Boboqulov Abror Abdug‘ani o‘g‘li
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Ongning sun’iy modeli va uning ijtimoiy ahamiyati” mavzusidagi 09.00.04 – Ijtimoiy falsafa ixtisosligi.
Dissertatsiya mavzusi roʻyxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Fal736
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti.
IK faoliyat koʻrsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Oʻzbekiston Milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Ilmiy rahbar: Ismoil Saifnazarov, falsafa fanlari doktori, professor;
Rasmiy opponentlar: falsafa fanlari doktori, professor Mo‘minov Alisher Gaffarovich; falsafa fanlari doktori, professor Qodirov Anvar Qaxxorovich.
Yetakchi tashkilot: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy-amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi sun’iy intellekt tushunchasini konseptual tahlil qilish va uning ijtimoiy ahamiyatini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Tabiiy ongda mavjud bo‘lgan noma’lum muhitga adaptivlik, chiziqli xarakter kasb etmaslik, noma’lumlikni kategorial apparatga aylantirish, neyronlar bosqichidagi aksilreduktiv dissipativ harakatlarning algoritmik protseduralarda dasturlanmasligi kabi noalgoritmik xususiyatlarning sun’iy intellektual tizimlarda dasturlanmasligi ilmiy asoslab berildi.
Sun’iy intellekt tabiiy ongdagi xotira asosida ma’lumotni tasarruf qilish xususiyatini sinxronizatsiya qonuniga ko‘ra “Ma’lumotga ega bo‘lish” funksiyasiga aylantirishi ochib berildi.
O‘zbekistonda jamiyat hayotini sun’iy intellekt vositasida virtuallashtirish jarayonlarini tartibga soluvchi elektron ma’muriy reglamentlarni ishlab chiqishda milliy mental xususiyatlar va axloqiy qadriyatlarni hisobga olish zarurati mavjudligi empirik tahlil asosida ochib berildi.
Ijtimoiy jarayonlarni dasturlashda o‘z – o‘zini tashkil qilish jarayonidagi tasodifiylik, tizimlarning sababiy aloqadorlik, buzilish bifurkatsiyasidagi vaqtinchalik xususiyatning intervalini aniqlash omillari ijtimoiy entropiyaga teskari proporsional ekanligi ilmiy asoslandi.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. “Ongning sun’iy modeli va uning ijtimoiy ahamiyati” mavzusini ilmiy tadqiq qilish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
Ijtimoiy jarayonlarni dasturlashda o‘z – o‘zini tashkil qilish jarayonidagi tasodifiylik, tizimlarning sababiy aloqadorlik, buzilish bifurkatsiyasidagi vaqtinchalik xususiyatning intervalini aniqlash omillari ijtimoiy entropiyaga teskari proporsional ekanligi to‘g‘risidagi xulosalar va dissertatsiyadagi boshqa bir qancha amaliy taklif va tavsiyalardan “Ijtimoiy fikr” respublika jamoatchilik fikrini markazining sotsiologik tadqiqotlarida keng foydalanilgan (“Ijtimoiy fikr” respublika jamoatchilik fikrini markazining 2024-yil 23-noyabrdagi 01-16/228-sonli ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalari, ilmiy xulosalar, amaliy takliflar “Ijtimoiy fikr” respublika jamoatchilik fikrini o‘rganish Markazi tomonidan o‘tkazilayotgan sotsiologik tadqiqotlarning samaradorligini oshishiga xizmat qilgan;
O‘zbekistonda jamiyat hayotini sun’iy intellekt vositasida virtuallashtirish jarayonlarini tartibga soluvchi elektron ma’muriy reglamentlarni ishlab chiqishda milliy mental xususiyatlar va axloqiy qadriyatlarni hisobga olish zarurati mavjudligiga oid ilmiy - amaliy taklif va tavsiyalardan O‘zbekiston Milliy axborot agentligi tomonidan  O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 17.02.2021-yildagi PQ-4996-son “Sun’iy intellekt texnologiyalarini jadal joriy etish uchun shart-sharoitlar yaratish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi” Qarori ijrosini ta’minlashda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy axborot agentligining 2024-yil 10-oktyabrdagi 01-23/925-sonli ma’lumotnomasi). Dissertatsiyada ilgari surilgan takliflar, tavsiya va xulosalar jamiyat hayotida sun’iy intellekt vositasida virtuallashtirish jarayonlarini tartibga soluvchi elektron ma’muriy reglamentlarni ishlab chiqishda milliy mental xususiyatlar va axloqiy qadriyatlarni hisobga olish zarurati mavjudligi to‘g‘risidagi xulosalar va dissertatsiyadagi boshqa bir qancha amaliy takliflardan O‘zA tomonidan o‘tkazilgan chora-tadbirlarning samarali o‘tkazilishida xizmat qilgan;
Sun’iy intellekt tabiiy ongdagi xotira asosida ma’lumotni tasarruf qilish xususiyatini sinxronizatsiya qonuniga ko‘ra “Ma’lumotga ega bo‘lish” funksiyasiga aylantirishga oid ilmiy - amaliy taklif va tavsiyalardan Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining 2024-yil uchun chora-tadbirlar dasturining III yo‘nalishida belgilangan “G‘oya va mafkura masalasi hamda ilm-fan va ma’rifat targ‘iboti” 13-bandi “Yangi ma’naviy makonni shakllantirishning dolzarb masalalari, bu borada ma’rifatparvar, ziyolilar, davlat va jamoat faollarini birlashtirish hamda “Yangi O‘zbekiston orzusi”ni ro‘yobga chiqarish bo‘yicha targ‘ibot tashviqot ishlarini tashkil etish” mavzusida targ‘ibot ishlarini o‘tkazishda foydalanilgan (Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining 2024-yil 18-dekabrdagi 02-22/1437-sonli ma’lumotnomasi). Dissertatsiyada ilgari surilgan takliflar, tavsiya va xulosalar mamlakatimizda O‘zbekistonda ijtimoiylashuv jarayonida sun’iy intellektning ijtimoiy ahamiyatini va uning o‘ziga xos jihatlarini ilmiy tadqiq qilishga xizmat qilgan;
Ijtimoiy jarayonlarni dasturlashda o‘z – o‘zini tashkil qilish jarayonidagi tasodifiylik, tizimlarning sababiy aloqadorlik buzilish bifurkatsiyasidagi vaqtinchalik xususiyatning intervalini aniqlash omillari ijtimoiy entropiyaga teskari proporsional ekanligining ilmiy asoslanganligi to‘g‘risidagi xulosalardan Oʻzbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston tarixi” telekanalining “Ochiq dars” ko‘rsatuvi 13 - sonini tayyorlashda foydalanilgan; (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston teleradiokanali” davlat muassasasining 2024 yil 4 – yanvardagi 02-06-11 – sonli ma’lumotnomasi). Natijada ilmiy xulosalar, amaliy takliflar fuqarolarning media savodxonligini oshirish bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarini boyitishga xizmat qildi.