Ibragimov Botirjon Inomidinovichning
falsafa doktori (PhD) Dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “O‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash”, 14.00.24 – Sud tibbiyoti.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.2.PhD/Tib2152.
Ilmiy rahbar: Ruziev Sherzod Ibadullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Farg‘ona jamoat salomatligi tibbiyot instituti, PhD.04/30.09.2020.Tib.122.01.
Rasmiy opponentlar: Xasanova Muxarrama Almaredanovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Islamov Shavkat Erjigitovich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: patomorfologik va morfometrik tahlillarga asoslanib, o‘tmas jismlardan ichki a’zolarning jarohatlanishlarida ularni etkazilish muddatlarini zamonaviy sud-tibbiy tashxislash usullarini yanada takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Andijon viloyatida so‘nggi 3 yil sodir bo‘lgan o‘lim holatlar retrospektiv tahliliga ko‘ra, o‘lim sabablarining 73,7% da ichki a’zolarining o‘tmas jismlardan jarohatlanishi natijasida kelib chiqqan jarohatlar ekanligi aniqlangan;
sud-tibbiyot amaliyotida gistologik va morfometrik korsatkichlar asosida o‘tmas jismlar ta’sirida jarohatlangan murdalarning ichki a’zolarining yoshga bog‘liq xususiyatlari aniqlangan;
jigar, buyrak, o‘pka va taloqdagi yuzaga keladigan morfologik o‘zgarishlarga ta’sir etuvchi omillarga javob berishning birinchi 2 soatda neyrotsirkulyator distoniya va tomirlarning reflektor torayishi, so‘ngra ularning kengayishi, bu jarohatlarning etkazilish muddatlarini aniqlashda muhimligi ilmiy asoslangan;
o‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolarning jarohatlanishi natijasida o‘lim turini aniqlash uchun dissirkulyasion o‘zgarishlarning rivojlanishi, arteriya va arteriolalarning spazmi, venoz to‘laqonlilik, shuningdek distrofik va nekrotik o‘zgarishlar kabi gistologik va morfometrik ko‘rsatkichlar asosida jarohat etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholashning qo‘shimcha mezonlari ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
O‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: Andijon viloyatida so‘nggi 3 yil sodir bo‘lgan o‘lim holatlar retrospektiv tahliliga ko‘ra, o‘lim sabablarining 73,7% da ichki a’zolarining o‘tmas jismlardan jarohatlanishi natijasida kelib chiqqan jarohatlar ekanligi aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan «O‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash» nomli uslubiy taviyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Andijon filiali bo‘yicha 26.02.2024 yidagi 81-son, Namangan filiali bo‘yicha 02.02.2024 yildagi 07-son hamda Farg‘ona filiali bo‘yicha 15.02.2024 yildagi 15/L-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yildagi 25 sentyabrdagi 06/38-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: o‘tmas jismlardan ichki a’zolarning jarohatlanishlardan vafot etgan murdalarda jarohat etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlarini amaliyotga tatbiq etish hulosa berish muddatini 10-15 kunga qisqartirishga erishiladi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur holatni ekspertizasi uchun sarflanadigan 80000 so‘m byudjet mablag‘lari tavsiya etilgan o‘tmas jismlar ta’sirida ichki aʼzolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlaridan foydalangan holda sud tibbiy ekspertiza o‘tkazish vaqti 2-3 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
ikkinchi ilmiy yangilik: sud-tibbiyot amaliyotida gistologik va morfometrik korsatkichlar asosida o‘tmas jismlar ta’sirida jarohatlangan murdalarning ichki a’zolarining yoshga bog‘liq xususiyatlari aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan «O‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash» nomli uslubiy taviyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Andijon filiali bo‘yicha 26.02.2024 yidagi 81-son, Namangan filiali bo‘yicha 02.02.2024 yildagi 07-son hamda Farg‘ona filiali bo‘yicha 15.02.2024 yildagi 15/L-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yildagi 25 sentyabrdagi 06/38-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: o‘tmas jismlardan ichki a’zolarning jarohatlanishlardan vafot etgan murdalarda jarohat etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlarini amaliyotga tatbiq etish hulosa berish muddatini 10-15 kunga qisqartirishga erishiladi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur holatni ekspertizasi uchun sarflanadigan 80000 so‘m byudjet mablag‘lari tavsiya etilgan o‘tmas jismlar ta’sirida ichki aʼzolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlaridan foydalangan holda sud tibbiy ekspertiza o‘tkazish vaqti 2-3 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
uchinchi ilmiy yangilik: jigar, buyrak, o‘pka va taloqdagi yuzaga keladigan morfologik o‘zgarishlarga ta’sir etuvchi omillarga javob berishning birinchi 2 soatda neyrotsirkulyator distoniya va tomirlarning reflektor torayishi, so‘ngra ularning kengayishi, bu jarohatlarning etkazilish muddatlarini aniqlashda muhimligi ilmiy asoslanganligi bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan «O‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash» nomli uslubiy taviyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Andijon filiali bo‘yicha 26.02.2024 yidagi 81-son, Namangan filiali bo‘yicha 02.02.2024 yildagi 07-son hamda Farg‘ona filiali bo‘yicha 15.02.2024 yildagi 15/L-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yildagi 25 sentyabrdagi 06/38-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: o‘tmas jismlardan ichki a’zolarning jarohatlanishlardan vafot etgan murdalarda jarohat etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlarini amaliyotga tatbiq etish hulosa berish muddatini 10-15 kunga qisqartirishga erishiladi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur holatni ekspertizasi uchun sarflanadigan 80000 so‘m byudjet mablag‘lari tavsiya etilgan o‘tmas jismlar ta’sirida ichki aʼzolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlaridan foydalangan holda sud tibbiy ekspertiza o‘tkazish vaqti 2-3 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: o‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolarning jarohatlanishi natijasida o‘lim turini aniqlash uchun dissirkulyasion o‘zgarishlarning rivojlanishi, arteriya va arteriolalarning spazmi, venoz to‘laqonlilik, shuningdek distrofik va nekrotik o‘zgarishlar kabi gistologik va morfometrik ko‘rsatkichlar asosida jarohat etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholashning qo‘shimcha mezonlari ishlab chiqilganligi bo‘yicha takliflar Andijon davlat tibbiyot instituti muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 28 fevralda 7-son bilan tasdiqlangan «O‘tmas jismlar ta’sirida ichki a’zolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash» nomli uslubiy taviyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Andijon filiali bo‘yicha 26.02.2024 yidagi 81-son, Namangan filiali bo‘yicha 02.02.2024 yildagi 07-son hamda Farg‘ona filiali bo‘yicha 15.02.2024 yildagi 15/L-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yildagi 25 sentyabrdagi 06/38-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: o‘tmas jismlardan ichki a’zolarning jarohatlanishlardan vafot etgan murdalarda jarohat etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlarini amaliyotga tatbiq etish hulosa berish muddatini 10-15 kunga qisqartirishga erishiladi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur holatni ekspertizasi uchun sarflanadigan 80000 so‘m byudjet mablag‘lari tavsiya etilgan o‘tmas jismlar ta’sirida ichki aʼzolar jarohatlanishlarini etkazilish muddatlarini sud-tibbiy baholash mezonlaridan foydalangan holda sud tibbiy ekspertiza o‘tkazish vaqti 2-3 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi.