Shaxzod Farxod og‘li Axmedovning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar:
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beradigan fan tarmogʻi nomi): “O‘zbekistonda chorvachilikni rivojlantirish tarixi (1991–2022-yillar)”. 07.00.01 – O‘zbekiston tarixi.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqami: B2022.3.PhD/Tar1177
Ilmiy rahbar: Azamat Ziyo, tarix fanlari doktori, akademik.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Fanlar akademiyasi Tarix instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa, IK raqami: O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Tarix instituti. DSc.02/30.12.2019.Tar.56.01.
Rasmiy opponentlar: Qahramon Kenjaevich Rajabov, tarix fanlari doktori, professor;
Odil Olimovich Olimjonov, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Samarqand davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: 1991 – 2022-yillarda O‘zbekistonda chorvachilik sohasidagi islohotlar natijalari, rivojlantirish yo‘nalishlari va muammolarini ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Chorvachilikda davlat va jamoa xo‘jaliklari o‘rnida turli mulk shakllari (ijara xo‘jaliklari, hissadorlik jamiyatlari, dehqon (fermer) xo‘jaliklari, shirkatlar) ning vujudga kelishi va chorvachilik fermalarining xususiylashtirilishi bilan bog‘liq jarayonda mulk shakllarining tuzilmasi o‘zgargan bo‘lsa-da, ish uslubi va ichki iqtisodiy tizimi amalda o‘zgarishsiz qolishi, shuningdek, ushbu yo‘nalishdagi qarorlar bo‘yicha belgilangan vazifalar ijrosi etarli darajada ta’minlanmaganligi, nazoratning yo‘qligi oqibatida sohada talon-torojliklar yuzaga kelib,  xo‘jaliklarda chorvachilik mahsulotlarini etishtirish keskin kamayib ketganligi dalillangan;
Respublika chorvachiligida xo‘jaliklar uchun ayniqsa 1993–1994-yilgi chorva qishlovi o‘ta og‘ir kelishi asosan ozuqa etkazib berishdagi muammolar bilan bog‘liq bo‘lib, bunda zavodlar tomonidan etarlicha omuxta em berilmaganligi, bori ham qimmat va sifatsiz bo‘lganligi, xo‘jaliklarda pul, transport va yoqilg‘ining tanqisligi bois ko‘plab chorva mollarining mahsuldorligi kamayib, nobud bo‘lganligi, hududlardan Qishloq xo‘jaligi vazirligiga “Molimiz ochlikdan qirilib ketadi, em va ozuqalardan yordam beringlar” degan mazmunda kelgan yuzlab xatlar orqali ko‘rsatib berilgan;
Chorvachilikni tartibga solish va rivojlantirishga uzoq yillar “ko‘ndalang boshqaruv” tizimi yaratilmaganligi, davlat siyosatini yuritadigan respublika darajasidagi tashkilotning mavjud bo’lmay kelganligi, aslida sohani rivojlantirish maqsadida tashkil topgan nodavlat tuzilmalarga ham e’tibor qaratilmay, o’z holiga tashlab qo’yilishi to‘siq bo‘lganligi asoslangan;
2017-yilgacha bo‘lgan davrda epizootiyaga qarshi kurashish tadbirlarining ko’pchiligi bajarilmay, chorva mollari zarur veterinariya dori vositalari bilan ta’minlanmay qolishiga hamda chorva naslchiligi og‘ir ahvolga kelib qolishiga naslchilik korxonalarining samarasiz faoliyat yuritganligi, zooveterinariya xizmatining yaxshi yo‘lga qo‘yilmagani, konvertatsiya borasidagi qiyinchiliklar tufayli xorijdan etarlicha zotli chorva mollari, muzlatilgan urug‘lar, veterinariya dori vositalari, xomashyo va jihozlar keltirilmaganligi, boshqa tarafdan esa aholi orasida sun’iy urug‘lantirish orqali chorva naslini yaxshilash keng tashviq qilinmaganligi kabilar sabab bo‘lganligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Mavzu yuzasidan ishlab chiqilgan ilmiy xulosa va takliflar asosida:
Chorvachilikda davlat va jamoa xo‘jaliklari o‘rnida turli mulk shakllari (ijara xo‘jaliklari, hissadorlik jamiyatlari, dehqon (fermer) xo‘jaliklari, shirkatlar) ning vujudga kelishi va chorvachilik fermalarining xususiylashtirilishi bilan bog‘liq jarayonda mulk shakllarining tuzilmasi o‘zgargan bo‘lsa-da, ish uslubi va ichki iqtisodiy tizimi amalda o‘zgarishsiz qolishi, shuningdek, ushbu yo‘nalishdagi qarorlar bo‘yicha belgilangan vazifalar ijrosi etarli darajada ta’minlanmaganligi, nazoratning yo‘qligi oqibatida sohada talon-torojliklar yuzaga kelib,  xo‘jaliklarda chorvachilik mahsulotlarini etishtirish keskin kamayib ketganligi haqidagi ilmiy xulosalardan “O‘zbekiston tarixi” telekanalida efirga uzatilgan “Taqdimot” ko‘rsatuvi ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zMTRK “O‘zbekiston” teleradiokanali davlat muassasasining 2024-yil 11-martdagi 02-31-353-son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalarining joriy etilishi chorvachilikda turli mulk shakllarining tashkil topishiga oid yangi ma’lumotlarni ommalashtirishga xizmat qilgan.
