Ermanbetova Shoxsanam Bozorboevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Habib Sa’dulla lirikasida obraz yaratish mahorati”, 10.00.02 – O‘zbek adabiyoti (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.3.PhD/Fil2736.
Ilmiy rahbar: Karimova Faridaxon Isakovna, filologiya fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Namangan davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi: Namangan davlat universiteti, PhD.03/04.06.2020.Fil.76.04.
Rasmiy opponentlar: Jo‘raev Habibullo Abdusalomovich, filologiya fanlari doktori professor; Soatova Nodira Isomitdinovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Qo‘qon davlat pedagogika instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Habib Sa’dulla badiiy obraz yaratish mahoratini ochib berish jarayonida shoir lirikasining mavzu ko‘lami, shoir she’riyatida barmoq va aruz vaznidagi she’rlarning ifoda shakllari, badiiy ko‘chimlar ifodasida an’anaviylik va yangicha yondashuv masalalarini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Habib Sa’dulla lirikasida poetik obraz tadriji va takomili, an’anaviy ifodalarning tarixiy va zamonaviy yangilanish jarayonlari, poetik tafakkur taraqqiyoti hamda shoirning o‘ziga xos betakror va individual uslubi aniqlangan;
Habib Sa’dulla lirikasining shakliy va mazmuniy yangilanishlaridagi mumtoz adabiy tendensiya va an’analarga izdoshligidagi, ijodiy izlanishlaridagi lirik janrlar, g‘azallaridagi yetakchi poetik obrazlar ifodasining ta’sirchan va hayotiy talqinlari ochib berilgan;
Shoir lirikasidagi tabiat tasviri va ijtimoiy hayotning falsafiy, maishiy va milliy-ma’naviy ifodasidagi poetik obrazlar funksiyasi, lirik qahramon obrazi yaratilishidagi ijodkor ruhiyati va badiiy-estetik qarashlarining poetik sintezi ekanligi dalillangan;
poetik timsol yaratishdagi she’riy san’atlarning o‘rni, vazifasi, obraz va obrazlilikni ta’min etuvchi poetik sintaksis vositalarining shakliy, ma’noviy, uslubiy badiiy ko‘rinishlari shoir poetik mahorati sifatida isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Habib Sa’dulla she’riyatida obraz yaratish mahoratini tadqiq etishda olingan natijalar asosida:
Habib Sa’dulla lirikasida poetik obraz tadriji va takomili, an’anaviy ifodalarning tarixiy va zamonaviy yangilanish jarayonlari, poetik tafakkur taraqqiyoti hamda shoirning o‘ziga xos betakror va individual uslubi aniqlangan xulosalardan PZ-20170926459 raqamli “Navoiyshunoslik tarixi” (XX-XXI asrlar) mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan (Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetining 2023-yil 18-maydagi 01/10-980-son ma’lumotnomasi). Natijada poetik obraz tabiati va uning ifodasidagi yangilanishlar, an’analarga ijodiy munosabat masalalariga doir yangi ilmiy qarashlar, nazariy ma’lumotlar va yangi manbalar bilan boyitilgan;
Habib Sa’dulla lirikasining shakliy va mazmuniy yangilanishlaridagi mumtoz adabiy tendensiya va an’analarga izdoshligidagi, ijodiy izlanishlaridagi lirik janrlar, g‘azallaridagi yetakchi poetik obrazlar ifodasining ta’sirchan va hayotiy talqinlari ochib berilgan fikrlardan “O‘zbekiston” teleradiokanali DM tomonidan tayyorlangan “Adabiy jarayon”, “Ta’lim va taraqqiyot” nomli dasturlarning senariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston telerediokanali” davlat maassasasining 2024 yil 20 iyundagi 04-36-761-son ma’lumotnomasi). Natijada dastur ilmiy-nazariy ma’lumotlar bilan boyitilib, ilmiy-ommabopligi ta’minlangan.
Shoir lirikasidagi tabiat tasviri va ijtimoiy hayotning falsafiy, maishiy va milliy-ma’naviy ifodasidagi poetik obrazlar funksiyasi, lirik qahramon obrazi yaratilishidagi ijodkor ruhiyati va badiiy-estetik qarashlarining poetik sintezi ekanligi dalillangan o‘rinlardan O‘zbekiston “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi Kengashining faoliyatidagi amaliy tadbirlarni tashkil etishda, shuningdek, uslubiy tavsiyalar ishlab chiqishda foydalanilgan (O‘zbekiston “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi Kengashining 2023-yil 26-yanvardagi 02/02-01-son dalolatnomasi). Natijada “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi tomonidan o‘tkazilgan amaliy tadbirlarning mazmun-mohiyati kengaygan, uslubiy tavsiyalarning mundarijasi mukammallashgan.
poetik timsol yaratishdagi she’riy san’atlarning o‘rni, vazifasi, obraz va obrazlilikni ta’min etuvchi poetik sintaksis vositalarining shakliy, ma’noviy, uslubiy badiiy ko‘rinishlari shoir poetik mahorati sifatida isbotlangan mulohazalar asosida O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Namangan viloyati bo‘limi tomonidan o‘tkazilgan “Bahoriston erur qalbim", "Namanganning xushxon bulbuli", "El ichra nazar topdim" xotira kechalari va “Mumtoz so‘z” to‘garaklarida ma’ruza qilingan. (O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining 2023-yil 23 iyundagi 20-son ma’lumotnomasi). Natijada yosh ijodkorlarning Habib Sa’dulla she’riyatining timsollar tizimi, obraz yaratishdagi shoir qo‘llagan usul va vositalarga doir tushuncha va tasavvurlari kengaygan.