Fayziev Samandar Sobri o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I.Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Energetika sohasida infratuzilma loyihalarini moliyalashtirishni takomillashtirish”, 08.00.07 – “Moliya, pul muomalasi va kredit”.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2PhD/Iqt2995.
Ilmiy rahbar: Botirov Azamat Axmedovich, iqtisodiyot fanlari nomzodi, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Rasmiy opponentlar: Jumaev Nodir Hosiyatovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor; Elmirzaev Samariddin Eshquvatovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Energetika sohasida infratuzilmalarni samarali moliyalashtirish amaliyotiga qaratilgan taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
quvvati 100 kVt gacha bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya manbalari qurilmalarini o‘rnatgan jismoniy va yuridik shaxslarga soliq imtiyozlari, xususan mol-mulk solig‘i, er solig‘i hamda foyda solig‘idan imtiyozlar berishga asoslangan;
1 Mvt gacha bo‘lgan mikro va kichik gidroelektrstansiyalari qurilmalarini hamda 5 kVt dan yuqori bo‘lmagan quvvatdagi quyosh fotoelektrik stansiyalar va quyosh suv isitkich qurilmalarini sotib olish uchun “yashil” kreditlarni yillik foiz stavkasi Markaziy bank asosiy stavkasidan oshmagan miqdorda ajratishga asoslangan;
jismoniy shaxslar uchun energiya tejaydigan texnologiyalarni xarid qilish uchun 50 million so‘mgacha mikroqarzlarni onlayn rejimda Markaziy bank asosiy stavka miqdorida 5 yil muddatda yashil mikrokreditlarni ajratishga asoslangan;
yuridik shaxslarning foyda solig‘i bazasini hisoblashda soliq solishda hisobga olinmaydigan daromadlar tarkibiga qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishga asoslangan generatsiya obektlarining «yashil energiya» sertifikatlari savdosidan tushgan daromadlarini kiritishga asoslangan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Energetika sohasida infratuzilma loyihalarini moliyalashtirishni takomillashtirish bo‘yicha ishlab chiqilgan ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar asosida:
quvvati 100 kVt gacha bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya manbalari qurilmalarini o‘rnatgan jismoniy va yuridik shaxslarga soliq imtiyozlari, xususan mol-mulk solig‘i, er solig‘i hamda foyda solig‘idan imtiyozlar berish taklifi amaliyotga joriy etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Energetika vazirligining 2024 yil 17 maydagi 04-11-3408 sonli ma’lumotnomasi). Ushbu taklif natijasida ushbu qurilmalar bo‘yicha mol-mulk solig‘i, hamda qurilmalar o‘rnatilgan uchastkalar bo‘yicha er solig‘i hamda yuridik shaxslar tomonidan umumiy tarmoqqa sotgan elektr energiyasi uchun foyda solig‘ini to‘lashdan ular foydalanishga topshirilgan paytdan e’tiboran 3 yil muddatga, o‘rnatilgan quyosh panellarining quvvatiga nisbatan 25 foizdan kam bo‘lmagan quvvatga ega elektr energiyasini saqlash tizimi bilan o‘rnatilgan bo‘lsa 10 yil muddatga ozod etish tartibi belgilandi.
1 Mvt gacha bo‘lgan mikro va kichik gidroelektrstansiyalari qurilmalarini hamda 5 kVt dan yuqori bo‘lmagan quvvatdagi quyosh fotoelektrik stansiyalar va quyosh suv isitkich qurilmalarini sotib olish uchun “yashil” kreditlarni yillik foiz stavkasi Markaziy bank asosiy stavkasidan oshmagan miqdorda ajratish taklifi amaliyotga joriy etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Energetika vazirligining 2024 yil 17 maydagi 04-11-3408 sonli ma’lumotnomasi). Natijada, mikro va kichik gidroelektrstansiyalaridan olinadigan energiya miqdori 2,4 foizga etib, yashil energiya samaradorligiga o‘z hissasini qo‘shishiga imkon yaratadi.
jismoniy shaxslar uchun energiya tejaydigan texnologiyalarni xarid qilish uchun 50 million so‘mgacha mikroqarzlarni onlayn rejimda Markaziy bank asosiy stavka miqdorida 5 yil muddatda yashil mikrokreditlarni ajratish taklifi amaliyotga joriy etilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Energetika vazirligining 2024 yil 17 maydagi 04-11-3408 sonli ma’lumotnomasi). Natijada, energiya tejovchi texnologiyalarni sotib olgan jismoniy shaxslarning hajmi 2 barobar oshib, qayta tiklanuvchi energiya resurslaridan samarali foydalanishga hamda elektr energiyasining texnologik yo‘qotishlar 2,72 foizga tushishiga erishilgan.
yuridik shaxslarning foyda solig‘i bazasini hisoblashda soliq solishda hisobga olinmaydigan daromadlar tarkibiga qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishga asoslangan generatsiya obektlarining «yashil energiya» sertifikatlari savdosidan tushgan daromadlarini kiritish taklifi O‘zbekiston Respublikasining 2024-yil 7-fevraldagi O‘RQ-906-sonli Qonunini ishlab chiqishda foydalanilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Sanoat, qurilish va savdo masalalari qo‘mitasining 2024 yil 5 apreldagi 04/7-10-42-sonli dalolatnomasi). Natijada, tarkibida qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishga asoslangan generatsiya obektlarining daromad bazasi oshirilib, energetika loyihalarini moliyalashtirish hajmining oshishiga erishilgan.
