Мучиашвили Омар Ревазовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Фиброз ҳалқаси тор бўлган аорта клапани нуқсонларини хирургик даволаш тактикасини танлаш», 14.00.34 – Юрак-қон томир хирургияси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Tib1999.
Илмий раҳбар: Алиев Шерзод Махмудович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази” ДМ.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: академик В.Воҳидов номидаги Республика ихтисослаштирилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази Dsc.04/30.12.2019.Tib.49.01.
Расмий оппонентлар: Рычин Сергей Владимирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси); Бахритдинов Фазлитдин Шамситдинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини хирургик даволаш натижаларини Озаки операциясини тадбиқ қилиш орқали яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини жарроҳлик йўли билан даволашнинг турли усулларини чап қоринчани ремоделланиши ва юракнинг ҳажмли функциясини тиклаш жараёнларига, аортал клапан табақаларининг гемодинамик ва чизиқли параметрларига таъсири аниқланган;
N-терминал про-В типидаги натрийуретик пептиднинг (NT-proBNP) аорта стенози ва митрал қопқоқ нуқсонларининг биргаликда келиши, кўтарилувчи аорта аневризмаси ва юрак ишемик касаллигида бажариладиган хирургик амаллиётлардан сўнг юрак етишмовчилигининг ривожланишида прогностик таъсири аниқланган;
тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини жарроҳлик йўли билан даволашда жарроҳликдан олдинги NT-proBNP даражаси ≥ 3000 пг/мл, NT-proBNP даражаси операциядан кейинги биринчи кунида ≥ 5000 пг/мл, анамнезда сурункали юрак етишмовчилиги, чап қоринчанинг ўртача ёки оғир дисфункцияси, ўпка гипертензиясининг мавжудлиги, операция даврида аортал қисқичнинг вақти ≥80 ва операциядан кейинги учинчи куни Тропонин-I даражаси ≥0,1 пг/мл бўлиши операциядан кейинги юрак етишмовчилиги ривожланишининг потенциал прогнозлари эканлиги аниқланган;
тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонлари бўлган беморларда Озаки техникасидан фойдаланган ҳолда аортал клапан табақаларини неокуспидалиизация қилиш NT-proBNP миокард маркерининг даражаларини эрта нормаллашиши орқали трансаортал босим градиентларининг ва аорта табақаларининг самарали очилиш майдонининг ижобий ўзгаришига ёрдам бериши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тор фиброз халқали аортал клапан нуқсонларини хирургик даволаш натижаларини яхшилаш бўйича илмий тадқиқот натижаларига кўра:
биринчи илмий янгилик: тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини жарроҳлик йўли билан даволашнинг турли усулларини чап қоринчани ремоделланиши ва юракнинг ҳажмли функциясини тиклаш жараёнларига, аортал клапан табақаларининг гемодинамик ва чизиқли параметрларига таъсири аниқланган - Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Қашқадарё филиалига (2024 йил 17 август №123т-сонли буйруғи) ва Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Наманган филиалига (2024 йил 11 июнь № 35i-t сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 25 сентябр 06/47-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ЧҚ ҚФнинг юқори қийматлари (қиёслаш гуруҳида 63,6±0,5% га нисбатан 58,4±0,8%, р<0,001), энг юқори трансаортал босим фарқининг ўртача кўрсаткичининг кичик кўрсаткичлари (асосий гурухда 11,4±0,7 мм.сим.уст.га нисбатан таққослаш гуруҳида 24,2±1,1 мм.сим.уст., р<0,001) ва ўртача трансаортал босим фарқининг кичик кўрсаткичлари (таққослаш гуруҳида 14,1±0,3 мм.сим.устга нисбатан асосий гурухда 5,3±0,1 мм.сим.