Хушвақтов Нурбек Жумаевичнинг
диссертация ҳимоясисиз селексия ютуғи (ихтиро патенти) асосида фан доктори (DSc)
илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Аччиқ қалампир (Cапсиcум аннуум Л.) нинг ҳимояланган жойларда етиштириш учун янги навларини яратиш”, 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2024.3.DSc/Qx321.
Илмий маслаҳатчи: Низомов Рустам Ахролович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Илмий-тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/04.03.2022.Qx.13.01.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти: аччиқ қалампирнинг “Шарқ гавҳари” нави (НАП 00430), “Дилноз 2019” нави (НАП 00428), “Ният” нави (НАП 00429).
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзига хос морфобиологик хусусиятлар ва қимматли-хўжалик белгиларига эга, иссиқхоналарда етиштиришга мос, юқори ҳосилдор, мева сифати яхши бўлган аччиқ қалампир (Cапсиcум аннуум Л) навларини яратиш ҳамда ишлаб чиқаришга жорий этишдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор аччиқ қалампирнинг 34 та нав намуналари морфобиологик ва қимматли хўжалик белгилари мажмуи бўйича ўрганилиб, олинган натижаларни таҳлил этиш асосида маълумотлар ахборот базаси яратилган;
географик келиб чиқиши турлича бўлган аччиқ қалампир коллекцион намуналари иссиқхона шароитида коллекция кўчатзорида ўрганилиб, селекциянинг турли йўналишлари учун бошланғич манбалар ажратилган;
селекция кўчатзорида аччиқ қалампирнинг истиқболли манбалари асосида эртапишар, серҳосил, иссиқхона шароитида етиштиришга мос КЛ-94, КЛ-205 ва КЛ-185 тизмалари ажратиб олинган;
ажратилган КЛ-94, КЛ-205 ва КЛ-185 тизмаларидан кўп марта якка ва оилавий танлаш асосида “Шарқ гавҳари”, “Дилноз 2019” ва “Ният” навлари яратилган;
иссиқхона шароитида аччиқ қалампирнинг янги яратилган “Шарқ гавҳари”, “Дилноз 2019” ва “Ният” навларининг андоза Маргиланский 330 навига нисбатан 10-12 кунга эртапшарлиги, умумий ҳосилдорлиги 1,4-2,5 кг/м2 га, товарбоп ҳосилдорлиги 6,0-8,0 фоизга юқори эканлиги аниқланган;
аччиқ қалампирнинг иссиқхона шароитида етиштиришга мос янги яратилган “Шарқ гавҳари”, “Дилноз 2019” ва “Ният” навларининг бирламчи уруғчилиги ташкил этилиб, оригинал уруғликлари кўпайтирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Аччиқ қалампир (Cапсиcум аннуум Л.) нинг ҳимояланган жойларда етиштириш учун янги навларини яратиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
аччиқ қалампир (Cапсиcум аннуум Л.) нинг иссиқхона шароитида етиштиришга мос, эртапишар ва ҳосилдор янги “Шарқ гавҳари” (НАП 00430), “Дилноз 2019” (НАП 00428), ҳамда “Ният” (НАП 00429) навлари яратилиб, 2022-йилда Оʻзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал Мулк агентлиги томонидан патентлар олинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар милий марказининг  2024 йил 8-августдаги 05/06-03/261-сон маʻлумотномаси). Натижада, сабзавот экинлари генофонди иссиқхонада етиштиришга мос, эртапишар, витаминларга бой, умумий ҳосилдорлиги 48-50 т/га, товарбоп ҳосилдорлиги 45-48 т/га бўлган экспортбоп навлар билан бойитилган;
аччиқ қалампир (Cапсиcум аннуум Л.) нинг янги яратилган “Шарқ гавҳари”, “Дилноз 2019” ва “Ният” навлари иссиқхона шароитида 2022-2023-йилларда Фарғона вилоятида 0,90 гектар, Самарқанд вилоятида 0,85 гектар, Андижон вилоятида 0,87 гектар, республика бўйича жами 2,62 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар милий марказининг 2024 йил 8-августдаги 05/06-03/261-сон маълумотномаси). Натижада, мазкур навларни етиштиришдан ўртача 34,4-36,2 млн сўм соф даромад олинганлиги ва бошқа хориждан келтириб экиладиган аччиқ қалампир навларига нисбатан ўртача ҳосилдорлик 22,0 % га юқорилиги қайд этилган;
аччиқ қалампирнинг “Шарқ гавҳари”, “Дилноз 2019” ва “Ният” навларини куз-қиш ва қиш-баҳор мавсумларида 70×40 схемада экиб етиштириш технологияси Андижон вилояти Бўстон тумани фермер хўжаликларида 0,37 гектар, Шаҳрихон тумани фермер хўжаликларида 0,5 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 8-августдаги 05/06-03/261-сонли маʻлумотномаси). Натижада, бир гектар майдондан ўртача 46-49,5 тонна ҳосил олиниб, 36,5-39,1 млн. сўм соф даромад олишга эришилган;
Фарғона вилояти Фарғона шаҳри ва Учкўприк тумани фермер хўжаликларида аччиқ қалампирнинг “Дилноз 2019”, “Шарқ гавҳари” ва “Ният” навларини куз-қиш ва қиш-баҳор мавсумларида 70×40 схемада экиб етиштириш технологияси 0,90 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 8-августдаги 05/06-03/261-сон маʻлумотномаси). Натижада, бир гектар майдондан ўртача 55-58 тонна ҳосил олиниб, 40,5-44,2 млн. сўм соф даромад олишга эришилган.
аччиқ қалампирнинг “Шарқ гавҳари”, “Дилноз 2019” ва “Ният” навларини куз-қиш ва қиш-баҳор мавсумларида 70×40 схемада экиб етиштириш технологияси Самарқанд вилояти Тойлоқ тумани фермер хўжаликларида 0,85 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 8-августдаги 05/06-03/261-сон маʻлумотномаси). Натижада, бир гектар майдондан ўртача 45-48 тонна ҳосил олиниб, 36,4-37,2 млн. сўм соф даромад олишга эришилган.