Cho‘lponov Olimjon G‘opurjonovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.Umumiy ma’lumotlar:
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Suv omborlari suv o‘tkazish quvurlarining kuchlanganlik - deformatsiya holatiga aeratsiyali oqim ta’sir dinamikasini modellashtirish”, mavzusidagi 05.09.01-Qurilish konstruksiyalari, bino va inshootlar va 05.09.07- Gidravlika va muhandislik gidrologiyasi ixtisosliklari (texnik fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/T3410 Ilmiy rahbarlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: texnika fanlari doktori, professor Xudaykulov Savet Ishonkulovich; texnika fanlari doktori, professor Razzakov Sobirjon Juraevich.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Namangan muhandislik-qurilish  va Irrigatsiya va suv muammolari ilmiy-tadqiqot institutlari.
Ilmiy kengash faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, Ilmiy kengash raqami: Namangan muhandislik-qurilish instituti, huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi PhD.03/01.04.2023.T.90.02 raqamli Ilmiy Kengash asosidagi bir martalik Ilmiy Kengash.
Rasmiy opponentlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni:  Abdullaev Ibroxim Numanovich, texnika fanlari nomzodi, professor., Jonqobulov O‘lug‘murat Umbarovich, texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent arxitektura-qurilish universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi. Suv omborlaridagi shiddatli oqim tufayli suv chiqarish quvurlarida vujudga keladigan kuchlanganlik deformatsiyasini aeratsiyali oqim orqali kamaytirish va inshootning havfsizlik parametrlarini hisoblash usullarini takomillashtirishdan iborat.  
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
suv omborlarining suv chiqarish quvuridagi aeratsiyali oqimning havoda va oqimning erkin sirtida tarqalish jarayonlari modellashtirilgan va suv tarkibidagi havoli pufakchalarning hosil-bo‘lish jarayonining nazariy modeli ishlab chiqilgan;
suv omborlari suv chiqarish quvurlarining mustahkamligini va xizmat davrida  havfsiz uzoq vaqt ishlashini ta’minlovchi hisoblash sxemasi yaratilishi asosida kuchlanganlik - deformatsiyalanuvchanlik holatini tadqiq qilish, grunt va suvning bosimini, quvur materiallarini, uning geometrik o‘lchamlarini, quvurni o‘rab turuvchi temir-beton qobiqni, shakli va materialini hisobga olgan holda masalaning matematik echimi olingan;
aeratsiyali shiddatli oqimning analitik echimi, kritik holatda bo‘lish sharti, sxemasi, kavitatsiyaning vujudga kelish kriteriyasi aniqlangan va suv omborini ekspluatatsiya qilishda inshootlarni ishchi holatda saqlash, pulsatsiya orqali sodir bo‘lishi mumkin bo‘ladigan avariya holatlarini oldini olish hamda quvurlarni eroziyadan saqlash usuli takomillashtirilgan;
Rezaksoy suv omborining suv chiqarish quvurlaridagi kuchlanganlik-deformatsiyasi, bosimli havo oqim orqali kavitatsiyaning vujudga kelish qonuniyati asosida nazariy hisoblash yo‘llari bilan aniqlangan va quvurning davriy ishlashi bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.  Suv omborlari suv o‘tkazish quvurlarining kuchlanganlik- deformatsiyalanuvchanlik holatiga aeratsiyali oqim ta’sir dinamikasini  modellashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
rezaksoy suv omboridagi gidrotexnika inshootlari turg‘unligiga aeratsiyali oqimning ta’sirini baholash uchun ko‘p fazali o‘zaro kirishuvchan, ta’sirlanuvchan suyuqliklar usullari orqali tadqiqot ishlari va naturaviy kuzatuvlari olib borilgan. Quvurlarda aeratsiyali oqim jarayonining sodir bo‘lishi, uning oldini olish, tezlik o‘zgarishi qonuniyatini aniqlashning nazariy tenglamalari belgilanib, tegishli tavsiya va xulosalari asosida olingan ilmiy yangiliklari foydalanish uchun joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligining 2023-yil 25-sentyabrdagi 03/37-3070-sonli ma’lumotnomasi). Keltirilgan tadqiqotlar natijasida Rezaksoy suv ombori suv chiqarish tizimidagi kompensatorni boshqarish orqali oqim tezligi barqarorlashtirilgan va foydalanish davrida suv omboridagi suv chiqarish quvurning aeratsiyali oqim ta’siri ostida kuchlanganlik-deformatsiya holatlarini aniqlash imkoni yaratilgan;
suv ombori inshootlarida yuzaga keladigan vibratsiya turg‘unligiga aeratsiyali oqimning ta’sir jarayonini hisoblash usuli ishlab chiqilgan va Namangan viloyati suv omborlaridan foydalanish boshqarmasi tomonidan Rezaksoy suv omboriga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligining 2023-yil 25-sentyabrdagi 03/37-3070-sonli ma’lumotnomasi), ushbu ilmiy natijalar suv ombori quvurlarida sodir bo‘ladigan tebranishlarning aeratsiyali oqim orqali kamaytirilishida va eroziyaning oldini olishda va suv omboridan havfsiz va samarali foydalanishda asoslangan;
suv ombori gidrotexnika inshootlari turg‘unligiga aeratsiyali oqimning ta’siri turlicha bo‘lishi, oqimning turli tezlik bilan oqib chiqishida, suv chiqarish quvuri vibratsiyaga uchrashida va bu vibratsiyaning chastotasi turlicha bo‘lishi oqim tezligiga va suyuqlik tarkibiga bog‘liqligini axborotlovchi hisoblash dasturi “Davlat aktivlar boshqarmasi agentligi qoshidagi suv loyiha DUK” Namangan filialiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Suv xo‘jaligi vazirligining 2023-yil 25-sentyabrdagi 03/37-3070 sonli ma’lumotnomasi). Natijada suv ombori suv chiqarish tizimining eroziyaga uchragan qismini oldindan aytish imkoni yaratilib, suv omborini ekspluatatsiya qilish uchun ajratilgan mablag‘ning 10-13 foizini iqtisod qilishga erishilgan;
Ilmiy tadqiqot ishi natijalari Rezaksoy suv omborining suv chiqarish va suv tashlash quvurlarida vujudga kelgan aeratsiyali oqim orqali hosil bo‘ladigan vibratsiya hodisasini aniqlash va suv omboridan xavfsiz hamda samarali foydalanish uchun joriy qilingan (Namangan viloyati suv omborlaridan foydalanish boshqarmasining 2023-yil 5-yanvardagi, Davlat aktivlari boshqarish agentligi qoshidagi suv loyiha DUK Namangan filialining 2023-yil 27-yanvardagi va Farg‘ona viloyati suv omborlaridan foydalanish boshqarmasining 2023-yil 20-fevralidagi dalolatnomalari). Natijada, suv omboridagi gidrotexnika inshootlari turg‘unligiga aeratsiya oqimning ta’sirini baholash uchun ko‘p fazali o‘zaro kirishuvchan, ta’sirlanuvchan, suyuqliklar usullari orqali tadqiqot ishlari va naturaviy kuzatuvlari olib borilgan va quvurlarda aeratsiyali oqim jarayonining sodir bo‘lishi, uning oldini olish, tezlik o‘zgarishi qonuniyatini aniqlashning tashkil etish imkoni yaratilgan;