Дусмухамедова Азизахон Фотих-қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Мезиал окклюзияли беморларда комплекс даволаш натижаларини прогноз қилиш асосида даволашни такомиллаштириш» 14.00.21 – Стоматология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Tib2502.
Илмий раҳбар: Арипова Гавхар Эркиновна, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Хабилов Нигмон Лукмонович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Paeng Jun Young, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Жанубий Корея).
Етакчи ташкилот: Токай тиббиёт маркази (Япония).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мезиал окклюзияли беморларда комплекс даволаш натижаларини прогноз қилиш асосида даволаш самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мезиал окклюзиянинг скелетал шакли юқори жағ ўлчамининг (A′-PNS) кичрайиши, курак тишларнинг физиологик оғиши (<U1-NL), биргаликда келувчи шакли эса юқори жағ ретропозицияси ва курак тишларнинг мусбат оғиши кўрсаткичлари асосида аномалиянинг гуруҳланиши аниқланган;  
мезиал окклюзияли беморларнинг юқори жағнинг мутлоқ узунлиги (PNS-ANS), пастки жағнинг мутлоқ узунлиги (Go –Pg), юзнинг ўрта учдан бир қисм баландлиги (N -ANS), юзнинг пастки учдан бир қисм баландлиги (ANS-Gn), юқори ва пастки жағларнинг ҳолати ва жағлараро дифференциацияси (SNA, SNB, ANB) каби цефалометрик мезонларига кўра жарроҳлик муолажаларнинг заруриятини башоратловчи компьютер дастури ишлаб чиқилган;
мезиал окклюзияли беморларнинг пастки кесувчи тишларнинг ретроклинацияси ва юқори кесувчи тишларнинг компенсатор проклинацияси, жағлар базисига нисбатан (L1-ML) пастки кесувчи тишлар ва юқори кесувчи тишларнинг ўқ эгриликлари (U1-NL) дентоальвеоляр кўрсаткичларига кўра мажмуавий даволашни такомиллаштирувчи алгоритмнинг мохияти исботланган;
комплекс даволаш алгоритми орқали икки ёки уч босқичли ёндашув муолажалар натижаларида мезиал окклюзияни даволаш самарадорлигининг корреляцион мослиги ва умумий даволаш муддатининг фарқланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мезиал окклюзияли беморларда комплекс даволаш натижаларини прогноз қилиш асосида даволашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 2024-йил 15-июлдаги 3-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: мезиал окклюзиянинг скелетал шакли юқори жағ ўлчамининг (A′-PNS) кичрайиши, курак тишларнинг физиологик оғиши (<U1-NL), биргаликда келувчи шакли эса юқори жағ ретропозицияси ва курак тишларнинг мусбат оғиши кўрсаткичлари асосида аномалиянинг гуруҳланиши аниқланганлиги Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги Тошкент давлат стоматология институти мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024-йил 28-мартдаги 04-р/135-сон билан тасдиқланган “Окклюзион аномалияларнинг гнатик шакллари учун ташхислаш босқичларини такомиллаштириш” мавзусидаги услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро давлат тиббиёт институти Стоматология илмий-амалий марказнинг пуллик хизматлар бўлими клиникасининг 10.04.2024-йилдаги №1-А/450 сонли буйруғи билан ҳамда Хоразм вилояти соғлиқни сақлаш бошқармаси болалар стоматология поликлиникасининг 30.03.2024-йилдаги №42-1 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: ташхислашга мажмуавий ёндашиш мезиал окклюзияли беморлар ва профил мутахассислари билан кооперация ҳолатини яхшилаш имконини бериб, шу билан бирга мутахассислар ишининг эргономикасини оширишда ва операциядан кейинги асоратларни олдини олишда тиббий-ижтимоий аҳамиятга эга. Иқтисодий самарадорлиги: мезиал окклюзияли беморларнинг мажмуавий ёндашувли ташхислашда клиник-рентгенологик ва морфометрик кўрсаткичларини инобатга олиниши тўғри ташхислаш ва муваффақиятли реабилитация қилиш, айниқса операциядан кейинги рецедивлар сонини камайтириш имконини беради. Ортогнатик жаррохликдан кейинги рецидивлар тишловнинг тўғри ёки мезиал прикусга қайтиши ортодонтик даво муддатини 4 ойдан 12 ойгача узайишига олиб келади (630000 * 26 = 16380000 сўм). Баъзан жарроҳлик операциядан кейинги асоратлар сабабли ҳам кайта жарроҳлик амалиёти ўтказилиши талаб этилади (11840000 сўм). Хулоса: Мезиал окклюзияли беморларнинг мажмуавий ёндашувли ташхислашда клиник-рентгенологик ва морфометрик кўрсаткичларини инобатга олиниши беморларни аниқ ташхислаш имконини беради. Бу эса ўтказиладиган даволашдан кейинги олинадиган хатолик кўрсаткичларини 2,52 баробарга камайтириб, юқори аниқликда бажариш имконини берди.
