Jo‘raev Shukurjon Yusupovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqidagi e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Kritik tarmoqlanuvchi tasodifiy jarayonlarning asimptotik analizi”, 01.01.05-Ehtimollar nazariyasi va matematik statistika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: № B2019.4.PhD/FM437
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: V.I. Romanovskiy nomidagi Matematika instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: V.I.Romanovskiy nomidagi Matematika instituti huzuridagi DSc.02/30.12.2019.FM.86.01 raqamli Ilmiy kengash.
Ilmiy rahbar: Formanov Shakir Kasimovich, fizika-matematika fanlari doktori, akademik.
Rasmiy opponentlar: Sharipov Olimjon Shukurovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Azimov Jahongir Bahromovich, fizika-matematika fanlari nomzodi, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Namangan muhandislik-qurilish instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi tarmoqlanuvchi tasodifiy jarayonlarning, tasodifiy miqdorlarning tasodifiy sondagi yig‘indisi sifatida yozish mumkinligi asosida tarmoqlanuvchi jarayonlarning asimptotik masalalarini tahlil qilishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
kasr-chiziqli ko‘rinishdagi hosil qiluvchi funksiyaga ega bo‘lgan tarmoqlanuvchi jarayonlarda davom etish ehtimolligi uchun Kolmogorovning asimptotik formulasidagi no‘malum o‘zgarmasning mavjudligi isbotlangan;
diskret va uzlyuksiz tipdagi kritik tarmoqlanuvchi tasodifiy jarayonlarida to‘rtinchi faktorial moment mavjud bo‘lganda, davom etish ehtimolligi uchun asimptotik yoyilmalar topilgan hamda bu yoyilmalardagi o‘zgarmasning ko‘rinishi keltirilgan;
tarmoqlanuvchi jarayonlarda ro‘y beradigan o‘tish holatlari haqidagi limit teoremalardagi qoldiq hadining nolga yaqinlashish tezligi baholangan;
katta va tasodifiy sondagi zarrachalardan boshlanuvchi tarmoqlanuvchi jarayonlarda o‘tish holatlariga oid limit teoremalar isbotlangan hamda qoldiq hadning yaqinlashish tezligi baholangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Kritik tarmoqlanuvchi tasodifiy jarayonlarning asimptotik analizi bo‘yicha olingan natijalar asosida:
diskret va uzlyuksiz tipdagi kritik tarmoqlanuvchi tasodifiy jarayonlarida to‘rtinchi faktorial moment mavjud bo‘lganda, davom etish ehtimolligi uchun asimptotik yoyilmalaridan G00003447 raqamli “Kvant genetik algebralar va ularning tadbiqlari” mavzusidagi xorijiy loyihada stoxastik rekurent jarayonlardan hosil qilingan dinamik sistemalarni tahlil qilishda foydalanilgan (Birlashgan arab amirliklari universitetining 2023 yil 15 noyabrdagi ma’lumotnomasi, BAA). Ilmiy natijani qo‘llanishi tasodifiy genetik zanjirlarning assimptotikasini baholash imkonini bergan;
katta va tasodifiy sondagi zarrachalardan boshlanuvchi tarmoqlanuvchi jarayonlarda o‘tish holatlariga oid limit teoremalar dan FA-Atex-2018-4 “Yangi dori vositalarini ishlab chiqishda molekulyar optimallashtirishning virtual usullarini ishlab chiqish: mashinani o‘rganishni chuqurlashtirish va biologik jarayonlarning prognozlash modellarini tushunish” mavzusidagi amaliy loyihada biologik jarayonlarni modellashtirishda foydalanilgan (Matematika institutining 2023 yil 6-dekabrdagi №1/543-ishhtdsh ma’lumotnomasi). Ilmiy natijaning qo‘llanishi biologik jarayonlar populyasiyasini prognozlash imkonini bergan.