уст., р=0,001), юқори кўрсаткичлар аортал клапаннинг самарали очилиш майдони (AVA) (таққослаш гуруҳида 2,7 см² 1,6 см², р<0,001) ва индексирланган самарали аортал клапан тешик майдони индекси (iAVA (таққослаш гурухида 1,6 см²/м² га нисбатан асосий гурухда 0,94 см²/м²) р<0,001) кузатилган. Иқтисодий самарадорлиги: беморларда Озаки техникаси бўйича аортал клапан реконструкцияси бажарилгандан сўнг сунъий клапан қўйилган беморларга нисбатан юрак гемодинамик ва чизиқли параметрларининг ижобий ремоделланишининг эрта юзага келиши натижасида беморларнинг стационарда умумий даволаниш вақтининг 10 кундан 7 кунгача қисқаришини таъминлайди. Бир кунлик ўрин-жой нархи 365000 сўмни ташкил қилишини ҳисобга олинганида 30 та бемор учун учун ўртача 87600000 сўмни ташкил қилади. Хулоса: тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини Озаки техникаси ёрдамида жарроҳлик йўли билан даволаш натижасида чап қоринчани ижобий ремоделланишининг эрата юзага келиши натижасида беморларнинг умумий ўрин-жой кунларининг қисқариши ҳисобига 87600000 сўм тежалади;
иккинчи илмий янгилик: N-терминал про-В типидаги натрийуретик пептиднинг (NT-proBNP) аорта стенози ва митрал қопқоқ нуқсонларининг биргаликда келиши, кўтарилувчи аорта аневризмаси ва юрак ишемик касаллигида бажариладиган хирургик амаллиётлардан сўнг юрак етишмовчилигининг ривожланишида прогностик таъсири аниқланган - Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Қашқадарё филиалига (2024 йил 17 август №123т-сонли буйруғи) ва Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Наманган филиалига (2024 йил 11 июнь № 35i-t сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 25 сентябр 06/47-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: асоратлар сонини камайтириш даволаниш ва ташхис қўйиш вақтини сезиларли даражада қисқартириши, тўғри танланган услуб орқали ортиқча молиявий харажатларни бартараф этиш мумкин, бу касалликнинг умумий натижасига ижобий таъсир қилади, даволаниш учун иқтисодий харажатларни камайтиради ва тиббий-ижтимоий ҳолатни яхшилайди. Иқтисодий самарадорлиги: Тор фиброз халқали аортал клапан нуқсонларини турли юрак патологиялари билан биргаликда учраганида аортал клапанни Озаки техникаси бўйича пластик реконструкциясига ёндошиб дифференциал хирургик услуб танлангани операциядан кейинги юрак етишмовчилиги ривожланишига олиб келмайди ва беморларни даволаниш харажатларини камайтиради. Хулоса - икки клапанли протезлашда сунъий клапанларга харажат 38400000 сўмни(1 дона клапан нархи 19200000 сўмдан келиб чиққан ҳолда) ташкил қилади. NT-proBNP нинг динамик кўрсаткичларига асосланган ҳолда Озаки операциясини митрал клапанни протезлаш ёки юқорига кўтарилувчи аорта патологиялари билан бажарилганда, аортал протезни кўлламаслик билан биргаликда операциядан кейинги юрак етишмовчилиги ривожланишининг олдини олиб, беморни узоқ вақт давомида интенсив реанимация бўлими ва умумий стационарда бўлиш давомийлигини қисқартириб, ўртача 30 та бемор учун 576000000 сўм бюджет маблағларини тежалади;
учинчи илмий янгилик: тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини жарроҳлик йўли билан даволашда жарроҳликдан олдинги NT-proBNP даражаси ≥ 3000 пг/мл, NT-proBNP даражаси операциядан кейинги биринчи кунида ≥ 5000 пг/мл, анамнезда сурункали юрак етишмовчилиги, чап қоринчанинг ўртача ёки оғир дисфункцияси, ўпка гипертензиясининг мавжудлиги, операция даврида аортал қисқичнинг вақти ≥80 ва операциядан кейинги учинчи куни Тропонин-I даражаси ≥0,1 пг/мл бўлиши операциядан кейинги юрак етишмовчилиги ривожланишининг потенциал прогнозлари эканлиги аниқланган - Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Қашқадарё филиалига (2024 йил 17 август №123т-сонли буйруғи) ва Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Наманган филиалига (2024 йил 11 июнь № 35i-t сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 25 сентябр 06/47-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: NT-proBNPнинг периоператив динамикасини қиёсий таҳлил қилиш шуни кўрсатдики, изоляцияланган аортал клапан стенозида, ҳамда унинг митрал клапан нуқсонлари ва кўтарилувчи аорта ёки коронар артерияларнинг патологияси билан комбинациясида