Ибодуллоев Бекзод Шухрат ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Коллагеннинг акрил мономерлари билан пайванд сополимерлари асосида пахта калавасини охорловчи реагентни яратиш», 05.06.02 – Тўқимачилик материаллари технологияси ва хомашёга дастлабки ишлов бериш (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/К746.
Илмий раҳбар: Рафиков Адҳам Салимович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти ҳузуридагиDSc.03/30.12.2019.Т.08.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Бекчанов Давронбек Жуманазарович, кимё фанлари доктори, профессор; Амирова Нодира Саликовна, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: коллагеннинг (мет)акриламид ва (мет)акрил кислотаси билан пайванд сополимерларини синтез қилиш, пахта калавасини оҳорловчи реагент сифатида хоссаларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сувли эритмада, инициатор сифатида калий персулфат иштирокида коллагенни акриламид ва метакриламид билан пайванд сополимерлари синтез қилинган, реакцияларнинг механизми исботланган;
пайвандланиш даражаси ва самарадорлиги, пайвандланган занжирларнинг молекуляр массаси параметрларини вақт, консентрация ва температура бўйича боғлиқлик қонуниятлари ишлаб чиқилган;
коллаген-поли(мет)акриламид, коллаген-поли(мет)акрил кислотаси сополимерларининг пахта селлюлозаси билан молекулалараро водород боғлари ҳосил қилишлиги, иплар юзасида мустаҳкам полимер пардасини ҳосил қилишлиги аниқланган;
акрил мономерларнинг пайвандланиши коллагеннинг охор сифатидаги асосий камчилиги – полимер пардасининг мўртлигини бартараф этиб, эластиклигини ошириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Коллагеннинг  пайванд сополимерларини синтез қилиш, физик-кимёвий ва амалий хоссаларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тўқув жараёнида пахта ипларини охорлаш учун коллагеннинг  пайванд сополимерлари “Беруний Техтиле Инвест”  МЧЖ корхонасида ишлаб чиқариш жараёнида жорий этилган (“Ўзтўқимачиликсаноат” Уюшмасининг 2024 йил 1 апрелдаги 03/25-713-сон маълумотномаси). Натижада, танда ипларини охорлаш жараёнида коллаген-поли(мет)акриламид сополимери эритмаси ипнинг юзасида ишқаланиш қобилиятини оширувчи мустаҳкам қатлам ҳосил қилганлиги учун ипнинг қайишқоқ (эгилувчан) бўлиши ва охор пардаси синиб тўкилиб кетмаслигига имкон берган;  
коллагеннинг  пайванд сополимерлари асосидаги композиция билан танда ипларини охорлаш усули “Букҳара Натурал Продуcт” МЧЖ корхонасида амалиётга жорий этилган (“Ўзтўқимачиликсаноат” Уюшмасининг 2024 йил 1 апрелдаги 03/25-713-сон маълумотномаси). Натижада, танда ипларини охорлаш жараёнида крахмал билан охорланганга нисбатан коллагеннинг пайванд сополимерлари билан охорланганда ипларнинг узилиш кучи 12÷36%, солиштирма узилиш кучи 7÷39%, узилишдаги узайиши 4÷24%, узилишдаги иши 9÷61% ошириш, ипларнинг ингичкалиги 32-41%, непслар сони 27-35% га камайтириш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish