда стрессга барқарорликни таъминлашнинг психологик омилларини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ўсмирларнинг ҳар қандай фаолиятидаги самарадорлик стрессга барқарорлиги билан бевосита ёки билвосита боғлиқлиги, стрессга барқарорликни юқори бўлишига, ёки аксинча, стрессга барқарорлик кўрсаткичининг пастлиги ўсмирнинг стресс вақтида ўз психофизиологик энергия ва захираларини салбий психологик ҳолатларни бартараф этишга сарфлаш маҳоратига қараб, мазкур фаолият самарадорлиги ошиши ёки пасайишига олиб келиши исботланганлигига доир илмий таклифлар Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-183-сон буйруғига асосан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-183а-сон маълумотномаси). Натижада, ўсмирларда стресс намойон бўлиши ва унга таъсир этувчи психологик омилларни аниқлаш юзасидан эмпирик тадқиқот моделини йаратиш имкони кенгайтирилган;
ўсмирлар ёш хусусиятлари билан боғлиқ психологик ўзгаришларга (“мустақилликка интилиш”, “катталик ҳисси”, “ҳали кўп нарсани билиш зарурлигини англаш” кабиларни туйиш) дуч келиши натижасида, уларда стрессли вазиятларда “адекват жавоб бера олмаслик”, “ўзини ишончсиз тутишга мойиллик”, ўз ҳис-туйғуларини назорат қилолмаслик кечинмаларининг ортиб бориши оқибатида ўзига ишончсизлик, бўйсуниш ва бошқаларнинг фикрига тобелик сифатларининг ривожланиши психологик мезонлар асосида далилланганга оид илмий хулосалар Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-183-сон буйруғига асосан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-183а-сон маълумотномаси). Натижада  ўсмирларда стрессга барқарорлик ва ўз-ўзига баҳо бериш, фрустрацион толерантлик, копинг-стратегийа механизмларининг ўзаро муносабат хусусийатларини аниқлашга эришилган;
таълим муассасаларида ўсмирлар психологик ҳимоясини стрессоген омилларнинг  ҳалокатли таъсиридан сақлаш (камайтириш) учун ўқитувчи-психолог томонидан ўтказилган “ички ўзини ўзи бошқариш”, “салбий импулсларни чеклаш”, “ҳиссий тажовузни камайтириш”,  “эмпатияни ривожлантириш”, “зиддиятли вазиятларда конструктив ҳаракат қилиш қобилиятини ривожлантириш” “ўсмирнинг индивидуал шахсий фазилатларини ривожлантириш”, “оилада ва синф жамоасида ижобий ўзаро муносабатларни шакллантириш” мавзулардаги мақсадли хатти-ҳаракатлар психопрофилактик ва тузатиш ишлари ижобий натижа бериши аниқланганлигига оид илмий асосланган таклиф ва тавсийалар Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-183-сон буйруғига асосан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-183а-сон маълумотномаси). Натижада ўсмирларда стрессга барқарорликни ривожлантирувчи тренинг машғулоти дастурини ишлаб чиқиш самарадорлиги ошган;
“ташвиш”, “умидсизлик”, “ҳиссий танглик” ва “нейропсихик беқарорлик” даражаси меъёридан юқори ўсмирларнинг стрессга барқарорлигини ривожлантириш машғулотларида қатнашиши орқали индивидуал психоемоционал стрессни, умумий ташвиш даражасини пасайтириб, ўсмирлардаги стрессга барқарорликнинг энг осон тузатилиши мумкин бўлган таркибий қисмлари: “мотивацион йўналганлик”, “индивидуал ҳиссий-иродавий тажриба”, “стрессга чидамлилик”нинг умумий даражасига таъсир қилувчи “когнитив” ва “интеллектуал” компонентлар такомиллаштирилганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-183-сон буйруғига асосан “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-183а-сон маълумотномаси). Натижада ўсмирларда стрессга барқарорликни ошириш бўйича психологик-педагогик хулоса ва умумий тавсийалар ишлаб чиқилган.