Namozov Farrux Jumaevichning
falsafa doktori (PhD) Dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Surunkali nur kasalligida moyak ortig‘ining morfometrik ko‘rsatkichlarining qiyosiy tavsifi va biostimulyator ta’siridagi o‘zgarishlari», 14.00.02 – Morfologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.4 PhD /Tib3112.
Ilmiy rahbar: Turdiev Mashrab Rustamovich, tibbiyot fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Farg‘ona jamoat salomatligi tibbiyot instituti, DSc.04/30.09.2020.Tib.122.01.
Rasmiy opponentlar: Rasulov Hamidulla Abdullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Raxmatova Muqaddas Xoltaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Andijon davlat tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: surunkali nurlanish kasalligida 3, 6, 9 va 12 oylik oq naslsiz kalamushlarda moyak ortig‘ining morfometrik ko‘rsatkichlarining qiyosiy tavsifini o‘tkazish va biostimulyator ASD-2F ta’sirida ushbu ko‘rsatkichlardagi o‘zgarishlarni baxolashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
surunkali nurlanish kasalligida moyak ortig‘i to‘qimalarida leykotsitlar sonining ko‘payishi, epitelial hujayralar hajmining kichrayishi, sitoplazmada yog‘ va oqsilli tuzilmalarning to‘planishi, shuningdek, tomir devoridagi surunkali jarayonga xos bo‘lgan kollagen tolalar sonining ko‘payishi kabi o‘zgarishlar aniqlangan;
organometrik, gistomorfometrik va sitomorfometrik ko‘rsatkichlar asosida tajriba guruhidagi kalamushlarda surunkali nurlanish moyak ortig‘i to‘qimalar tarkibiy tuzilmalarida hamda moyak ortig‘ining bosh, tana va dum qismlariga salbiy ta’sir ko‘rsatishi, ASD-2F biostimulyatori nurlanishdan keyin va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda esa ijobiy ta’sir ko‘rsatishi ilmiy isbotlangan;
immunogistokimyoviy tadqiqotlar CD45, SD56, Ki67 va Vsl-2 immunogistokimyoviy markerlaridan foydalanish natijasida surunkali nurlanish kasalligida moyak ortig‘i epitelial hujayralari proliferatsiyasining zaiflashishini, bu apoptoz genlarning nisbiy soni va ayniqsa leykotsitlarning tabiiy killer hujayralar ishtirokining ko‘payishini tasdiqlashi asoslangan;
immunogistokimyoviy tadqiqotning qiyosiy tahlili asosida ASD-2F biostimulyatori nurlanishdan keyin qo‘llanilganda Vsl-2 markerining ekspressiyasi nurlanish guruhiga nisbatan 1,14 martaga va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda 1,4 martaga kamayganligi, SD45 markerining ekspressiyasi nurlanishdan keyin 1.013 martaga va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda 1.05 martaga kamayganligi, Ki 67 markerining ekspressiyasi esa nurlanishdan keyin qo‘llanilganda 1.17 martaga va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda 1.19 martaga oshganligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Surunkali nur kasalligida moyak ortig‘ining morfometrik ko‘rsatkichlarining qiyosiy tavsifi va biostimulyator ta’siridagi o‘zgarishlari bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: surunkali nurlanish kasalligida moyak ortig‘i to‘qimalarida leykotsitlar sonining ko‘payishi, epitelial hujayralar hajmining kichrayishi, sitoplazmada yog‘ va oqsilli tuzilmalarning to‘planishi, shuningdek, tomir devoridagi surunkali jarayonga xos bo‘lgan kollagen tolalar sonining ko‘payishi kabi o‘zgarishlar aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 2 iyunda 581-son bilan tasdiqlangan «Moyak ortig‘ining nurlanish kasalligi fonida biostimulyator tasiridagi morfologik o‘zgarishini aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur takliflar Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati filiali bo‘yicha 09.09.2023 yildagi 43-son hamda Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 21.06.2023 yildagi 5\1-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/64-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: olingan tadqiqot ma’lumotlarini amalga oshirish morfologik parametrlar bo‘yicha moyak ortig‘i patologiyalarini erta tashxislash, davolash, hayot sifatini yaxshilash va asoratlarni kamaytirish usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Bundan tashqari anatomiya, urologiya, andrologiya, morfologiya va onkologiya kabi fanlarning nazariy jihatlariga ma’lum hissa qo‘shadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 117700 so‘m byudjet mablag‘lari surunkali nur kasalligida moyak ortig‘ini o‘zgarishlarini biostimulyator bilan korreksiyalash tuzilmalardagi morfologik va morfometrik o‘zgarishlar tufayli rivojlanadigan patologik xolatning erta tashxislash va davolash samaradorligini oshirish natijasida iqtisod qilinadi;
