Abdazimov Shavkat Xakimovichning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar:
Tog‘ ko‘chkilari va sel oqimlari ta’sirida yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlarda temir yo‘l va uning inshootlari xavfsizligini ta’minlash muammolari 05.10.02 – Favqulodda holatlarda xavfsizlik. Yong‘in, sanoat, yadro va radiatsiya xavfsizligi (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.3.DSc/T385.
Ilmiy maslahatchi: Sulaymanov Sunnatulla Sulaymanovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat transport universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat transport universiteti huzuridagi DSc.15/31.08.2022.T.73.07 raqamli Ilmiy kengash asosida bir martalik Ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Siddikov Ikrom Imindjanovich, texnika fanlari doktori (DSc), dotsent; Nurmamatova Raxima Raxmanovna, texnika fanlari doktori (DSc), professor; Ilyasov Oleg Rashidovich texnika fanlari doktori, professor (Rossiya ).
Yetakchi tashkilot: Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti.
II. Tadqiqotning maqsadi: O‘zbekiston temir yo‘l transporti infratuzilmasining tog‘ va tog‘ oldi hududlarida joylashgan obektlarida, ko‘chkilar va sel oqimlari hamda qor ko‘chkilari ta’sirida yuzaga keladigan tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar ssenariylari asosida, risklarni oqibatlari ko‘lamini aniqlash va baholash hamda kamaytirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
temir yo‘l transporti infratuzilmasi obektlarining favqulodda vaziyatlarda xavfsizligini ta’minlashning o‘ziga xos xususiyatlarini e’tiborga olgan holda turli tusdagi favqulodda vaziyatlar ta’sirida yuzaga keladigan risklar ko‘lamining harakatlanuvchi tarkiblar xavfsizligiga ta’siri xavflarning o‘zgarish dinamikasi yordamida asoslangan;
tog‘ va tog‘ oldi hududlaridagi temir yo‘l obektlarida ko‘chki va sel oqimlari ta’sirida yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlar risklari ehtimolini hisoblash usuli zarar etkazilishi kutilayotgan inshootlar xavfsizligini ta’minlash imkoniyatlarini hisobga olgan holda xavfsizlik tahlili tuzilmasi parametrlari yordamida ishlab chiqilgan;
temir yo‘l transportida tashish amalga oshiriladigan reyslar sonini hisobga olgan holda inshootlarda kuzatiladigan ko‘chkilar va sel oqimlari bilan bog‘liq favqulodda vaziyatlar ssenariylari asosida tog‘ va tog‘ oldi hududlardagi tabiiy ofatlar risklarini yuzaga kelish jarayonining analitik modeli xavflar paydo bo‘lishini sezuvchi moslamalardan foydalanish sharoitlari uchun ishlab chiqilgan;
“kuzatish va eksperimental tadqiqotlar” asosida ko‘chki va sel oqimlari tufayli temir yo‘lning tog‘li hududlarida joylashgan obektlarida yuzaga keladigan zararlarni minimallashtirish imkoniyatlarini e’tiborga olgan holda favqulodda vaziyatlar oqibatlarini yumshatishning avtomatlashtirilgan tizimi  ishlab chiqilgan;
temir yo‘l infratuzilmasi obektlarining xavfsizligini ta’minlash maqsadida ko‘chki va sel oqimlari ta’sirida yuzaga keladigan tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar ta’sir ko‘lamini baholash uslubiyati harakatlanuvchi tarkiblar va inshootlarga etkaziladigan zararlarni hisobga olgan holda takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tog‘ ko‘chkilari va sel oqimlari ta’sirida yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlarda temir yo‘l va uning inshootlari xavfsizligini ta’minlash muammolari bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar asosida:
temir yo‘l ob'ektlarida yuzaga keladigan favqulodda vaziyatlar risklari ehtimolini hisoblash usuli, tabiiy ofatlar risklarini yuzaga kelish jarayonining analitik modeli, favqulodda vaziyatlar oqibatlarini yumshatishning avtomatlashtirilgan tizimi hamda tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlar ta’sir ko‘lamini baholash metodologiyasi “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJning “Texnik va texnologik nazorat” boshqarmasiga joriy etilgan (“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJning 2024 yil 22 fevraldagi 03/721-24-sonli ma’lumotnomasi). Natijada temir yo‘l tarkiblari va ob’ektlarini tabiiy tusdagi favqulodda vaziyatlar ta’siridan asrash imkoniyati yaratilgan, temir yo‘lning tog‘ va tog‘ oldi hududlarda joylashgan liniyalari va ob’ektlariga ko‘chkilar, sel oqimlari, shuningdek qor ko‘chkilari ta’sirida hosil bo‘ladigan favqulodda vaziyatlar risklari, keltiradigan zararlarini hamda insonlarni sog‘lig‘i va hayotiga ta’sir ko‘rsatish ehtimoli mavjudligi hamda bundagi ijtimoiy-iqtisodiy samaradorlik, favqulodda vaziyatlar risklari tufayli etkazilishi mumkin bo‘lgan moddiy va moliyaviy zararlarni qisqarishi evaziga, 45,2 mlrd. so‘mni tashkil etishi asoslangan.