Yakubova Shaxnoza Erkinbaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtissoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Sharq allomalarining pedagogik ta’limotlari vositasida talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish tizimi”, 13.00.01 – Pedagogika nazariyasi. Pedagogik ta’limotlar tarixi (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/Ped4446.
Ilmiy rahbar: Sabirova Charosxon Atamamatovna, pedagogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Urganch davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Nukus davlat pedagogika instituti, DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01.
Rasmiy opponentlar: Pazilova Meruert Ermekbaevna pedagogika fanlari doktori, professor; Xodjaev Begzod Xudoyberdievich, pedagogika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Andijon davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Sharq allomalarining pedagogik ta’limotlari vositasida talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish tizimini takomillashtirish.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirishning hayotga va o‘z-o‘ziga ongli munosabatda bo‘lish bilan bog‘liq psixologik-pedagogik xususiyatlari inson hayotiy olamining ichki – “oddiy yoki murakkab”, tashqi – “oson yoki qiyin” jihatlarining qoniqish hissi, hayotiylik, qadriyatli, ijodkorlik tamoyillari bilan bog‘liqlikda “mavjudlik maydoni” tipologiyasiga ustuvorlik berish asosida aniqlashtirilgan;
talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish mazmuni Sharq mutafakkirlarining nekbinlik, insonparvarlik, borliq, qadriyatlar falsafasiga doir qarashlarining ta’lim falsafasi rivojidagi fundamentallik, universallik, retroinnovatsion tavsifini empirik-analitik va gumanitar an’analar bilan o‘zaro aloqasi konvergentligini asoslash orqali takomillashtirilgan;
Sharq allomalarining pedagogik ta’limotlari vositasida talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish modelining amaliy komponenti ma’ruza-konferensiya, pedagogik-psixologik haftalik, deontologik mahorat darslari, sanogen fikrlash texnikalarini o‘zlashtirishga doir praktikumlar, rivojlantiruvchi treninglar kabi ma’rifiy shakllarga muvofiq ichki salohiyatni reallashtiradigan salomatlikni saqlash, o‘z-o‘zini tashkillash bo‘yicha ta’limiy texnologiyalarning adaptivligini ta’minlash asosida takomillashtirilgan;
talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish tizimi Sharq allomalarining insonning o‘z-o‘zini anglashi, pozitiv ustanovkalari, kayfiyati, ideallari bilan bog‘liq olamning ilmiy va diniy kosmogonik va esxatologik manzarasiga xos matrisalar repertuarining (IKMks; IEMks; DKMks; DEMks) didaktik imkoniyatlarini kengaytirish orqali takomillashtitirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Sharq allomalarining pedagogik ta’limotlari vositasida talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish tizimini takomillashtirishga doir tadqiqot natijalari asosida:
talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirishning hayotga va o‘z-o‘ziga ongli munosabatda bo‘lish bilan bog‘liq psixologik-pedagogik xususiyatlarini inson hayotiy olamining ichki – “oddiy yoki murakkab”, tashqi – “oson yoki qiyin” jihatlarining qoniqish hissi, hayotiylik, qadriyatli, ijodkorlik tamoyillari bilan bog‘liqlikda “mavjudlik maydoni” tipologiyasiga ustuvorlik berish asosida aniqlashtirishga doir taklif va tavsiyalardan 60110100 – Pedagogika (qo‘shimcha tarbiya fani o‘qituvchisi) ta’lim yoʻnalishi uchun “Ijtimoiy pedagogika” darsligini ishalb chiqishda foydalanilgan (Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligining 2023-yil 27-martdagi 68-son buyrug‘i asosida berilgan 68-663 raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada, talabalarning shaxs ijtomoiylashuvida pozitiv dunyoqarashning o‘rni va ahamiyatiga doir bilimlarini oshirishga xizmat qilgan;
talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish mazmunini Sharq mutafakkirlarining nekbinlik, insonparvarlik, borliq, qadriyatlar falsafasiga doir qarashlarining ta’lim falsafasi rivojidagi fundamentallik, universallik, retroinnovatsion tavsifini empirik-analitik va gumanitar an’analar bilan o‘zaro aloqasi konvergentligini asoslash orqali takomillashtirishga doir amaliy taklif va tavsiyalardan 60110100 – Pedagogika (qo‘shimcha tarbiya fani o‘qituvchisi) ta’lim yoʻnalishi uchun “Pedagogika tarixi” o‘quv qo‘llanmasini ishlab chiqishda foydalanilgan (Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2022-yil 17-martdagi 106-son buyrug‘i, 106-179-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada, Sharq allomalarining pozitiv dinyoqarashni rivojlantirishga doir qarashlarini tizimlashitirishga xizmat qilgan;
Sharq allomalarining pedagogik ta’limotlari vositasida talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish modelining amaliy komponentini ma’ruza-konferensiya, pedagogik-psixologik haftalik, deontologik mahorat darslari, sanogen fikrlash texnikalarini o‘zlashtirishga doir praktikumlar, rivojlantiruvchi treninglar kabi ma’rifiy shakllarga muvofiq ichki salohiyatni reallashtiradigan salomatlikni saqlash, o‘z-o‘zini tashkillash bo‘yicha ta’limiy texnologiyalarning adaptivligini ta’minlash asosida takomillashtirishga doir taklif va tavsiyalardan O‘zbekiston pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot institutida bajarilgan №F1-XT-1-55237. “Pedagogik atamalar mazmunini modernizatsiyalash va unifikatsiyalash parametrlari” (2012-2016 yy.) fundamental loyihasining dunyoqarash bilan bog‘liq qismlarini ishlab chiqishda foydalanilgan (Toshkent davlat pedagogika universitetining 2023-yil 4-oktyabrdagi 02-07-4446/04-son dalolatnomasi). Natijada, pozitiv dunyoqarashga doir atamalarni unifikatsiyalashga xizmat qilgan;
talabalarda pozitiv dunyoqarashni shakllantirish tizimini Sharq allomalarining insonning o‘z-o‘zini anglashi, pozitiv ustanovkalari, kayfiyati, ideallari bilan bog‘liq olamning ilmiy va diniy kosmogonik va esxatologik manzarasiga xos matrisalar repertuarining didaktik imkoniyatlarini kengaytirish orqali takomillashtitirishga doir taklif va tavsiyalardan O‘zbekiston pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot institutining №2016-0909111822. “Darslik va o’quv adabiyotlari mazmuniga Sharq pedagogik tafakkuri durdonalarini singdirish orqali o’quvchilarda “ommaviy madaniyat”ga qarshi kurashchanlik ko’nikmalarini shakllantirish mexanizmlari” (2017-2020 yy.) fundamental loyihasining positiv dunyoqarash orqali “ommaviy madaniyat”ning salbiy ta’sirlarini bartaraf etish qismini ishlab chiqishda foydalanilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti 2023-yil 4-oktyabrdagi 02-07-4446/04-son dalolatnomasi). Natijada, talabalarda pozitiv dunyoqarashni rivojlantirishning amaliy-texnologik tizimini takomillashtirishga xizmat qilgan.