Чергинская Ирина Александровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “8-9-синфлардаги билингвли ўқувчиларни рус тилида шартли муносабатларни ифода этишга ўргатиш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (рус тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Ped1580.
Илмий раҳбар: Лагай Елена Александровна, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, PhD.03/07.06.2024.Ped.27.02.
Расмий оппонентлар: Абдуллаева Розанна Мирзатуллаевна, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Милютина Олга Владимировна, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.    Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистоннинг таълим рус тилида олиб бориладиган мактаблари 8-9-синфлари билингвал ўқувчиларни ҳозирги рус тилида шарт муносабатларини ифодалаовчи воситаларни ўргатишнинг моделини ишлаб чиқиш ва самарадорлигини тажриба-синовдан ўтказишдан иборат.  
III.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
8-9-синфларда билингвал ўқувчиларнинг вазиятли шартли нутқий мулоқот амалиётида муайян воқеа ва реал воқелик далилларига нисбатан ўз нуқтайи назарини аргументлашда фойдаланиладиган универсал мантиқий-мазмуний категория сифатида шарт категориясини ўзлаштириш зарурлиги илмий-назарий жиҳатдан асосланган;
маданий ва ўзини ўзи таъминлайдиган шахсни шакллантиришга ёрдам берувчи интерактив ўқитиш модели самарадорлиги билингвал ўқувчиларни шарт муносабатларни ифода этишга ўргатишнинг коммуникатив-маданий консепсияси асосида исботланган;
шарт конструксиялардан фойдаланишга қаратилган машқлар тизими коммуникатив-маданий консепсиясига шахсга йўналтирилган ёндашувнинг дифференциация, олдинги тажриба, эмоционал-ихтиёрий соҳа ва индивидуаллик компонентларини интеграция қилиш асосида ўқув жараёнининг лингводидактик таъминоти ишлаб чиқилган машқлар тизими орқали такомиллаштирилган;
билингвал ўқувчиларига шарт муносабатларини ифодаловчи воситаларни ўргатиш жараёнининг лингводидактик таъминоти рус тилини ўзлаштириш учун ижобий ички мотивацияни креативлик компоненти асосида амалга оширилиб, шарт маъносини ифодаловчи конструксияларни идрок этишда ўқувчиларнинг мустақил фаолиятини рағбатлантириш мақсадида ишлаб чиқилган иш дафтари орқали ўқувчиларнинг когнитив фаолияти такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 8-9-синфларнинг билингвал ўқувчиларига ҳозирги замон рус тилида шарт муносабатларини ифодаловчи воситаларни ўргатиш бўйича олинган илмий натижалар ва методик тавсиялар асосида:
8-9-синфлар билингвал ўқувчиларнинг вазиятли шартли нутқий мулоқот амалиётида муайян воқеа ва реал воқелик далилларига нисбатан ўз нуқтайи назарини аргументлашда фойдаланиладиган универсал мантиқий-мазмуний категория сифатида шарт категориясини ўргатиш зарурлиги тўғрисидаги тадқиқот материаллари ва хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 12-июндаги “Жалолиддин Мангуберди номидаги ҳарбий-академик лицей фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-184-сон қарори лойиҳасининг 2-бандини ишлаб чиқишда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 27-июлдаги 10/1349-сонли маълумотномаси), шунингдек, Ф3-20191258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли платформасини яратиш (ўзбек, рус, инглиз тилларида) амалий лойиҳасини амалга оширишда татбиқ қилинган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 30-сентябрдаги 03/1-1971-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқот материаллари лойиҳалар доирасида ишлаб чиқилган меъёрий ҳужжатларни тайёрлашда манба бўлиб хизмат қилган;
маданий ва ўзини ўзи таъминлайдиган шахсни шакллантиришга, ўқувчининг субектив салоҳиятини ривожлантиришга ёрдам берадиган, билингвал ўқувчиларни шарт муносабатларни ифода этишга ўргатишнинг коммуникатив-маданий консепсиясини амалга оширишни таъминлайдиган ўқитишнинг модели самарадорлиги тўғрисидаги тадқиқот материаллари ва хулосалардан “Эрудит” фундаментал лойиҳасини бажаришда фойдаланилди (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 8-августдаги 10/1549-сонли маълумотномаси), шунингдек, Ф3-20191258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли платформасини яратиш (ўзбек, рус, инглиз тилларида) амалий лойиҳасини амалга оширишда татбиқ қилинган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 30-сентябрдаги 03/1-1971-сон маълумотномаси). Тадқиқотнинг асосий ғоя ва хулосалари лойиҳалар доирасида ўқув-услубий материалларни такомиллаштиришга хизмат қилган;
коммуникатив-маданий консепсия аспектида, шунингдек, замонавий педагогик технологияларни қўллашда вазиятли шартли мулоқотда шарт конструксиялардан фойдаланишга қаратилган машқлар тизими асосида билингвал ўқувчиларни шарт муносабатларини ифодалаш воситаларига ўргатишнинг такомиллаштирилган методикасидан фойдаланиш юзасидан тавсиялардан “Эрудит” фундаментал лойиҳасини бажаришда (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 8-августдаги 10/1549-сонли маълумотномаси), шунингдек, Ф3-20191258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли платформасини яратиш (ўзбек, рус, инглиз тилларида) амалий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилди (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 30-сентябрдаги 03/1-1971-сон маълумотномаси). Лойиҳалар мазмунига таълим соҳасида чет тилларини (шу жумладан рус тилини) ўқитишнинг лингвистик ва дидактик асосларини такомиллаштиришга қаратилган илмий-амалий тавсиялар киритилган;
8-9-синфларнинг билингвал ўқувчиларига шарт муносабатларини ифодаловчи воситаларини ўргатиш жараёнининг рус тилини ўргатиш учун ижобий мотивация шакллантириш, шарт маъносини ифодаловчи конструксияларни ўрганишда ўқувчиларнинг мустақил фаолиятини рағбатлантириш мақсадида ишлаб чиқилган иш дафтари орқали лингводидактик таъминотини такомиллаштириш бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 12-июндаги “Жалолиддин Мангуберди номидаги ҳарбий-академик лицей фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-184-сон қарори лойиҳасининг 2-бандини ишлаб чиқишда жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2023-йил 27-июлдаги 10/1349-сонли маълумотномаси), шунингдек, Ф3-20191258 “Ўзбек адабиётининг кўп тилли платформасини яратиш (ўзбек, рус, инглиз тилларида) амалий лойиҳасини амалга оширишда татбиқ қилинган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 30-сентябрдаги 03/1-1971-сон маълумотномаси). Натижада хулоса ва тавсиялар лойиҳа доирасидаги электрон ресурслар, босма ўқув-услубий нашрлар, назарий ва амалий материалларни тайёрлашда муҳим манба бўлиб хизмат қилди, платформанинг рус тилидаги амалий материаллари контентини мазмунан бойитган.