Жумаев Соҳибжон Ботирбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “11-12 ёшли курашчиларнинг ўқув машғулот жараёнини режалаштириш методикаси”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Ped5304.
Илмий раҳбар: Нуруллаев Абдухолиқ Қаҳҳорович педагогика фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат педагогика институти.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.03/30.12.2019.Ped.28.01.
Расмий оппонентлар: Алламуратов Шухратулла Иноятович биология фанлари доктори (DSc), профессор; Тошназаров Жасур Йўлдошевич, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон финландия педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бошланғич тайёргарлик гуруҳида шуғулланувчи 11-12 ёшли курашчиларнинг ҳаракат тайёргарлигини оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
11-12 ёшли курашчиларнинг ўқув машғулот жараёнидаги дастлабки ўргатиш босқичида жароҳатланишни олдини олиш учун кўп сериали интервалли машқ методини, организм функсионал кўрсаткичларнини яхшилаш учун алмашиб турувчи узлюксиз машқ методини қўллаш ҳисобига субмаксимал юкламаларга мослашиш имконияти оширилган;
11-12 ёшли курашчиларнинг машғулот жараёнида асосий туриш ҳолатидаги ҳужум ҳаракатларида ўз - ўзига қаршилик кўрсатиб бажарадиган машқларни ўрта суръатда бажартириш ҳисобига асосий мускул гуруҳларини ривожлантириш имконияти кенгайтирилган;
бошланғич тайёргарлик гуруҳидаги курашчиларни тайёрлашда техник элементларни микроциклларга тақсимлаб режалаштириш асосида микроциклнинг илк кунида машғулот ҳажмининг 43 %, иккинчи кунида 62 % ва бешинчи кунида 74 % куч сифатини ривожлантирувчи шиддати юқори ва ўрта шиддатли аеробик машқлар ҳамда тикловчи воситаларини меъёрлаш ҳисобига ҳафталик микроциклининг оптимал нисбатлари ишлаб чиқилган;
бошланғич тайёргарлик гуруҳидаги ёш курашчиларнинг тайёргарлик турлари кўрсаткичларини ривожлантириш учун мусобақа фаолиятидан келиб чиққан ҳолда бажариладиган усулларини, комбинацияларни қўллаш ҳисобига ёш курашчиларнинг юқори комплекс тайёргарлик ҳолатига эришилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 11-12 ёшли курашчиларнинг ҳаракатларини дастлабки ўргатиш услубларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
бошланғич тайёргарлик гуруҳидаги курашчиларнинг машғулотларни оптималлаштириш учун машғулот даврларига тайёргарлик параметрларидаги юкламанинг ҳажм ва шиддат меъёрини тақсимлаш ҳисобига йиллик тайёргарлик давридаги микроцикллар узвийлигини вариатив қўллаш бўйича таклифлар Нукус Олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш марказида шуғулланувчи ёш курашчиларнинг машғулот жараёнларига жорий этилган (Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 27-декабрдаги 04-01/04/20/13934-сон далолатномаси). Натижада 11-12 ёшли курашчиларнинг чидамлилик сифати 19,17% га, турникда тортилиш бўйича куч сифати 18,9% га, эгилувчанлик сифати 19,3% га яхшиланган;
11-12 ёшли курашчиларга техник ҳаракатларини бажариш асосида тўрт босқичли янги техникани шакллантириш, техника элемент малакаларини чуқур ўзлаштириш, мусобақа шароитларига мос ҳолда вариатив қўллаш ва ҳаракатланиш техникасини такомиллаштириш ҳисобига курашчиларнинг техник элементларини бажариш методикаси Ромитан тумани спорт мактабининг мусобақа ёш курашчиларида қўлланилган (Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 27-декабрдаги 04-01/04/20/13934-сон далолатномаси). Натижада 12 ёшли курашчиларда “Акробатик машқлар” бўйича 17,2 %, “Кўприк ҳолатида бошда айланиш” меъёрий кўрсаткичи бўйича эса 16,7%, “Кўприкда тик туриш ва айланиш” меъёр кўрсаткичлари 15,9 % га яхшиланган;
бошланғич тайёргарлик гуруҳидаги курашчиларни тайёрлашда техник элементларни микроциклларга тақсимлаш ва режалаштириш асосида микроциклнинг илк кунида машғулот ҳажмининг 43%, иккинчи кунида 62% ва бешинчи кунида 74% куч сифатини ривожлантирувчи шиддати юқори ва ўрта шиддатли аеробик машқлар ва тикловчи воситаларини меъёрлаш бўйича восита ва усуллар Навоий вилояти кураш федерацияси тарбияланувчиларининг машғулот жараёнларига қўлланилган (Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 27-декабрдаги 04-01/04/20/13934-сон далолатномаси). Натижада машғулот микроциклларига юкламалар меъёрини тақсимлаб организмни тикланиш жараёнини тезлашиши 16,7% яхшиланишига эришилган;
бошланғич тайёргарлик гуруҳидаги ёш курашчиларнинг тайёргарлик турлари кўрсаткичларини ривожлантириш учун мусобақа фаолиятидан келиб чиққан ҳолда тик турган ҳолатда бажариладиган усулларини партерда комбинацияларини қўллаш бўйича таклиф ва тавсиялар Навоий Олимпия ва паралимпия спорт турларига тайёрлаш маркази спортчилари машғулот жараёнларида берилган (Ёшлар сиёсати ва спорт вазирлигининг 2023-йил 27-декабрдаги 04-01/04/20/13934-сон далолатномаси). Натижада бошланғич тайёргарлик босқичидаги курашчиларнинг комплекс тайёргарлик кўрсаткичлари умумий ҳисобда 10.5%га яхшиланишига эрилшилган.