Yigitalieva Shohsanam Isag‘ali qizining
 falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “O‘zbek tilida “yaxshilik” konseptining voqelanishi”, 10.00.01 – O‘zbek tili (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.3.PhD/Fil1924.
Ilmiy rahbar: |Umarova |Nargiza Rustamovna, filologiya fanlari doktori (DSc), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qo‘qon davlat pedagogika instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi: Qo‘qon davlat pedagogika instituti, PhD.03/04.06.2021.Fil.132.01.
Rasmiy opponentlar: Azimov Inomjon, filologiya fanlari doktori, dotsent; Xudoyberganova Durdona Sidikovna, filologiya fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Namangan davlat  universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi o‘zbek tilidagi “yaxshilik” konseptining markaz va qurshov birliklari tarkibidagi asosiy leksemalarning semantik sohalarini hamda ma’nolar dinamikasini aniqlash, konsept doirasidagi paremik birliklarni modellashtirish, ijtimoiy so‘rovnomalar o‘tkazish asosida “yaxshilik” konseptining milliy ongda aks etuvchi konseptual tuzilmalarini  asoslashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
o‘zbek tilida “yaxshilik” konseptining konseptual tuzilmalari va ularni tilda namoyon etuvchi birliklar aniqlanib, ushbu ifodalovchilar asosida konseptning kognitiv konteksti (freyimi) shakllantirilgan;
 “yaxshilik” konsepti haqidagi tasavvurlarning lingvomadaniy ifodasi sifatida maqollarga xos konseptual-metaforik (17 ta) va konseptual-metonimik (6 ta) modellar olam lisoniy manzarasi doirasida modellashtirilib, konseptual-metaforik modellar ichida “Yaxshilik – bu mavjudlik” (1-asosiy model), “Yaxshilik – ne’mat”, “Yaxshilik – engillik”, “Yaxshilik – og‘ir yumush”, “Yaxshilik – ma’naviyat mahsuli” kabilar asosiy model bo‘lib, qolgan 12 model ularning, xususan, 1-modelning submodellari ekanligi isbotlangan;
badiiy matnlarda ijodkor ongi prizmasida aks etgan, muallif olam manzarasi sifatida badiiy jihatdan voqelangan matnlar asosida “yaxshilik” konseptining kognitiv-konseptual (19 ta) modellari aniqlanib, bu kognitiv-konseptual modellardan 3 tasi yaxshilik qiluvchi subektlar (YQS) ga, 4 tasi yaxshilikni qabul qiluvchi subektlar (YQQS) ga, qolgan 12 tasi esa til sohiblari (S) ga tegishli ekanligi va bu modellar cheksizligi asoslangan;
milliy tilda “yaxshilik” konseptual maydonining markaziy va qurshov birliklari, ifodalovchilarning yaqin va uzoq periferik hududlari belgilangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. “O‘zbek tilida “yaxshilik” konseptining voqelanishi” mavzusida olib borilgan ilmiy tadqiqot natijalari asosida:
kognitiv tilshunoslikning nazariy asoslariga tayangan holda, olib chiqilayotgan muammo, o‘zbek tilida “yaxshilik” konseptining konseptual tuzilmalari va ularni tilda namoyon etuvchi birliklar hamda ushbu ifodalovchilar asosida konseptning kognitiv konteksti (freyimi)ga oid xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan FI-G003 raqamli “Hozirgi qoraqalpoq tilida funksional so‘z yasalishi” mavzusidagi  fundamental loyihani bajarishda foydalanilgan (Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining 2024-yil 25-maydagi 163/1-son ma’lumotnomasi). Natijada mazkur loyiha doirasida tayyorlangan materiallarning mazmuni boyitilgan;
“yaxshilik” konsepti haqidagi tasavvurlarning lingvomadaniy ifodasi sifatida maqollarga xos konseptual-metaforik va konseptual-metonimik  modellar olam lisoniy manzarasi doirasida asoslanganligi va modellashtirilganligiga oid xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan FA-AI-G007 raqamli “Qoraqalpoq naql-maqollari lingvistik tadqiqot obekti sifatida” mavzusidagi amaliy loyihani bajarishda foydalanilgan (Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining 2024-yil 25-maydagi 162/1-son ma’lumotnomasi). Natijada nutqda maqollarni qo‘llash hisobiga nutqning jozibadorligi va ta’sirchanligini oshirishga erishish, ularning barcha xalqlar va millatlarda bebaho qadriyat sifatida baholanishi va kognitiv tuzilmalar sifatida modellashtirish haqidagi qarashlar loyiha mazmunini ilmiy-nazariy jihatdan asoslashga xizmat qilgan;      
badiiy matnlarda ijodkor ongi prizmasida aks etgan, muallif olam manzarasi sifatida badiiy jihatdan voqelangan matnlar asosida “yaxshilik” konseptining kognitiv-konseptual modellari aniqlangan: bu kognitiv-konseptual modellardan 3 tasi yaxshilik qiluvchi  subektlar  (YQS) ga, yaxshilikni qabul qiluvchi subektlar (YQQS) ga, qolganlari esa til sohiblari (S) ga tegishli ekanligi va bu modellar cheksizligiga oid xulosalardan O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston” teleradiokanalida efirga uzatilgan “Ta’lim va taraqqiyot”, “Adabiy jarayon” nomli dasturlar ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasining 2023-yil 9-apreldagi 04-36-1316-son ma’lumotnomasi). Natijada 2022-2023-yillarda mazkur teleradiokanal materiallari ilmiy va amaliy jihatdan boyigan, mazmunan mukammallashuvi ta’minlangan.