Мадаминов Жавлонбек Зафаржоновичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Талабаларда муҳандислик ва компютер графикаси бўйича амалий-ижодий кўникмалар шакллантириш ва ривожлантириш методларини такомиллаштириш (Техника олий таълим муассасалари мисолида)” 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (техника) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.DSc/Ped447.
Илмий маслаҳатчи: Турғунов Собитхон Тошпўлатович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона политехника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Наманган муҳандислик – технология институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.03/30.09.2023.Т.66.01 рақамли Илмий Кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Хужамбердиева Шахноза Купайсиновна педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Умурзақов Акрамжон Хакимович, техника фанлари доктори, профессор; Хикматалиев Дўстназар Омонович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хоʻжалигини механизациялаш муҳандислари институти” миллий тадқиқот университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади техника олий таълим муассасалари талабаларида муҳандислик ва компютер графикаси боʻйича амалий-ижодий кўникмаларини ривожлантириш методикасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
техника олий таълим муассасалари талабаларида амалий-ижодий коʻникмаларини шакллантириш ва ривожлантириш босқичлари ва таркибий компонентлари мазмуни талабаларда лойиҳавий фаолиятга ижобий муносабатни шакллантириш, лойиҳалаш ечимларини мақбул танлаш, лойиҳавий фаолиятни таълим жараёнида қўллай олиш индикаторлари ўртасида қайта алоқани таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
техника олий таълим муассасалари талабаларини лойиҳалаш фолиятида муаммони таҳлил қилиш, инсайт, ҳамкорлик ва оммалаштириш босқичларни изланишли фаолиятни ташкил этиш технологияси орқали, таълимнинг “Амалий‒ижодий йўналиш” ва “Индивидуаллаштириш” тамойиллари асосида амалий-ижодий коʻникмаларини шаклантитириш ва ривожлантиришга қаратилган ЭГC (Энгинееринг грапҳиc cоурсе) платформаси ҳамда унинг мултимедиа ресурсларидан иборат ташкилий компонентлар мазмуни такомиллаштирилган;
бўлажак муҳандисларнинг амалий-ижодий коʻникмаларини шакллантириш ва ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари, шакллари, босқичлари, ёндашувлари, тамойиллари ва таркибий компонентларини оʻзида қамраб ва лойиҳаларни компютер графикаси воситасида ишлаб чиқиш жараёнларини ташкил этишда методик, информацион ва лойиҳавий фаолиятни яхлит дидактик тизимда интеграциялаштирилган ташкилий тузилмавий модели мазмунан модернизациялаштирилган;
талабаларда муҳандислик масалаларига оид топшириқларни ечишга мустақил амалий-ижодий фикрлаши, янгича тизимли фикрлаш ва ёндошув, индивидуал қобилиятларини ривожлантиришга йўналтирилган инновацион таълим методлари ва технологиялари (“Тизимли ижодий фаолият”,“Каскад” мантиқий-таҳлилий схемаси, “Муаммоли вазият”) каби интерактив таълим методлар асосида ўқув жараёнини ташкил этиш методикаси ҳамда дидактик таъминоти такомиллаштирилган;
техника олий таълим муассасалари талабаларида замонавий ўқитиш воситаларидан фойдаланиш асосида амалий ‒ ижодий коʻникмаларини ривожланганлигини баҳолашнинг лаёқатли, истедодли, гениаллик мезонлариҳамда паст, ўрта, юқори даражалари ва кўрсаткичларини аниқлашга қаратилган дидактик ресурслар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Техника олий таълим муассасалари талабаларида амалий ‒ ижодий кўникмаларини шакллантириш ва ривожлантириш бўйича тадқиқот натижалари асосида:
