Шомирзаев Саходулла Хасанбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Гумон қилинувчини сўроқ қилишнинг криминалистик жиҳатлари”, 12.00.09 Жиноят процесси. Криминалистика, тезкор-қидирув ҳуқуқи ва суд экспертизаси ихтисослиги (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Yu1199.
Илмий раҳбар: Тулаганова Гулчеҳра Захитовна, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/13.05.2020.Yu.22.03.
Расмий оппонентлар: Суюнова Дилбар Жолдасбаевна, юридик фанлар доктори, профессор; Пулатов Азизхон Саидакбарович,  юридик фанлар бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади гумон қилинувчини сўроқ қилишнинг самарадорлигини ошириш мақсадида процесуал-криминалистик жиҳатларини, гумон қилинувчини сўроқ қилишнинг замонавий тактик усулларини, гумон қилинувчи сўроқ қилишда профайлинг методини татбиқ этиш истиқболларини кўриб чиқишга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
гумон қилинувчининг ўзининг айбсизлигини исботлаши шарт эмаслиги ва уни сўроқ қилиш вақтида сукут сақлаш ҳуқуқидан фойдаланиши мумкинлиги, шунингдек гумон қилинувчини унга нисбатан қўйилаётган гумоннинг мазмун-моҳияти ва асослари тўғрисида хабардор қилиниш лозимлиги асослантирилган;
гумон қилинувчидан кўрсатувлар олиш фақат ҳимоячи иштирокида амалга оширилиши, унинг процессуал ҳуқуқлари тушунтирилгунига қадар ундан бирон-бир ёзма ёки оғзаки кўрсатувлар олиш исбот қилишда тақиқланиши асослантирилган;
гумон қилинувчи билан айбга иқрорлик тўғрисида белгиланган тартибда келишув тузилиши лозимлиги, агар гумон қилинувчи томонидан сўроқ жараёнида била туриб ёлғон кўрсатувлар берганлиги ёки терговдан бирон-бир муҳим ва иш учун аҳамиятли бўлган маʼлумотларни қасддан яширганлиги аниқланган тақдирда, айбга иқрорлик тўғрисида келишув тузилганлиги оқибатида қилинган ҳукм қайта кўриб чиқилиши лозимлиги асослантирилган;
гумон қилинувчини профайлинг методини қўллаган ҳолда сўроқ қилишнинг тўрт босқичли методикаси ишлаб чиқилган бўлиб, гумон қилинувчига сўроқ жараёнида ишнинг ҳолатлари тўғрисида эркин сўзлаб беришни таклиф қилиш ва ишора қилувчи саволлар беришни тақиқлаш ҳақидаги таклифлар доирасида асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши. Гумон қилинувчини сўроқ қилишнинг жиноят-процессуал ва криминалистик жиҳатларини ўрганиш масалаларини татбиқ этишнинг илмий натижалари асосида:
гумон қилинувчининг ўзининг айбсизлигини исботлаши шарт эмаслиги ва уни сўроқ қилиш вақтида сукут сақлаш ҳуқуқидан фойдаланиши мумкинлиги назарда тутувчи таклифи Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 28-моддасида, шунингдек гумон қилинувчини унга нисбатан қўйилаётган гумоннинг мазмун-моҳияти ва асослари тўғрисида хабардор қилиниш лозимлигини назарда тутувчи таклифи Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 29-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Коррупсияга қарши курашиш ва суд-ҳуқуқ масалалари қўмитасининг 2023-йил 26-сентябрдаги 04/2-09/3698-сон далолатномаси). Мазкур таклиф гумон қилинувчини сўроқ қилишда ўзига қарши кўрсатувлар бермаслик ҳуқуқини, шунингдек жиноят иши қўзғатилгандан сўнг гумон қилинувчини сўроқ қилишдан муайян муддат олдин уни бу ҳақида хабардор қилиниши лозимлиги бўйича ҳуқуқини таʼминланишига хизмат қилган;
гумон қилинувчидан кўрсатувлар олиш фақат ҳимоячи иштирокида амалга оширилиши, унинг процессуал ҳуқуқлари тушунтирилгунига қадар ундан бирон-бир ёзма ёки оғзаки кўрсатувлар олиш исбот қилишда тақиқланиши ҳақидаги назарда тутувчи таклифлари Ўзбекистон Республикасининг 2021-йил 18-февралдаги “Ўзбекистон Республикасининг Жиноят ва Жиноят-процессуал кодексларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-675-сон Қонунининг 2-моддаси 2-банди ишлаб чиқилишида инобатга олинган ва  Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 88-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Суд-ҳуқуқ масалалари ва коррупсияга қарши курашиш қўмитасининг 2023-йил 6-сентябрдаги 67-сон далолатномаси). Мазкур таклиф гумон қилинувчини сўроқ қилишнинг самарали ташкил этилишига, ҳаққоний кўрсатувлар олинишига, сўроқ жараёнида гумон қилинувчининг ҳуқуқлари тўлақонли таʼминланишига хизмат қилган;
гумон қилинувчи билан айбга иқрорлик тўғрисида белгиланган тартибда келишув тузилиши лозимлиги, агар гумон қилинувчи томонидан сўроқ жараёнида била туриб ёлғон кўрсатувлар берганлиги ёки терговдан бирон-бир муҳим ва иш учун аҳамиятли бўлган маʼлумотларни қасддан яширганлиги аниқланган тақдирда, айбга иқрорлик тўғрисида келишув тузилганлиги оқибатида қилинган ҳукм қайта кўриб чиқилиши лозимлигини назарда тутувчи таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2021-йил
18-февралдаги “Ўзбекистон Республикасининг Жиноят ва Жиноят-процессуал кодексларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-675-сон Қонунининг 2-моддаси 20 ва 30-бандлари ишлаб чиқилишида инобатга олинган ва (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Суд-ҳуқуқ масалалари ва коррупсияга қарши курашиш қўмитасининг 2023-йил 6-сентябрдаги 67-сон далолатномаси). Мазкур таклифлар гумон қилинувчини сўроқ қилишнинг самарали ташкил этилишига, ҳаққоний кўрсатувлар олинишига ва сохта айбга иқрорлик келишувлари тузилишининг олдини олишга хизмат қилган;
гумон қилинувчига сўроқ жараёнида ишнинг ҳолатлари тўғрисида эркин сўзлаб беришни таклиф қилиш ва ишора қилувчи саволлар беришни тақиқлаш ҳақидаги таклифи Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 101-102-моддаларида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Суд-ҳуқуқ масалалари ва коррупсияга қарши курашиш қўмитасининг 2023-йил 6-сентябрдаги 67-сон далолатномаси).  Мазкур таклиф гумон қилинувчининг сўроқ жараёнида зарур маʼлумотларини тўғри ва тўлиқ тақдим  этишлари учун шароит яратилишига, унинг фикрини чалғитган ҳолда ундан ёлғон иқрорлик кўрсатувлари тақдим этилишининг олди олинишига хизмат қилган.