Respublika chorvachiligida xo‘jaliklar uchun ayniqsa 1993–1994-yilgi chorva qishlovi o‘ta og‘ir kelishi asosan ozuqa etkazib berishdagi muammolar bilan bog‘liq bo‘lib, bunda zavodlar tomonidan etarlicha omuxta em berilmaganligi, bori ham qimmat va sifatsiz bo‘lganligi, xo‘jaliklarda pul, transport va yoqilg‘ining tanqisligi bois ko‘plab chorva mollarining mahsuldorligi kamayib, nobud bo‘lganligi hududlardan Qishloq xo‘jaligi vazirligiga “Molimiz ochlikdan qirilib ketadi, em va ozuqalardan yordam beringlar” degan mazmunda kelgan yuzlab xatlar orqali ko‘rsatib berilganligiga doir ma’lumotlardan O‘zbekiston Respublikasi Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa er egalari kengashi tomonidan ishlab chiqilgan darslik, qo‘llanma va texnologik tavsiyalarda foydalanilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa er egalari kengashining 2024-yil 21-fevraldagi 01/03-340-son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalarining joriy etilishi sohada yaratilgan darslik, qo‘llanma, tavsiyalarni yangi ilmiy ma’lumotlar bilan boyitishga xizmat qilgan.
Chorvachilikni tartibga solish va rivojlantirishga uzoq yillar “ko‘ndalang boshqaruv” tizimi yaratilmaganligi, davlat siyosatini yuritadigan respublika darajasidagi tashkilotning mavjud bo’lmay kelganligi, aslida sohani rivojlantirish maqsadida tashkil topgan nodavlat tuzilmalarga ham e’tibor qaratilmay, o’z holiga tashlab qo’yilishi to‘siq bo‘lganligi haqidagi ilmiy xulosalardan “O‘zbekiston tarixi” telekanalida efirga uzatilgan “Taqdimot” ko‘rsatuvi ssenariysini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zMTRK “O‘zbekiston” teleradiokanali davlat muassasasining 2024-yil 11-martdagi 02-31-353-son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalarining joriy etilishi chorvachilikda ro‘y bergan tuzilmaviy o‘zgarishlarga oid yangi xulosalarni ommalashtirishga xizmat qilgan.
2017-yilgacha bo‘lgan davrda epizootiyaga qarshi kurashish tadbirlarining ko’pchiligi bajarilmay, chorva mollari zarur veterinariya dori vositalari bilan ta’minlanmay qolishiga hamda chorva naslchiligi og‘ir ahvolga kelib qolishiga naslchilik korxonalarining samarasiz faoliyat yuritganligi, zooveterinariya xizmatining yaxshi yo‘lga qo‘yilmagani, konvertatsiya borasidagi qiyinchiliklar tufayli xorijdan zotli chorva mollari, muzlatilgan urug‘lar, veterinariya dori vositalari, xomashyo va jihozlar keltirilmaganligi, boshqa tarafdan esa aholi orasida sun’iy urug‘lantirish orqali chorva naslini yaxshilash keng tashviq qilinmaganligi kabilar sabab bo‘lganligi haqidagi ma’lumotlardan O‘zbekiston Respublikasi Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa er egalari kengashi tomonidan ishlab chiqilgan darslik, qo‘llanma va texnologik tavsiyalarda foydalanilgan. (O‘zbekiston Respublikasi Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa er egalari kengashining 2024-yil 21-fevraldagi 01/03-340-son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalarining joriy etilishi sohada yaratilgan darslik, qo‘llanma, tavsiyalarni yangi ilmiy ma’lumotlar bilan boyitishga xizmat qilgan.