техника олий таълим муассасалари талабаларида амалий-ижодий коʻникмаларини шакллантириш ва ривожлантириш босқичлари ва таркибий компонентлари мазмуни талабаларда лойиҳавий фаолиятга ижобий муносабатни шакллантириш, лойиҳалаш ечимларини мақбул танлаш, лойиҳавий фаолиятни таълим жараёнида қўллай олиш индикаторлари ўртасида қайта алоқани таъминлаш орқали такомиллаштирилганлигиг ҳамда техника олий таълим муассасалари талабаларини лойиҳалаш фолиятида муаммони таҳлил қилиш, инсайт, ҳамкорлик ва оммалаштириш босқичларни изланишли фаолиятни ташкил этиш технологияси орқали, таълимнинг “Амалий‒ижодий йўналиш” ва “Индивидуаллаштириш” тамойиллари асосида амалий-ижодий коʻникмаларини шаклантитириш ва ривожлантиришга қаратилган ЭГC (Энгинееринг грапҳиc cоурсе) платформаси ҳамда унинг мултимедиа ресурсларидан иборат ташкилий компонентлар мазмуни такомиллаштирилганлигига доир таклиф ва тавсиялар техника олий таълим тизимида лойиҳавий фаолиятни ташкил этиш жараёнига татбиқ этилган (Олий таълимни ривожлантиш тадқиқотлари марказининг 2023-йил 26- декабрдаги 02-01-01-187-сон маълумотномаси). Натижада, техника олий таълим муассасалари талабаларида лойиҳалаш фаолияти самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
бўлажак муҳандисларнинг амалий-ижодий коʻникмаларини шакллантириш ва ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитлари, шакллари, босқичлари, ёндашувлари, тамойиллари ва таркибий компонентларини оʻзида қамраб ва лойиҳаларни компютер графикаси воситасида ишлаб чиқиш жараёнларини ташкил этишда методик, информацион ва лойиҳавий фаолиятни яхлит дидактик тизимда интеграциялаштирилган ташкилий тузилмавий модели мазмунан модернизациялаштирилганлиги ҳамда талабаларда муҳандислик масалаларига оид топшириқларни ечишга мустақил амалий-ижодий фикрлаши, янгича тизимли фикрлаш ва ёндошув, индивидуал қобилиятларини ривожлантиришга йўналтирилган инновацион таълим методлари ва технологиялари (“Тизимли ижодий фаолият”,“Каскад” мантиқий-таҳлилий схемаси, “Муаммоли вазият”) каби интерактив таълим методлар асосида ўқув жараёнини ташкил этиш методикаси ҳамда дидактик таъминоти такомиллаштирилганлигига доир амалий таклиф ва тавсиялардан Европа комиссияси Эрасмус+ дастурининг 5-сонли танлов натижалари асосида 2019 -2022 йилларда бажарилган 609715-ЭПП-1-2019-1-УЗ-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП рақамли СПАCЕCОМ: “Космик тизимлари ва алоқа бўйича янги ўқув дастури” (Неw студй програм ин спаcе сйстемс анд cоммуниcатионс энгинееринг) номли лойиҳасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Фарғона политехника институтининг 2023-йил 27-декабрдаги 01-3209-сон маълумотномаси). Натижада, бўлажак муҳандисларнинг лойиҳавий фаолиятида амалий-ижодий кўникмалар шакллантиришга доир илмий-методик тавсиялар дуал таълим имкониятларини кенгайтиришга хизмат қилган;
техника олий таълим муассасалари талабаларида замонавий ўқитиш воситаларидан фойдаланиш асосида амалий ‒ ижодий коʻникмаларини ривожланганлигини баҳолашнинг лаёқатли, истедодли, гениаллик мезонлариҳамда паст, ўрта, юқори даражалари ва кўрсаткичларини аниқлашга қаратилган дидактик ресурслар ишлаб чиқилганлигига доир амалий таклиф ва тавсиялардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви сценарийсини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 6-декабрдаги 02-31-1841–сон маълумотномаси). Натижада, компютер графикаси воситасида талабаларнинг амалий-ижодий кўникмаларини шакллантириш ва ривожлантиришга доир илмий-методик тавсияларни оммалаштиришга эришилган.