To‘raeva Habiba Toshboboevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy darajalar beriladigan fan tarmog‘i): “Oliy ta’lim muassasalarida organik kimyoni klaster usulida o‘qitish metodikasini takomillashtirish”, 13.00.02-Ta’lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (kimyo) (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: DSc.03/30.12.2019.K.01.03.
Ilmiy rahbar: Anvar Kabirovich Abdushukurov, kimyo fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Chirchiq davlat pedagogika universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.K.01.03.
Rasmiy opponentlar: Raxmonova Dilnoza Salomovma, kimyo fanlari nomzodi, dotsent; Nizomova Saida Adilovna, pedogogika fanlari doktori, dotsent.                                    
Yetakchi tashkilot:  Toshkent davlat pedagogika universiteti
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi organik kimyoni klaster usulida o‘qitish metodikasini takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
organik birikmalarni o‘qitish metodikasini o‘zlashtirishda interfaol usullar SWOT usuli yordamida aromatik birikmalarni tuzilishini o‘rganishda, Insert usulida nuklein kislotalar nazariy asoslarini tushuntirishda, Assesment usulida etilen qatori uglevodorodlarni reaksion qobilyatlarini o‘zlashtirishda amaliy ko‘nikma,  klaster usulida  etil spirtini olinishi, kimyoviy xossalari va ishlatilishini uzviy bog‘liqlik asosida talabalarning ijodiy faollik qobilyatlari takomillashtirilgan;
organik moddalar to‘yinmagan uglevodorod↔spirtlar↔karbon kislotalarni klaster usulida o‘qitishda kimyoviy jarayonlarni izchillik va uzviylik tamoyillari, talabalar masalani echish uchun o‘zlarining nazariy bilimlari va tajriba o‘tkazish ko‘nikmalardan foydalanib tekshirish metodida olib borish  orqali mustaqil ishlash,  ijodiy fikrlash, tahlil qilish va talabalarda tabiiy-ilmiy savodxonlik darajasiga qo‘yiladigan talablar (anglash, tushunish, amaliyotga tatbiq etish) asosida ishlab chiqilgan;
klaster usulida dars samaradorligining oshishi, asetilen qatori uglevodorodlar, kislorodli organik birikmalarga oid mustaqil ta’limni talab darajasiga etkazish uchun talabalar bilan individual tarzda shug‘ullanib ularning o‘zlashtirgan bilimlarini og‘zaki, amaliy ish, nazorat, yozma ish tarzda tekshirilib ta’lim samarodorligi oshganligi bilan izohlangan;
interaktiv texnologiya asosida yangi mavzularni o‘rganish va mustaxkamlash, amaliy mashg‘ulotlarni, mustaqil ta’limni amalga oshirishda klaster usulidan foydalanilgan, ta’limda samaradorlikka erishilgan hamda  kompetentlikni oshirishga imkon beruvchi didaktik adaptiv test savollar, topshiriqlar majmuasi  takomillashtirilgan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Oliy ta’lim muassasalarida organik kimyo fanini  klaster usulida o‘qitish metodikasini takomillashtirishga oid tadqiqot natijalari asosida:
Organik kimyoga oid  ta’lim jarayonida pedagogik imkoniyatlarni aniqlash asosida zamonaviy ta’limni tashkil qilish va interfaol usullar yordamida talabalarning ijodiy-tahliliy qobilyatlari rivojlantirishni belgilovchi mezonlarni aniqlashga oid takliflar aks ettirilgan “Kimyo fanidan laboratoriya mashg‘ulotlar” nomli o‘quv qo‘llanma ishlab chiqilgan va amaliyotga tadbiq etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2022 yil  19 iyul 233-0117son ma’lumotnomasi). Natijada,  ushbu  o‘quv qo‘llanma  o‘quvchilarning oqsil molekulalari murakkab tarkib va tuzilishga ega bo‘lganligi uchun bu mavzu bo‘yicha amaliy ish o‘tkazish orqali kompetentligini shakllantirishga sharoit yaratilgan.
Organik kimyo fanini  o‘qitish samaradorligini oshirishni klaster usuli asosida tashkil etishning  mazmuni, tamoyillari, shakllari, vositalari yordamida shakllantirilgan didaktik model asosida “Organik kimyodan laboratoriya mashg‘ulotlari” nomli o‘quv qo‘llanma ishlab chiqilgan va amaliyotga tatbiq etilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi 2023 yil 25 avgust 391473 son ma’lumotnomasi). Natijada, to‘yinmagan uglevodorod, kislorodli organik birikmalarni eksperimentdan foydalanish orqali reaksiya mexanizmlarini talabalar yaxshi tasavvur qilishlariga imkoniyat yaratadi va kognitiv bilish faoliyatini shakllantirgan.
Organik kimyoga oid tajribalar o‘rganish metodikasini takomllishtirishda faoliyatli, motivasion, refleksiv yondashuv vositasida ilmiy-tadqiqot, izlanuvchanlik metodlariga ustuvorlik berilib,  talabalarni noodatiy vaziyatlarda ilmiy asoslangan xulosa chiqarish ko‘nikmalarini  rivojlantirishga oid takliflar  FZ-202102062 raqamli “Neft mahsulotlari va suyuqlik namunalarining qovushqoqlik ko‘rsatkichini aniqlash hamda o‘lchash vositalarini kalibrlash va qiyoslashda foydalaniladigan qovushqoqlikning standart namunalarini yaratish” nomli grant doirasida belgilangan loyiha asosidagi vazifalarni amalda bajarishda foydalanilgan.  Natijada, talabalarda neft mahsulotlarini tarkibi va haroratlariga qarab fraksiyalarga ajratish, tozalash usullari, qovushqoqlik ko‘rsatkichlarni isbotlovchi matematik statistik usullar yordamida bilim samaradorligi oshirishga erishilgan.