Исмоилов Ғанишер Турабжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ёш кикбоксчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигида ҳаракатли ўйинларни қўллашнинг кинематик хусусиятлари”, 13.00.04 - “Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси” (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Ped3240.
Илмий раҳбар: Тажибаев Сойиб Самижонович, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Расмий оппонентлар: Кочкаров Атабек Ахматваевич педагогика фанлари доктори (DSc), доцент; Бобомурадов Норпулат Ширинович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 13-14 ёшли кикбоксчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигида ҳаракатли ўйинларни қўллашнинг кинематик хусусиятлари бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
яккакурашчиларнинг жисмоний тайёргарлигини аниқлашда умумий куч, сигналли ва сигналсиз зарбаларни назорат қилиш ҳамда баҳолаш учун портловчан чидамлиликнинг коеффициенти, портловчан чидамлиликнинг индекси ва креатинфосфат иш қобилияти индексини баҳолаш ҳисобига ёш кикбоксчиларни зарба турларининг нисбати такомиллаштирилган;
ёш кикбоксчиларнинг чап ва ўнг оёқларда тўғридан зарба, чап ва ўнг қўллар билан тўғридан зарба, чап ва ўнг тиззаларда зарбалар техникасини мақсадли нуқтага йўналтириб такомиллаштиришга қаратирилган ҳаракатли ўйинларни ишлаб чиқиш ҳисобига спортчиларнинг техник тайёргарлиги ривожлантирилган;
ҳаракатланиш параметрлари, спортчиларнинг марказий оғирлик нуқтасининг вертикал тебраниши, ўнг ва чап оёқнинг ерга тушиш масофаси, ўнг ва чап оёқнинг ҳаракатланиш масофаси, ўнг ва чап оёқнинг ерга таяниш масофаси ҳамда ҳаракатлар пайтида чап оёқ бармоқларнинг Х координатасини комплекс аниқлаш ҳисобига ёш кикбоксчиларнинг махсус ҳаракат кўрсаткичлари такомиллаштирилган;
ёш кикбоксчиларнинг ҳаракатли ўйинлар ва зарбалар техникасининг кинематик кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида оёқларда ёндан зарба ҳаракати давомида бўйинни букиш ва ёзиш, ўнг ва чапга ҳаракатланиш, умуртқа поғоналарининг олдинга, орқага ва ён томонларга эгилиш кинематикасини 3Д биомеханик баҳолаш ҳисобига кикбоксчиларнинг минимал, максимал ва диапазон кўрсаткичлари яхшиланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ёш кикбоксчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигида ҳаракатли ўйинларни қўллашнинг кинематик хусусиятлари юзасидан ўтказилган тажрибалар асосида:
яккакурашчиларнинг жисмоний тайёргарлигини аниқлашда умумий куч, сигналли ва сигналсиз зарбаларни назорат қилиш ҳамда баҳолаш жараёни Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлиги тасарруфидаги ёш кикбоксчиларнинг машғулотларида қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 20-июндаги 03-16/6222-сон маълумотномаси). Натижада назорат гуруҳи спортчиларида тана массаси ўсиши йил бошида ва сўнгида қуйидагича 42,81±9,25 дан 45,69±8,21 га ўзгарган. Тажриба гуруҳи спортчилари йиллик 2,62 кг.ни ташкил этган, йиллик ўсиш фоизларда ҳисобланганда ТГ спортчиларида 38,16%, НГ спортчиларида 35,71% га ошган;
чап ва ўнг оёқларда тўғридан зарба, чап ва ўнг қўллар билан тўғридан зарба, чап ва ўнг тиззаларда зарбалар техникасини такомиллаштиришга йўналтирилган ҳаракатли ўйинларни ишлаб чиқилиб Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлиги тасарруфидаги ёш кикбоксчиларнинг машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 20-июндаги 03-16/6222-сон маълумотномаси). Натижада чап оёқ тўғридан зарба кучи йиллик ўсиш 12,82% га яхшиланган;
биомеханик таҳлиллар асосида ҳаракатланиш параметрлари, спортчиларнинг марказий оғирлик нуқтасининг вертикал тебраниши, тўхташ масофаси, ҳаракатланиш масофаси, ҳаракатлар учун ёрдам бериш масофаси ҳамда чап оёқ бармоғининг Х координатасини аниқланиб Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлиги тасарруфидаги ёш кикбоксчиларнинг машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 20-июндаги 03-16/6222-сон маълумотномаси). Натижада техник ҳаракат ва ҳаракатли ўйин ортасидаги елкаларнинг бурилганлик даражаси ҳаракатли ўйинлар асосида чап елка тафовутлари минимал ҳолтда 13,2% га, максимал 16,4% га, ўнг елка 15,26% га ва чап елка 17% га яхшиланган;
ёш кикбоксчиларнинг кинематик кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида 3Д биомеханик таҳлил ёрдамида ҳаракатли ўйинлар ва зарбалар техникаси ўртасидаги минимал, максимал ва диапазон фарқ кўрсаткичлари аниқланган ва Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлиги тасарруфидаги ёш кикбоксчиларнинг машғулотлари жараёнига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Спорт вазирлигининг 2024-йил 20-июндаги 03-16/6222-сон маълумотномаси). Натижада ҳаракатнинг бошланғич нуқтасида ўнг қўл елка суяклари сагиттал ўқ бўйлаб ҳаракат диапазони 15,75% га, чап қўл елка суяклари сагиттал ўқ бўйлаб ҳаракат диапазони 13,81% га ўсган.