Насимов Шавкат Васиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юк ташиш соҳасида темир йўл транспортининг рақобатбардошлиги ва самарадорлигини ошириш йўллари”, 08.00.03 – Саноат иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Iqt983.
Илмий раҳбар: Хотамов Ибодулло Садуллоевич, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.07.2022.I.16.05
Расмий оппонентлар: Карриева Якутхон Каримовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Маннонов Шоҳруҳмирза Абдирашид ўғли, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади юк ташиш соҳасида темир йўл транспортининг рақобатбардошлиги ва самарадорлигини ошириш билан боғлиқ илмий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
темир йўл транспорти тизимининг иқтисодий ривожланиш даражасига баҳо берувчи индикатор-кўрсаткичларнинг меъёрий ва ривожланиш коеффициенти (K_riv=0.61<1) қийматларини қўллаш асосида юк ташиш соҳаси иқтисодий фаолиятини мониторинг қилиш ҳамда муаммоларнинг таъсир даражасини аниқлаш таклиф этилган;
юк ташиш соҳасини иқтисодий ривожлантириш йўналишлари таркибида транспорт-экспедиторлик хизматлари кўрсатишни ташкил қилиш ҳамда 3ПЛ ва 4ПЛ логистика провайдерлари хизматларидан фойдаланиш орқали темир йўл транспортининг рақобатбардошлиги ва самарадорлигини ошириш асосланган;
“Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамияти томонидан олинган фойданинг асосий воситаларни янгилаш ҳамда электрлаштириш даражасини 80 фоизга етказиш, юк ташув таннархини 1,5 баробарга қадар пасайтириш, хизмат кўрсатиш сифат даражасини 0,55 бирликдан 1 баллга қадар ошириш орқали темир йўл транзит ташув ҳажмининг ўртача ўсишини меъёр даражасига етказиш таклифи асосланган;
Ўзбекистон темир йўл транспорти асосий фаолиятидан тушум, киритилган инвестиция, транзит ташуви, асосий фондлар, маҳаллий юк ташиш ҳажмлари омиллари ўртасидаги боғлиқликнинг эконометрик модели асосида темир йўл транспорти иқтисодий фаолиятининг 2030 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Юк ташиш соҳасида темир йўл транспортининг рақобатбардошлиги ва самарадорлигини ошириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
темир йўл транспорти тизимининг иқтисодий ривожланиш даражасига баҳо берувчи индикатор-кўрсаткичларнинг меъёрий ва ривожланиш коеффициенти (K_riv=0.61<1) қийматларини қўллаш асосида юк ташиш соҳаси иқтисодий фаолиятини мониторинг қилиш ҳамда муаммоларнинг таъсир даражасини аниқлаш юзасидан таклифи “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ томонидан “Темир йўл транспорти тизимини ривожлантириш юзасидан чора-тадбирлар дастури”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2024 йил 5 февралдаги 04/2881-20-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида темир йўл транспорти тизимининг ривожланиш жараёнидаги салбий тенденсияларни ўз вақтида аниқлаш ва уларни бартараф этиш юзасидан самарали чора-тадбирларни ишлаб чиқиш имконини яратган;
юк ташиш соҳасини иқтисодий ривожлантириш йўналишлари таркибида транспорт-экспедиторлик хизматлари кўрсатишни ташкил қилиш ҳамда 3ПЛ ва 4ПЛ логистика провайдерлари хизматларидан фойдаланиш орқали темир йўл транспортининг рақобатбардошлиги ва самарадорлигини ошириш юзасидан таклифи “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ томонидан “Темир йўл транспорти тизимини ривожлантириш юзасидан чора-тадбирлар дастури”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2024 йил 5 февралдаги 04/2881-20-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида Ўзбекистон темир йўллари иқтисодий фаолиятининг истиқболини таъминлашда миллий транспорт-транзит тизимини самарали ривожлантириш бўйича узоқ муддатли стратегиясини ишлаб чиқиш ва уни амалга ошиш даражасини аниқлаш имкони яратилган;
“Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамияти томонидан олинган фойданинг асосий воситаларни янгилаш ҳамда электрлаштириш даражасини 80 фоизга етказиш, юк ташув таннархини 1,5 баробарга қадар пасайтириш, хизмат кўрсатиш сифат даражасини 0,55 бирликдан 1 баллга қадар ошириш орқали темир йўл транзит ташув ҳажмининг ўртача ўсишини меъёр даражасига етказиш таклифи юзасидан таклифи “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ томонидан “Темир йўл транспорти тизимини ривожлантириш юзасидан чора-тадбирлар дастури”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2024 йил 5 февралдаги 04/2881-20-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида таъминот занжирига жалб қилинган барча логистик компаниялар интеграцияси таъминланган ва тизимнинг иқтисодий ривожланиш даражасини 20 фоизга ошириш имкони яратилган;
Ўзбекистон темир йўл транспорти асосий фаолиятидан тушум, киритилган инвестиция, транзит ташуви, асосий фондлар, маҳаллий юк ташиш ҳажмлари омиллари ўртасидаги боғлиқликнинг эконометрик модели асосида темир йўл транспорти иқтисодий фаолиятининг 2030 йилга қадар ишлаб чиқилган прогноз кўрсаткичлари юзасидан таклифи “Ўзбекистон темир йўллари” АЖ томонидан “Темир йўл транспорти тизимини ривожлантириш юзасидан чора-тадбирлар дастури”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ўзбекистон темир йўллари” АЖнинг 2024 йил 5 февралдаги 04/2881-20-сон маълумотномаси). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида жорий қилиниши темир йўл транспорт тизимини иқтисодий ривожлантириш механизмини яратиш имконини берган.