Хатамов Адхам Собировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қишлоқ хўжалигига субсидия ажратиш механизмини такомиллаштириш”, 08.00.07 – «Молия, пул муомаласи ва кредит».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4PhD/Iqt2736.
Илмий раҳбар: Эрхонова Малоҳат Абсаитовна, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги соҳасида стратегик ривожланиш ва тадқиқотлар халқаро маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Бузрукхонов Сарвархон Мунаввархонович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Қишлоқ хўжалиги тармоғини субсидиялашни таҳлил қилиш ва уни такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборатдир.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
қишлоқ хўжалиги корхоналарига берилган субсиядия маблағлари мақсадсиз сарфланганлиги аниқланганда, уларни Марказий банкнинг асосий ставкасида ҳисобланган фоиз тўловлари билан бирга қайтариш амалиётини жорий этиш таклиф этилган;
деҳқон ва фермер хўжаликларини ишлаб чиқарган (этиштирган) маҳсулотлари прогноз қилган нархлардан тушиб кетганда давлат бюджетидан субсидия ажратиш орқали харажатларни қоплаб бериш таклифи асосланган;
қишлоқ хўжалиги тузилмаларини ривожлантириш учун ажратилаётган субсидияларни самарадорлигини ошириш мақсадида уларни сонини оптималлаштириш таклиф этилган;
қишлоқ хўжалиги секторида энг юқори самарадорликка эга бўлган илмий тадқиқот лойиҳаларини субсидиялаш орқали молиялаштириш таклиф этилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қишлоқ хўжалиги тармоғига субсидия ажратиш механизмини такомиллаштириш борасида ишлаб чиқилган таклифлар асосида:
қишлоқ хўжалиги корхоналарига берилган субсиядия маблағлари мақсадсиз сарфланганлиги аниқланганда, уларни Марказий банкнинг асосий ставкасида ҳисобланган фоиз тўловлари билан бирга қайтариш амалиётини жорий этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг қишлоқ хўжалиги корхоналарига субсидия маблағларини ажратиш параметрларини ишлаб чиқиш жараёнига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2023 йил 16 октябрдаги 14-05-192-сон маълумотномаси). Натижада қишлоқ хўжалиги корхоналарига берилган субсиядия маблағлари бўйича давлат бюджети маблағларининг тежалиши ва мақсадсиз сарфланишининг олдини олиш механизми такомиллаштирилган. Шунингдек, Давлат молиявий назорати инспексияси томонидан қишлоқ хўжалиги корхоналарига берилган субсиядия маблағлари мақсадсиз сарфланганлиги аниқлаш бўйича 760 та объектда ўтказилган назорат тадбирларида 139,9 млрд. сўмлик субсидия маблағилари ноқонуний сарфланганлиги аниқланиб, уларни давлат бюджетига қайтарилишига эришилган.
деҳқон ва фермер хўжаликларини ишлаб чиқарган (этиштирган) маҳсулотлари прогноз қилган нархлардан тушиб кетганда давлат бюджетидан субсидия ажратиш орқали харажатларни қоплаб бериш таклифи Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг Қишлоқ хўжалигидаги ислоҳотларни қўллаб-қувватлаш департаменти томонидан давлат бюджети параметрларини тузиш жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2023 йил 16 октябрдаги 14-05-192-сон маълумотномаси). Натижада фермер ва деҳқон хўжаликлари томонидан етиштирилган маҳсулотлар нархлари тушиб кетишидан юзага келадиган рискни олди олиш механизми такомиллаштирилган.
қишлоқ хўжалиги тузилмаларини ривожлантириш учун ажратилаётган субсидияларни самарадорлигини ошириш мақсадида уларни сонини оптималлаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг қишлоқ хўжалиги тузилмаларини ривожиантириш учун ажратилаётган субсидия параметрларини ишлаб чиқишда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2023 йил 16 октябрдаги 14-05-192-сон маълумотномаси). Натижада қишлоқ хўжалигини субсидиялашнинг бир-бирини такрорловчи ва тўлдирувчи мақомига эга бўлган 61 туридан кутилган самара бермаётган турларини оптималлаштириш орқали субсидиялаш самарадорлигини ошириш механизми такомиллаш-тирилган.
қишлоқ хўжалиги секторида энг юқори самарадорликка эга бўлган илмий тадқиқот лойиҳаларини субсидиялаш орқали молиялаштириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг қишлоқ хўжалиги соҳасида самарали ҳисобланган илмий-тадқиқот лойиҳаларини субсидиялаш орқали молиялаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2023 йил 16 октябрдаги 14-05-192-сон маълумотномаси). Натижада қишлоқ хўжалиги соҳасидаги илмий-тадқиқот лойиҳаларини субсидиялаш орқали молиялаштириш механизми такомиллаштирилган. 2022 йил ҳамда 2023 йилнинг ўтган даврида қишлоқ хўжалигида энг юқори самарадорликка эга бориган 27 та илмий-тадқиқот лойиҳаларига жами 17 млрд. сўмдан ортиқ субсидия ажратилишига эришилган.