Исмоилов Адхам Шухратовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қорамоллар синбовиллари фаунаси ва қарши кураш тадбирлари”, 03.00.06 – Зоология (Ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1./PhD/В76.
Илмий раҳбар: Мавланов Сабиржан Ибадуллаевич, ветеринария фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ветеринария илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ветеринария илмий-тадқиқот институти, PhD06/29.10.2021.В.139.01.
Расмий оппонентлар: Расулов Ўткир Илашович, ветеринария фанлари доктори, доцент; Вахидова Дилбар Салимовна, ветеринария фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: М.Исаев номидаги Тиббий паразитология илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Яйловлардаги қорамолларда паразитлик қиладиган синбовил пашшаларнинг фаунаси ва мавсумий динамикасини ўрганиш, уларга қарши курашиш усулларини ишлаб чиқиш ва амалиётга жорий этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
яйловлардаги қорамолларда синбовил пашшаларнинг фаунаси ўрганилган ва уларнинг 14 тури аниқланган;
қорамоллар синбовил пашшаларининг мавсумий динамикаси яйловлар шароитида ўрганилган ва энг юқори фаоллиги ёз мавсумида 62,8% эканлиги аниқланган;
пиретроид (Суми-алфа, Сиперметрин, Каратин-50, Алпҳа-шакти) препаратларни қорамолларнинг синбовил пашшаларига қарши инсектицидлик самараси аниқланган;
қорамолларнинг синбовил пашшаларига қарши замонавий профилактика чора-тадбирлари ишлаб чиқилган ва амалиётга жорий этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қорамоллар синбовиллари фаунаси ва қарши кураш тадбирлари бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
«Маҳаллий суми-алфа инсектоакарицидининг чорвачиликда экто- ва эндопаразитларга ҳамда хавфли трансмиссив касалликларнинг “вектор” тарқатувчиларига қарши курашда қўлланилиши» (2015) ва «Алпҳа-шакти» препаратининг чорвачиликда эктопаразитларга қарши қўлланилиши»(2022) бўйича тавсияномалар ҳамда «Йирик ва майда шохли ҳайвонлар, от ва туялар эктопаразитларига қарши курашиш тўғрисида» (2016) йўриқнома тасдиқланиб жорий этилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 14-августдаги 02/23-455-сон маълумотномаси). Натижада қорамолларнинг синбовил пашшаларига қарши ўтказилган дезинсексия тадбирлари туфайли соғин сигирларни сут маҳсулдорлигини ўртача 10,4 фоизга ошишига васарфланган 1 сўм харажатга 4,5 сўм иқтисодий самара олишга эришилган;
«Пиретроидлар. Табиий ўчоқли трансмиссив касалликлар мухофазаси» номли монография (2017) чоп этилган. Ушбу чора-тадбирларни Самарқанд вилоятининг Паяриқ, Нуробод, Тойлоқтуманлари, Қашқадарё вилоятининг Чироқчи ва Китоб туманлари чорвачилик хўжаликларида ва шахсий хўжаликларидаги (аҳоли қарамоғидаги) ҳамда яйловлардаги қорамолларда паразитлик қилувчи синбовил пашшаларга қарши қўллаш орқали юқори самарага эришилган ҳамда амалиётга жорий қилинган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 14-августдаги 02/23-455-сон маълумотномаси). Натижада уларга қарши курашиш имконияти яратилган.
Яйловларда ҳамда чорвачилик, шахсий ва хусусий хўжаликларидаги қорамолларда паразитлик қилувчи синбовил чивинларга қарши суми-алфа (эсфенвалерат 20% к.э.) нинг 0,012 %, сиперметрин препаратининг 0,015 %, каратин 50 ва Алпҳа-шакти препаратларининг 0,03% консентрат эмулсиялари жорий этилган (Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 14-августдаги 02/23-455-сон маълумотномаси). Натижада юқори инсектицид самара кўрсатиши аниқланиб, қорамоллар танасида паразитлик қиладиган синбовил пашшаларга қарши кураш ва олдини олишнинг самарадорлигини ошишига ва уларнинг камайишига эришилган.