Насимова Ирода Зиёдулла қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Публицистика жанрларнинг замонавий интерпретацияси”, 10.00.09 – Журналистика (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Fil1693.
Илмий раҳбар: Тошпўлатова Назира Қурбоновна, филология фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.14.01.
Расмий оппонентлар: Машарипова Тамара, филология фанлари доктори; Каримов Амрулло, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади замонавий онлайн медиа муҳитида бадиий-публицистик жанрларнинг ўзгариши ва мослашуви, интернет-публицистикаси жанрларини аниқлаш, уларнинг анъанавий публицистика жанрлари билан муштараклиги ва ўзига хос хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жанрлар назарийаси таркибида интернет-публицистикаси ва ижтимоий аҳамийатга эга бўлган муаммонинг ижтимоий тармоқларда шаклланган тури публицистика 2.0 тушунсҳаларининг таърифи ишлаб сҳиқилиб, уларнинг рақамли муҳит шароитида йанги медиа ресурслари орқали тасвир ва таъсир имконийатлари кенгайган, формати, тили, услуби жиҳатдан такомиллашган анъанавий публицистик жанрларнинг модификацийаси эканлиги далилланган;
интернет журналистикасида мултимедиа воситаларининг қўлланиши туфайли жанрлар орасида трансформацийа жарайонларининг содир бўлиши ва интернет муҳитидаги йанги форматлар сторйтеллинг, лонгрид, веб документалистика кабилар веб-жанрларга айлангани исботланган;
публицистик жанрларнинг онлайн медиага интерпретацийасида анъанавий ва интернет публицистикасининг ўзаро универсал ва фарқли жиҳатлари, уларнинг шакл ва мазмуни, экспрессив-эмоционал имконийатларнинг аудиторийа ва ахборот самарадорлигига консептуал таъсири далилланган;
ОАВ коммодитизацийаси жарайонида ахборотга товар нуқтайи назаридан қараб, публицистик материалларни монетизацийа қилишнинг замонавий ҳамда коллоборатив усуллари ишлаб сҳиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий этилиши. Публицистик жанрларнинг замонавий интерпретациясини тадқиқ қилиш жараёнида олинган илмий натижа ва хулосалар асосида:
анъанавий публицистик жанрлар интернет муҳитига онлайн контентда йанги форматлар (сторйтеллинг, лонгрид, веб документалистика кабилар) веб-жанрларга айлангани исботлангани ҳамда бадиий публицистик жанрларга мултимедиа воситаларининг қўлланиши туфайли шакл ва мазмундаги ўзгаришларнинг содир бўлишига оид хулосалар “Ойина.уз” портали фаолийатига татбиқ этилган (“Республика маънавийат ва маърифат маркази”нинг 2024-йил 21-февралдаги /01/15-193-сон маълумотномаси). Натижада “Ойина.уз” ахборот-таҳлилий порталида публицистик жанрлардан бири бўлган осҳеркнинг мултимедиавий (лонгрид, сторйтеллинг, веб-ҳужжатли филм) форматдаги оптималлаштирилган турлари нашр этилган ва журналистлар ҳамда контент йаратувсҳилар малакасини оширишда муҳим манба вазифасини бажарган;
интернет журналистикасида мултимедиа воситаларининг қўлланиши туфайли жанрлар орасида трансформацийа жарайонларининг содир бўлиши ва бу онлайн контент йаратишда ўзига хос тажриба ва билимларни тақозо этиши аниқлангани, интернет публицистикасида жанрлар таснифи, хориж интернет нашрларида қўлланилайотган замонавий тенденсийалар бўйисҳа таклиф ва мулоҳазалардан Ўзбекистон Миллий ахборот агентлигининг интернет нашри фаолийатида фойдаланилган (“уза.уз” сайтининг 2024-йил 6-июндаги 01-23/613-сон маълумотномаси). Натижада интернет сайтларида “мултимедиавий лойиҳалар бўйисҳа алоҳида бўлим ташкиллаштириш йоки лабораторийа осҳиш зарурийати” ўрганилган, бу эса таҳририйат фаолийатини такомиллашувига ва журналистларнинг касбий маҳоратини ошишига йордам берган;
жанрлар назарийаси таркибида интернет-публицистика, публицистика 2.0 тушунсҳаларининг таърифи ишлаб сҳиқилиб, уларнинг ижтимоий фикрни шакллантиришдаги ўрни ва аҳамийати далиллангани ҳамда публицистик жанрларнинг конвергенсийа жарайонида интернетнинг анъанавий жанрлар тизимига таъсири, мултимедиа воситаларининг қўлланиши туфайли шакл ва мазмундаги ўзгаришларни жорий қилиш борасидаги илмий-назарий тавсийалардан “Йошлик” журнали фаолийатида фойдаланилган (Ўзбекистон Йозувсҳилар уюшмасининг 2024-йил 13-мартдаги 01-03/304-сон маълумотномаси). Натижада замонавий конвергент таҳририйатларда миллий контент йаратиш ва аудиторийанинг сифатли визуал ахборот бериш муаммоси, публицистик матн йозиш техникасини кусҳайтириш, таҳририйат ходимлари усҳун замонавий форматда материаллар таййорлашнинг муваффақийатли усуллари иш жарайонида қўлланилган ва материалларни мултимедиавий услубда узатиш самарадорлиги ортган.
оммавий ахборот воситаларининг ҳар бир турида коммодитизацийа жарайони йўлга қўйилиши лозимлиги, бу тенденсийани замонавий публицистик жанрларга ҳам қўллаш мумкинлиги тўғрисида таклифлардан Ўзбекистон журналистлари уюшмаси ўз фаолийатида фойдаланилган (Ўзбекистон Журналистлари уюшмасининг 2024-йил 14-июндаги 02-18/199-сон маълумотномаси). Натижада таҳририйатлар фаолийатини мултимедиавий жиҳатдан ўрганиш усҳун керакли манба сифатида хизмат қилган.