Озаки техникаси бажарилган ҳолатларни аортал клапанни протезлаш амалиётлари билан солиштирганда эрта (t=2,34; p=0,023) ва кеч (t=3,13; p=0,003) даврдаги барча вақт нуқталарида NT-proBNP даражасининг пасайиши муҳимроқ ва статистик аҳамиятга эгалиги аникланди. Бунинг натижасида беморларнинг сунъий ўпка вентиляциясида бўлган вақти таққослаш гуруҳида 22,3±2,7 соатдан асосий гуруҳда 15,2±1,4 соатгача (t=2,33, p=0,023), таққослаш гуруҳида интенсив реанимация бўлимида бўлиш давомийлиги вақти 31,6± 4,5 соатдан асосий гуруҳда 20,4±1,2 соатгача (t=2,4, p=0,02), узоқ муддатли сунъий ўпка вентиляцияси (>48 соат) ва узоқ интенсив реанимация бўлимида қолиш давомийлиги(>72 соат) ҳолатлари улушининг камайиши билан бирга таққослаш гуруҳидаги 20% дан асосий гуруҳда 0% гача (χ2=6,67, p=0,01) ва инотроп ёрдамга эҳтиёж 60% дан 33.3% гача камайиши аникланди(χ2=4,3, p=0,038). Иқтисодий самарадорлиги: беморларда Озаки техникаси бўйича аортал клапан реконструкцияси бажарилгандан сўнг сунъий клапан қўйилган беморларга нисбатан юрак етишмовчилигининг юзага келишини олдини олиш ва эрта даволашнинг амалга оширишилиши натижасида беморларнинг интенсив реанимацияси булимида колиш вактини 1-2суткагача камайтиради. Юрак етишмовчилиги билан беморларнинг реанимация бўлимида даволаниши 4-5 кун давом этишини ва бир кунлик интенсив бўлимда даволаниш нархи 1350000 сўм эканлигини ҳисобга олинганида, ўртача 30 та бемор учун харажат 121500000 сўмни ташкил қилади. Хулоса - тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонларини Озаки техникаси ёрдамида жарроҳлик йўли билан даволашда NT-proBNP гормонинг периоператив динамикасини қиёсий таҳлил қилиб амалга ошириш натижасида операциядан кейинги ривожланадиган юрак етишмовчилиги олдини олиш ва эрта бартараф қилиш орқали беморларнинг интенсив бўлимда даволаниш давомийлигини қисқариши ҳисобига 121500000 сўм тежалади.
тўртинчи илмий янгилик: тор фиброз ҳалқали аортал клапан нуқсонлари бўлган беморларда Озаки техникасидан фойдаланган ҳолда аортал клапан табақаларини неокуспидалиизация қилиш NT-proBNP миокард маркерининг даражаларини эрта нормаллашиши орқали трансаортал босим градиентларининг ва аорта табақаларининг самарали очилиш майдонининг ижобий ўзгаришига ёрдам бериши аниқланган - Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Қашқадарё филиалига (2024 йил 17 август №123т-сонли буйруғи) ва Республика ихтисослаштирилган илмий-амалий кардиология марказининг Наманган филиалига (2024 йил 11 июнь № 35i-t сонли буйруғи) буйруқлари билан амалиётга жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 25 сентябр 06/47-сонли хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: энг юқори трансаортал босим фарқи 11,6 ± 0,8 мм.сим.уст. (таққослаш гуруҳида 19,3±1,0 мм.сим.уст.га нисбатан, р<0,001)га камайди. Ўртача трансаортик босим фарқи - 5,5 мм.сим.уст.(таққослаш гуруҳида 10,1 мм.сим.уста нисбатан; р=0,001) гача камайди, самарали аортал клапан очилиш майдони (AVA) 2,6 см² га (қиёслаш гуруҳида 1,6 см² га нисбатан, р<0,001) ва индексирланган самарали аортал клапан очилиш майдони (iAVA)) – 1,6 см²/м²(таққослаш гуруҳидаги 1,1 см²/м² га нисбатан, р<0,001) га ошиши аникланади. Иқтисодий самарадорлиги: тор фиброз халқали аортал клапан нуқсонларини Озаки техникасини қўллаган ҳолда аортал клапанни реконструкцияси сунъий клапан қўлламаслик ҳисобига беморларда трансаортал юқори босим фарқининг паст бўлиши кузатилган. Янги аутоперикарддан ясалган клапан табақаларининг инсон клапанига яқинлиги, уни ясашда аутоперикарддан фойдаланиши ҳисобига, агар 1 та механик клапанни нархи 19200000 сўмни ташкил қиладиган бўлса, ўрта ҳисобда 30 та беморда 576000000 сўмни ташкил қилади. Хулоса: тор фиброз халқали аортал клапан нуқсонларини Озаки техникасини қўллаган ҳолда реконструкция қилиш натижасида механик протезни қўлланмаслиги ҳисобига 576000000 сўм тежалади.