иккинчи илмий янгилик: мезиал окклюзияли беморларнинг юқори жағнинг мутлоқ узунлиги (PNS-ANS), пастки жағнинг мутлоқ узунлиги (Go –Pg), юзнинг ўрта учдан бир қисм баландлиги (N -ANS), юзнинг пастки учдан бир қисм баландлиги (ANS-Gn), юқори ва пастки жағларнинг ҳолати ва жағлараро дифференциацияси (SNA, SNB, ANB) каби цефалометрик мезонларига кўра жарроҳлик муолажаларнинг заруриятини башоратловчи компьютер дастури ишлаб чиқилганлиги Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги Тошкент давлат стоматология институти мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024-йил 28-мартдаги 04-р/135-сон билан тасдиқланган “Окклюзион аномалияларнинг гнатик шакллари учун ташхислаш босқичларини такомиллаштириш” мавзусидаги услубий тавсиянома ҳамда Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги Тошкент давлат стоматология институти мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024-йил 28-мартдаги 04-р/136-сон билан тасдиқланган “Мезиал прикусни мажмуавий даволашни такомиллаштириш” мавзусидаги услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро давлат тиббиёт институти Стоматология илмий-амалий марказнинг пуллик хизматлар бўлими клиникасининг 10.04.2024-йилдаги №1-А/450 сонли буйруғи билан ҳамда Хоразм вилояти соғлиқни сақлаш бошқармаси болалар стоматология поликлиникасининг 30.03.2024-йилдаги №42-1 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: тавсия этилган даволаш усуллари беморларнинг даволаш самарадорлигини ошириб, дастурий маҳсулот ёрдамида ҳисоб-китобларга сарфланадиган вақт 7 баробар тежалади. Шу билан бирга мутахассислар ишининг эргономикасини оширишда ва операциядан кейинги юқори аниқликка эришишда ва асоратларни олдиндан прогнозлаш, олдини олишда тиббий-ижтимоий аҳамиятга эга. Иқтисодий самарадорлиги: беморларнинг ташхислаш даврини қисқартириш, қўлланилаётган қўшимча текширувлар, сарфланган вақт, қатновлар сони ва бир қатнов учун кетган вақтларнинг ўртача арифметик қиймати бўйича ҳар бир бемор учун 6800000 сўмга – 12700000 сўм (жарроҳлик даволаш) ҳаражатларни камайтириш имконини беради. Хулоса: мезиал окклюзияли беморларнинг юқори жағнинг мутлоқ узунлиги (PNS-ANS), пастки жағнинг мутлоқ узунлиги (Go –Pg), юзнинг ўрта учдан бир қисм баландлиги (N -ANS), юзнинг пастки учдан бир қисм баландлиги (ANS-Gn), юқори ва пастки жағларнинг ҳолати ва жағлараро дифференциацияси (SNA, SNB, ANB) каби цефалометрик мезонларига кўра жарроҳлик муолажаларнинг заруриятини башоратловчи компьютер дастури даволаш тактикасини танлаш ва даволашдан кейинги рецидивлар сонини 2,5 баробар камайтириш имконини беради.
