Raximova Gulnora Xusnidinovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “G‘o‘zada Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itni qo‘llash texnologiyasini takomillashtirish (Toshkent viloyati tipik bo‘z tuproqlari sharoitida)”, 06.01.04– Agrokimyo (Qishloq xo‘jaligi fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Qx1098.
Ilmiy rahbar: Niyazaliev Begali Irisalievich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat agrar universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat agrar universiteti, DSc.05/07.06.2024.Qx.13.03.
Rasmiy opponentlar: Boltaev Saydullo Maxsudovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor; Ortikov Tulkin Kuchkarovich, biologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston milliy universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Toshkent viloyatining sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlari sharoitida Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini mineral o‘g‘itlar me’yorlari fonida qo‘llash me’yor va muddatlarining g‘o‘zani hosildorligi va mahsulot sifatiga ta’sirini aniqlash hamda uni etishtirishda biooʻgʻitlardan samarali foydalanishga qaratilgan ilmiy-amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Toshkent viloyatining sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlari sharoitida Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini mineral o‘g‘itlar me’yorlari fonida qo‘llash me’yor va muddatlarining g‘o‘zani hosildorligi va mahsulot sifatiga ijobiy ta’sirini aniqlangan.
quyidagilardan iborat: sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlar sharoitida mineral o‘g‘itlarning N200P140K100 kg/ga fonida Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini kuzgi shudgor oldidan (10,0 l/ga), bahorda shudgor ustidan (10,0 l/ga), g‘o‘zani 2-3 chin bargli davrida (3,0 l/ga), shonalashda (3,5 l/ga) va gullash (3,5 l/ga) davrlarida maqbul qo‘llash me’yor va muddatlari ilmiy jihatdan isbotlangan.
Tuproqning haydov (0-30 sm) va haydov ostki (30-50 sm) qatlamlarida  nitratli azot, harakatchan fosfor va almashinuvchi kaliy miqdorlari g‘o‘zani gullash davrida nitratli azot miqdori mutanosib ravishda 23,1-10,1 mg/kg, harakatchan fosfor 24,5-11,0 mg/kg ni va almashinuvchi kaliy 255-185 mg/kgni tashkil etganligi aniqlangan.
Tipik bo‘z tuproqlar sharoitida Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini mineral o‘g‘itlarning N200P140K100 kg/ga fonida maqbul qo‘llash me’yor va muddatlarining mikrobiologik jarayonlarni o‘tishi, g‘o‘zani o‘sishi, rivojlanishi va hosildorligi, sifatiga ijobiy ta’siri ilmiy-nazariy jihatdan asoslangan va ishlab chiqarishga tavsiyalar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Toshkent viloyatining tipik bo‘z tuproqlari sharoitida g‘o‘zada Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini qo‘llash texnologiyalarini takomillashtirish bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar natijalari asosida:
«Paxtachilikda Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini qo‘llash bo‘yicha tavsiyalar» ishlab chiqilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 7 noyabrdagi № 7 noyabrdagi № 07/22-06/1305-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, mikrobiologik o‘g‘itlarni qo‘llash bo‘yicha g‘o‘zadan yuqori va samarali hosil olish uchun amaliy qo‘llanma sifatida xizmat qilgan;
Toshkent viloyatinig Bo‘ka tumaning "Sayid G‘oyibnazar Nur", “Mubina Xasan-Xusan”, “Turdiboev Xolboy”, “Sherali G‘olibjon”, “Azizov Mirjalol”, “Ergash Sarvar dalasi” fermer xo‘jaligilarida sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlari sharoitida g‘o‘zaga Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini mineral o‘g‘itlarning N200P140K100 kg/ga meyorlari fonida 10,0 l/ga shudgor oldidan, 10,0 l/ga bahorda shudgor ustidan, 3,0 l/ga g‘o‘zani 2-3 chin bargli davrida, 3,5 l/ga shonalashda va 3,5 l/ga gullashda qo‘llanilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 7 noyabrdagi №07/22-06/1305-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, tuproq va o‘simliklarning agrokimyoviy xususiyatlarini yaxshilangan, tuproqning mikrobiologik faolligi oshganligi, g‘o‘zani o‘sishi, rivojlanishi, paxta hosilini, tolani texnologik sifat ko‘rsatkichlarini yaxshilashga erishilgan.
Baykal-EM-1 mikrobiologik o‘g‘itini mineral o‘g‘itlar fonida maqbul meyor va muddatlarda Toshkent viloyatining Bo‘ka tumanining fermer xo‘jaliklari tipik bo‘z tuproqlari sharoitida 71 gektar g‘o‘za ekiniga joriy etilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2023 yil 7 noyabrdagi № 07/22-06/1305-sonli ma’lumotnomasi). Natijasida g‘o‘za hosildorligi 2-3 s/ga oshgan, rentabellik darajasi 34,5 % ni tashkil etgan.