ikkinchi ilmiy yangilik: organometrik, gistomorfometrik va sitomorfometrik ko‘rsatkichlar asosida tajriba guruhidagi kalamushlarda surunkali nurlanish moyak ortig‘i to‘qimalar tarkibiy tuzilmalarida hamda moyak ortig‘ining bosh, tana va dum qismlariga salbiy ta’sir ko‘rsatishi, ASD-2F biostimulyatori nurlanishdan keyin va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda esa ijobiy ta’sir ko‘rsatishi ilmiy isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 2 iyunda 581-son bilan tasdiqlangan «Moyak ortig‘ining nurlanish kasalligi fonida biostimulyator tasiridagi morfologik o‘zgarishini aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur takliflar Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati filiali bo‘yicha 09.09.2023 yildagi 43-son hamda Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 21.06.2023 yildagi 5\1-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/64-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: olingan tadqiqot ma’lumotlarini amalga oshirish morfologik parametrlar bo‘yicha moyak ortig‘i patologiyalarini erta tashxislash, davolash, hayot sifatini yaxshilash va asoratlarni kamaytirish usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Bundan tashqari anatomiya, urologiya, andrologiya, morfologiya va onkologiya kabi fanlarning nazariy jihatlariga ma’lum hissa qo‘shadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 117700 so‘m byudjet mablag‘lari surunkali nur kasalligida moyak ortig‘ini o‘zgarishlarini biostimulyator bilan korreksiyalash tuzilmalardagi morfologik va morfometrik o‘zgarishlar tufayli rivojlanadigan patologik xolatning erta tashxislash va davolash samaradorligini oshirish natijasida iqtisod qilinadi;
uchinchi ilmiy yangilik: immunogistokimyoviy tadqiqotlar CD45, SD56, Ki67 va Vsl-2 immunogistokimyoviy markerlaridan foydalanish natijasida surunkali nurlanish kasalligida moyak ortig‘i epitelial hujayralari proliferatsiyasining zaiflashishini, bu apoptoz genlarning nisbiy soni va ayniqsa leykotsitlarning tabiiy killer hujayralar ishtirokining ko‘payishini tasdiqlashi asoslanganligi bo‘yicha takliflar Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 2 iyunda 581-son bilan tasdiqlangan «Moyak ortig‘ining nurlanish kasalligi fonida biostimulyator tasiridagi morfologik o‘zgarishini aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur takliflar Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati filiali bo‘yicha 09.09.2023 yildagi 43-son hamda Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 21.06.2023 yildagi 5\1-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/64-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: olingan tadqiqot ma’lumotlarini amalga oshirish morfologik parametrlar bo‘yicha moyak ortig‘i patologiyalarini erta tashxislash, davolash, hayot sifatini yaxshilash va asoratlarni kamaytirish usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Bundan tashqari anatomiya, urologiya, andrologiya, morfologiya va onkologiya kabi fanlarning nazariy jihatlariga ma’lum hissa qo‘shadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 117700 so‘m byudjet mablag‘lari surunkali nur kasalligida moyak ortig‘ini o‘zgarishlarini biostimulyator bilan korreksiyalash tuzilmalardagi morfologik va morfometrik o‘zgarishlar tufayli rivojlanadigan patologik xolatning erta tashxislash va davolash samaradorligini oshirish natijasida iqtisod qilinadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: immunogistokimyoviy tadqiqotning qiyosiy tahlili asosida ASD-2F biostimulyatori nurlanishdan keyin qo‘llanilganda Vsl-2 markerining ekspressiyasi nurlanish guruhiga nisbatan 1,14 martaga va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda 1,4 martaga kamayganligi, SD45 markerining ekspressiyasi nurlanishdan keyin 1.013 martaga va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda 1.05 martaga kamayganligi, Ki 67 markerining ekspressiyasi esa nurlanishdan keyin qo‘llanilganda 1.17 martaga va nurlanish bilan bir vaqtda qo‘llanilganda 1.19 martaga oshganligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 2 iyunda 581-son bilan tasdiqlangan «Moyak ortig‘ining nurlanish kasalligi fonida biostimulyator tasiridagi morfologik o‘zgarishini aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur takliflar Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati filiali bo‘yicha 09.09.2023 yildagi 43-son hamda Buxoro viloyati patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 21.06.2023 yildagi 5\1-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 06/64-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: olingan tadqiqot ma’lumotlarini amalga oshirish morfologik parametrlar bo‘yicha moyak ortig‘i patologiyalarini erta tashxislash, davolash, hayot sifatini yaxshilash va asoratlarni kamaytirish usullarini ishlab chiqish imkonini bergan. Bundan tashqari anatomiya, urologiya, andrologiya, morfologiya va onkologiya kabi fanlarning nazariy jihatlariga ma’lum hissa qo‘shadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 117700 so‘m byudjet mablag‘lari surunkali nur kasalligida moyak ortig‘ini o‘zgarishlarini biostimulyator bilan korreksiyalash tuzilmalardagi morfologik va morfometrik o‘zgarishlar tufayli rivojlanadigan patologik xolatning erta tashxislash va davolash samaradorligini oshirish natijasida iqtisod qilinadi.