Абдиев Бобир Ботировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Крикетда 15-16 ёш ўсмир боулерларни (улоқтирувчиларни) тўпни улоқтириш техникасини такомиллаштириш”, 13.00.04–Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари, соғломлаштириш ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Ped3711.
Илмий раҳбар: Маткаримов Рашид Машарипович педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадқиқотлар институти.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи: Жисмоний тарбия ва спорт илмий тадқиқотлар институти, DSc.03/01.02.2022.Ped.146.01.
Расмий оппонентлар: Тўхтабоев  Низомжон  Турсуналиевич, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Арзиқулов Муқим Ўролович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), профессор.
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 15-16 ёшли ўсмир боулерларнинг тўп улоқтириш техникасини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
15-16 ёш ўсмир боулерларнинг тўпни улоқтириш ҳаракатини аниқланган таркибий компонентлари асосида, тўпни улоқтириш техникасидаги (югуриб келишда тана мувозанатини йўқотиш, тўпни қўйиб юбориш бурчагининг оптимал эмаслиги каби) характерли хатоларини аниқлаш эвазига ҳаракатни бажариш жараёнини оптималлаштириш имкониятлари кенгайтирилган;
15-16 ёш ўсмир боулерлар тўпни улоқтириш техникасининг таркибий қисмларини ўзида жамлаган викетга (дарвозага) тўпни улоқтириш техникасининг таркибий тузилиши ва типларининг ишлаб чиқилган умумий классификацияси машғулотларда тўпни улоқтириш техникасини вариатив қўллаш имкониятлари оширилган;
йиллик тайёргарликда ўсмир боулерларнинг тўп улоқтириш техникасини баҳолаш учун ишлаб чиқилган тестларни босқичли қўллаш орқали тўп улоқтириш техникасини комплекс баҳолаш имкониятлари кенгайтирилган;
экспериментал машғулот дастурини қўллаш эвазига тўпни улоқтириш ҳаракати таркибий компонентларини (югуриш пайтидаги координацияни, парвоз фазасида тананинг мувозанатни сақлаш, орқа оёққа қўниш, олдинги оёқни олдинга чиқариш, тўпни улоқтиришдаги ўқталишда, тўпни қўйиб юбориш бурчаги) якунлаш босқичида ўсмир боулерларнинг тўпни улоқтириш техникасини такомиллаштириш самарадорлиги оширилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Крикет бўйича 15-16 ёшли ўсмир боулерлар ўртасида тўп улоқтириш техникасини такомиллаштиришни ўрганиш бўйича педагогик тадқиқот давомида олинган илмий маълумотларга асосланиб:
15-16 ёш ўсмир боулерларнинг тўпни улоқтириш ҳаракатини аниқланган таркибий компонентлари асосида, тўпни улоқтириш техникасидаги (югуриб келишда тана мувозанатини йўқотиш, тўпни қўйиб юбориш бурчагининг оптимал эмаслиги каби) характерли хатоларини аниқлаш эвазига ҳаракатни бажариш жараёнини оптималлаштириш имкониятлари кенгайтирилганлиги ҳамда 15-16 ёш ўсмир боулерлар тўпни улоқтириш техникасининг таркибий қисмларини ўзида жамлаган викетга (дарвозага) тўпни улоқтириш техникасининг таркибий тузилиши ва типларининг ишлаб чиқилган умумий классификацияси машғулотларда тўпни улоқтириш техникасини вариатив қўллаш имкониятлари оширилганлигига оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси спорт вазирлиги тасарруфидаги ташкилотлар фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси спорт вазирлигининг 2024-йил 27-августдаги 03-16/8440 маълумотномаси). Натижада, тузилмавий компонентлар ва спортчилар томонидан қўлланиладиган тўпни улоқтириш техникасининг турли услубларига асосланган боулинг (тўп улоқтириш) техникасининг таснифи ишлаб чиқилган;
йиллик тайёргарликда ўсмир боулерларнинг тўп улоқтириш техникасини баҳолаш учун ишлаб чиқилган тестларни босқичли қўллаш орқали тўп улоқтириш техникасини комплекс баҳолаш имкониятлари кенгайтирилганлиги, ўсмир боулерларда тўп улоқтириш техникасини баҳолаш учун “АЪло”, “Яхши” ва “Ёмон” баҳолаш мезонларига эга синов тестлари ишлаб чиқилганлигига оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси спорт вазирлиги тасарруфидаги ташкилотлар фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси спорт вазирлигининг 2024-йил 27-августдаги 03-16/8440 маълумотномаси). Натижада тўп улоқтириш техникасини баҳолаш имконияти қуйидаги ишлаб чиқилгантестлар орқали 24,16% кенгайтирилди: тўпни ушлаш техникасини намойиш қилиш, 80 см. кенгликдаги ёʻлак бўйлаб югуриш, югуриб келиб узунликка сакраш, учиш фазасида тана мувозанатини сақлаш, скамейкадан сакраб орқа оёққа қўниш, олдинга қадам ташлаб тўп улоқтириш, “қуруқ” ўқталиш, тўпни нишонга улоқтириш имконияти ошган;
экспериментал машғулот дастурини қўллаш эвазига тўпни улоқтириш ҳаракати таркибий компонентларини (югуриш пайтидаги координацияни, парвоз фазасида тананинг мувозанатни сақлаш, орқа оёққа қўниш, олдинги оёқни олдинга чиқариш, тўпни улоқтиришдаги ўқталишда, тўпни қўйиб юбориш бурчаги) якунлаш босқичида ўсмир боулерларнинг тўпни улоқтириш техникасини такомиллаштириш самарадорлиги оширилганлигига оид Ўзбекистон Крикет Федерациясининг “АНФА Cриcкет Cлуб” крикет жамоасининг ўқув-машғулот жараёнига ишлаб чиқилган йиллик экспериментал машғулот дастури жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси спорт вазирлигининг 2024-йил 27-августдаги 03-16/8440 маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Крикет Федерациясининг “АНФА Cриcкет Cлуб” жамоаси ёш боулерларининг тўп улоқтириш техникаси, айнан тўп улоқтириш техникасининг тузилмавий компонентларини бажарилиши 15,21% га яхшиланган.