Xalilov Shaxobiddin Fayzievichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
    Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Qovushqoq– elastik ortotrop silindrik qobiqqa garmonik to‘lqinlar ta’sirining xususiyatlari” (Osobennosti vozdeystviya garmonicheskix voln na vyazkoupruguyu ortotropnuyu  silindricheskuyu obolochku) 01.02.04–Deformatsiyalanuvchan qattiq jism mexanikasi (fizika matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.2.PhD/FM1075
Ilmiy rahbar: Safarov Ismoil Ibrohimovich fizika matematika fanlai doktori (professor)
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent kimyo-texnologiya instituti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Buxoro muhandislik -texnologiya instituti huzuridagi ilmiy daraja beruvchi PhD.03/27.02.2021.FM.101.02 raqamli ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Mirzaev Ibraxim fizika-matematika fanlari doktori, professor; Mardonov Botir Mardonovich fizika matematika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot nomi: Namangan muhandislik-qurilish instituti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.  Tadqiqotning maqsadi: Qovushqoq - elastik muhit bilan kontaktda bo’lgan ortotrop  silindrik qobiqda xos to’lqinlarni tarqalishida faza tezliklari, chastotalari  va ularni so’nish xususiyatlarini ifodalovchi parametrlari, hamda tashqi garmonik to’lqin (bo’ylama va ko’ndalang) ta’siri natijasida qovushqoq - elastik silindrik qobiqda hosil bo’ladigan kuchlanganganlik holatiga  ortotropik parametrlar ta’siri masalasini baholashga qaratilgan metodika  va algoritm  ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
qovushqoq-elastik muhitda  bo‘lgan ortotropik silindrik qobiqning kritik tezligi va dinamik kuchlanganlik deformatsiyalanganlik holatini topish masalalarining matematik qo‘yilishi takomillashtirilgan;
qovushqoq-elastik muhit bilan kontaktda bo‘lgan ortotrop silindrik qobiqda xos to‘lqin tarqalishini o‘rganish metodikasi va algoritmi kompleks o‘zgaruvchi funksiyalar hamda matemematik fizika fanlarining maxsus funksiyalariga asoslanib ishlab chiqilgan;
qovushqoq-elastik muhitda bo‘lgan ortotrop silindrik qobiqda kritik to‘lqin tarqalishini to‘lqin soni va ortotropik parametrlarga bog‘liq o‘zgarishi kompleks parametrli dispersion tenglamani sonli echimlarini topish orqali solishtirma baholangan;
xos to‘lqinning kompleks  chastotalari va unga mos keluvchi tebranishlar formasi kompleks koeffisentli bir jinisli algebraik tenglamani  echimi mavjudligi shartidan va  uni echish orqali topildi. Kompleks  chastotalarini  ortotropik parametrlarga bog‘liq o‘zgarishi tahlil qilingan va solishtirma baholangan;
qovushqoq-elastik silindrik qobiqga garmonik to‘lqin yuklanganda qobiqning  ko‘chish amplitudasini kritik tezlikga va to‘lqin uzunligiga  bogliqligi  bir jinisli bo‘lmagan chiziqli differensial tenglamalar sistemasini echish orqali  topildi.Kuchlanishlar uzun to‘lqin soxasida statik holatga qaraganda 15% ko‘p bo‘lishi topilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Dinamik kuchlar ta’sirida elastik va qovushqoq-elastik tekisliklarda joylashgan silindrik qobiqlarning dinamik  kuchlanganlik-deformatsiyalanganlik holatini hisoblash usullari tadqiqot ishi bo’yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
silindrik qobiqsimon, bosim ostida ishlovchi quvurlar bilan muhitning o’zaro ta’sirini hisobga olish masalalarini echish usullaridan Buxoro muhandislik-texnologiya instituti 2012-2016-yillarda olib borilgan F-4-14-raqamli “Suyuqlik oquvchi er osti egri chiziqli quvurning dinamik kuchlar ta’siridagi kuchlanganlik-deformatsiyalanganlik holatini tadqiq qilish nazariyasini rivojlantirish va hisoblash usullarini ishlab chiqish” fundamental loyihasida foydalanilgan (Buxoro muhandislik-texnologiya institutining 2024-yil 22-maydagi № 1-2-1870-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, elastik hamda qovushqoq-elastik suyuqlik oquvchi quvurlar tebranishining rezonans amplituda sohalarini baholash imkoniyati yaratilgan;
elastik yarim tekislikda joylashgan silindrik kompozit tunnelarning dinamik kuchlar ta’siridagi tebranish va difraksiya masalalarini sonli echishda hamda silindrik konstruksiyalarning dinamik holatini hisoblashda, sistemada hosil bo’ladigan energiyani hisobga olish natijalaridan Toshkent kimyo-texnologiya inistitutida  2016-2020-yillarda bajarilgan OT-F4-01 “Qovushqoq suyuqlik oquvchi ko’p qatlamli kompozit quvurlar egri chiziqli bo’laklarining harorat va dinamik yuklanishlar ta’sirida chiziqli bo’lmagan dinamik kuchlanish-deformatsiya holatini o’rganish usullarini ishlab chiqish va nazariyasini rivojlantirish” mavzudagi fundamental loyiha foydalanilgan (Toshkent kimyo-texnologiya inistitutining 2024-yil 03-maydagi № 1/04-1171-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, suyuqlikli silindrik qobiqning rezonans amplitudasi  15% gacha kamaytirilgan.