учинчи илмий янгилик: мезиал окклюзияли беморларнинг пастки кесувчи тишларнинг ретроклинацияси ва юқори кесувчи тишларнинг компенсатор проклинацияси, жағлар базисига нисбатан (L1-ML) пастки кесувчи тишлар ва юқори кесувчи тишларнинг ўқ эгриликлари (U1-NL) дентоальвеоляр кўрсаткичларига кўра мажмуавий даволашни такомиллаштирувчи алгоритмнинг мохияти исботланганлиги Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги Тошкент давлат стоматология институти мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024-йил 28-мартдаги 04-р/135-сон билан тасдиқланган “Окклюзион аномалияларнинг гнатик шакллари учун ташхислаш босқичларини такомиллаштириш” номли услубий тавсиянома ҳамда Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги Тошкент давлат стоматология институти мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024-йил 28-мартдаги 04-р/136-сон билан тасдиқланган “Мезиал прикусни мажмуавий даволашни такомиллаштириш” мавзусидаги услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро Давлат тиббиёт институти Стоматология илмий-амалий марказнинг пуллик хизматлар бўлими клиникасининг 10.04.2024-йилдаги №1-А/450 сонли буйруғи билан ҳамда Хоразм вилояти соғлиқни сақлаш бошқармаси болалар стоматология поликлиникасининг 30.03.2024-йилдаги №42-1 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: ортодонтик даволанишнинг натижаси ва мумкин бўлган асоратларини жарроҳлик аралашуви зарурати билан ёки бўлмасдан прогноз қилиш билан даволаш ва профилактика чораларининг шаклланган схемаси асосида мезиал окклюзияли беморларнинг юз параметрларини тиклашга, уларнинг эстетик ҳолатини яхшилашга эришилади. Иқтисодий самарадорлиги: мезиал окклюзияли беморларда бирламчи жарроҳлик амалиётини ўтказиш ортодонтик даволаш муддатини 14 ойга қисқартириш имконини беради (13250000 сўм). Қайта жарроҳлик амалиётини ўтказишга муҳтожлик (11740000 сўм) бўлган ҳолда ҳам иқтисодий самарадорликка эришиш мумкин. Хулоса: мезиал окклюзияли беморларда таклиф этилган комплекс даволашда ортодонтик тадбирлар қаторида жарроҳлик муолажаларни ўз ичига олган ёки олмаган мажмуавий алгоритм босқичлари даволаш муддатини 56% гача қисқаришига ва бунинг натижасида беморларнинг шифохонага қатнов сонини камайишига ва беморларнинг ҳаёт сифатини оширишга ёрдам беради.
тўртинчи илмий янгилик: комплекс даволаш алгоритми орқали икки ёки уч босқичли ёндашув муолажалар натижаларида мезиал окклюзияни даволаш самарадорлигининг корреляцион мослиги ва умумий даволаш муддатининг фарқланиши исботланганлиги Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги Тошкент Давлат Стоматология институти мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024-йил 28-мартдаги 04-р/136-сон билан тасдиқланган “Мезиал прикусни мажмуавий даволашни такомиллаштириш” мавзусидаги услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Бухоро Давлат тиббиёт институти Стоматология илмий-амалий марказнинг пуллик хизматлар бўлими клиникасининг 10.04.2024-йилдаги №1-А/450 сонли буйруғи билан ҳамда Хоразм вилояти соғлиқни сақлаш бошқармаси болалар стоматология поликлиникасининг 30.03.2024-йилдаги №42-1 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: бирламчи жарроҳлик ёндашув билан амалга оширилган мажмуавий жарроҳлик-ортодонтик муолажалар мезиал окклюзияли беморларда юз параметрларини тикланишига, уларнинг эстетик ҳолатини яхшиланишига, тегишли профил мутахассислари ишининг эргономикасини ошиши ва бемор билан кооперация ҳолатини яхшилаш имконларини беради. Иқтисодий самарадорлиги: 2 босқичли даволаш алгоритмида беморларга 16 ойгача бўлган муддатдаги жарроҳлик амалиёти олди ортодонтик тайёрлаш босқичи қисқартирилади (12750000 сўм). Хулоса: бирламчи жарроҳлик ёндашуви билан амалга оширилган мезиал окклюзияли беморларда даволаш самарадорлигини ошиши ва умумий даволаш муддатини бир неча маротаба қисқарилишига олиб келувчи комплекс даволаш алгоритми ишлаб чиқилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish