Камбарова Маржан Адил қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармогʻи номи): “Одам” таянч лексемали мақолларнинг семантик ва лингвостатистик хусусиятлари (инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тиллари материали бўйича)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Fil3843.
Илмий раҳбар: Джусупов Маханбет, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети,  DSc.03/30.12.2019.Fil 27.01.
Расмий оппонентлар: Сиддиқова Ирода Абдузуҳуровна, филология фанлари доктори, профессор, Бахтикиреева Улданаи Максутовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:  Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тиллари материаллари асосида одам асосий лексемали мақолларни қиёсий таҳлил қилиш асосида уларнинг семантик ва лингвостатистик хусусиятларини аниқлаш ҳамда тавсифлашдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мақолларни тадқиқ қилишда паремия ва паремиология тушунчалари паремиологик клишеларнинг бир тури сифатида асосланиб, инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларидаги мақолларнинг лингвокултурологик хусусиятлари лингвистик тавсифлаш орқали аниқланган;
инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларида одам лексемаси (одам – одам образи, одам – одамнинг ижобий ва салбий жиҳатлари, одам – меҳнат, одам – одам донолиги, одам – ҳайвонлар образи каби) ва бошқа лексик бирликлар (ота, она, эр, хотин, ака, ука, опа, сингил) билан ифодаланган, асосида одам тушунчаси акс этган мақолларнинг семантик ўзига хосликлари семантик-стилистик усул негизида асосланган;
инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларида одам лексемаси ва бошқа лексик бирликлар (ота, она, эр, хотин, ака, ука, опа, сингил) билан ифодаланган асосида одам тушунчаси акс этган мақоллар ҳамда улардаги лингвостатистик, универсал ва уникал хусусиятлар аниқланган;
ўрганилаётган тилларда одам лексемаси ва бошқа лексик бирликлар (ота, она, эр, хотин, ака, ука, опа, сингил) билан ифодаланган, асосида одам тушунчаси акс этган мақолларнинг универсал ҳамда фарқли жиҳатларининг сифат ва миқдорий даражаси уларнинг лингвостатистик хусусиятларини қиёслаш орқали аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларида одам таянч лексемали мақолларнинг семантик ва лингвостатистик хусусиятларини тадқиқ этиш жараёнида олинган илмий натижа ва хулосалар асосида:
мақолларни тадқиқ қилишда паремия ва паремиология тушунчалари паремиологик клишеларнинг бир тури сифатида асосланиб, инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларидаги мақолларнинг лингвокултурологик хусусиятлари лингвистик тавсифлаш орқали аниқлангани борасидаги илмий хулоса ва тавсиялардан “ТУМЕД – халқаро битирувчилар ассоциацияси” тадқиқотлари, унинг “Улусларарасı Мезунлар Кариер İнşаасı” лойиҳаси доирасида ташкил этилган тадбирларида фойдаланилган (“ТУМЕД – халқаро битирувчилар ассоциацияси”нинг 2023-йил 15-ноябрдаги 17/154-сон маълумотномаси). Натижада инглиз, рус, ўзбек ва қозоқ тиллари паремиологик тадқиқотларининг ўзига хос хусусиятлари тўғрисида хорижий аудитория хабардорлигини оширишга эришилган;
инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларида одам лексемаси одам – одам образи, одам – одамнинг ижобий ва салбий жиҳатлари, одам – меҳнат, одам – одам донолиги, одам – ҳайвонлар образи каби) ва бошқа лексик бирликлар (ота, она, эр, хотин, ака, ука, опа, сингил) билан ифодаланган асосида одам тушунчаси акс этган мақолларнинг семантик ўзига хосликлари ҳақидаги илмий маълумотлардан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси томонидан бадиий адабиётнинг инглиз-ўзбек, ўзбек-рус, ўзбек-қозоқ матнларини бир тилдан бошқасига таржима қилишда ҳамда Ўзбекистон ёшлари умумжаҳон ассоциациясининг “Мусофир” лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2023-йил 11-декабрдаги 01-03/3220-сон, Ўзбекистон ёшлари умумжаҳон ассоциациясининг 2023-йил 27-декабрдаги 3-сон маълумотномалари). Натижада бадиий адабиёт асарларининг миллий-маданий, тарбиявий, маърифий аҳамиятини оширишга эришилган, оммавий аудиторияни турли халқларнинг ҳаёти, тарихи, маданияти билан таништириш имконияти яратилган ҳамда маҳаллий ва хорижий аудиторияларнинг янада кенгроқ жалб қилинишига эришилган;
инглиз, рус, ўзбек, қозоқ тилларида одам лексемаси ва бошқа лексик бирликлар (ота, она, эр, хотин, ака, ука, опа, сингил) билан ифодаланган асосида одам тушунчаси акс этган мақолларнинг лингвокултурологик, семантик ва лингвостатистик хусусиятларига доир материаллардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети ҳамда АҚШ Давлат департаменти ва элчихонаси ҳамкорлигида амалга оширилаётган “Тҳе Энглиш Аccесс Миcросчоларшип програм” номли халқаро лойиҳада ҳамда Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида 2020–2022-йилларда бажарилган ФЗ-2019062034-рақамли “Хорижий тилларда сўзлашувчилар учун ўзбек тилини интенсив ўргатувчи мултимедиа маҳсулотларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 2023-йил 15-ноябрдаги СУЗ80021ГР3106-сон, 2024-йил 5-июлдаги 01/396-сон маълумотномалари). Натижада тил ва нутқ материалларини яратиш учун талабаларнинг билим, малака, кўникмаларини такомиллаштириш, уларнинг когнитив қобилиятларини ривожлантиришга ва амалий лойиҳа доирасида тайёрланган электрон ресурслар ҳамда босма дарслик учун муҳим манба бўлиб хизмат қилган;
қиёсланаётган тилларда одам лексемаси ва бошқа лексик бирликлар (ота, она, эр, хотин, ака, ука, опа, сингил) билан ифодаланган асосида одам тушунчаси акс этган мақолларнинг универсал ҳамда фарқли жиҳатларининг сифат ва миқдорий даражаси уларнинг лингвостатистик хусусиятларини қиёслаш орқали аниқланганлиги ҳақидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ёшлар” телерадиоканалининг “Энглиш wитҳ “Ёшлар”, “Оқшомга қадар” номли кўрсатувларида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ёшлар” телерадиоканалининг 2023-йил 16-апрелдаги 14-05-51-сон маълумотномаси). Натижада радио дастурида келтирилган материаллар тингловчиларнинг тил ўрганишга бўлган қизиқишини оширишга, мақолларнинг аҳамиятини намойиш этишга ва инсоннинг жамиятдаги муҳим мавқейини акс эттиришга ёрдам берган.