Тўхтабоева Муяссархон Собировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
“Ботунинг тилшуносликка оид қарашлари ва шеърияти лингвопоетикаси”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Fil1558.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат санʼат ва маданият институти.
Илмий раҳбар: Юлдашев Маъруфжон Муҳаммаджонович, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Маматов Абдумурод Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Азимов Иномжон Мамасодиқович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Боту шеъриятининг тил хусусиятларини очиб бериш орқали шоирнинг бадиий тил маҳорати ҳамда ўзбек тили ривожига қўшган ҳиссасини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ботунинг ўзбек тилшунослиги ривожига қўшган ҳиссаси унинг алифбо ва имло ислоҳоти борасидаги фаолияти, хусусан, имло ислоҳида ундош ва унли товушлар масаласи алоҳида-алоҳида кўриб чиқилиши;  ундошлар сони 23, унлилар сони 6 та бўлиши; ёзув фақат бош ҳарфларда ёзилиши;  тилимизга кириб қолган чет сўзлар ўз ҳарфларимиз ва талаффузимизга мос тарзда ёзилиши ҳақидаги фикрлари ҳамда ўзбек тили унлилар тизимини тартибга солиш билан боғлиқ ўзига хосликлар очиб берилган;
Боту шеъриятининг фонетик, лексик-семантик хусусиятлари, хусусан, ассонанс, геминация, аллитерация каби фонетик ҳодисалардан, лексик-семантик маънодошлик, зид маънолилик ҳамда кўчимлардан ўринли фойдаланганлиги, улар воситасида матннинг таъсирчанлиги ошганлиги далилланган;
Боту шеърияти матнида қўлланган метафора, метонимия ҳамда синекдоханинг  лингвопоетик хусусияти аниқланиб, лексик-семантик бирликлардаги субектив баҳонинг ифодаланиш тарзи аниқланган;
Боту шеъриятидаги синтактик воситалар, хусусан, интертекстуаллик, эллипсис, интеррогатив ва императив қурилмаларнинг матн эксспрессивлигини, бадииятини таъминлашдаги ўрни лингвопоетик аспектда аниқланиб, шоир шеъриятида инверсиянинг анъанавий турлари билан бирга морфологик инверсия турларининг кузатилиши, унинг шеърларида кесим инверсияга учраган пайтда унга ўзига хос ҳаракатлилик ва кучли интонацион таъкиднинг юкланиши, сўроқ олмошлар инверсияга учраганда шеър мазмунига алоқадор сўроқнинг алоҳида урғуланиши очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ботунинг тилшуносликка оид қарашлари ва шеърияти лингвопоетикасимавзусидаги илмий тадқиқот натижалари асосида:
Ботунинг ўзбек тилшунослиги ривожига қўшган ҳиссаси унинг алифбо ва имло ислоҳоти борасидаги фаолияти, хусусан, имло ислоҳида ундош ва унли товушлар масаласи алоҳида-алоҳида кўриб чиқилиши;  ундошлар сони 23, унлилар сони 6 та бўлиши; ёзув фақат бош ҳарфларда ёзилиши;  тилимизга кириб қолган чет сўзлар ўз ҳарфларимиз ва талаффузимизга мос тарзда ёзилиши ҳақидаги фикрлари ҳамда ўзбек тили унлилар тизимини тартибга солиш билан боғлиқ ўзига хосликлар очиб берилганлиги ҳамда Боту шеъриятининг фонетик, лексик-семантик хусусиятлари, хусусан, ассонанс, геминация, аллитерация каби фонетик ҳодисалардан, лексик-семантик маънодошлик, зид маънолилик ҳамда кўчимлардан ўринли фойдаланганлиги, улар воситасида матннинг таъсирчанлиги ошганлиги далилланганлигига оид хулосалардан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилиши 2018-2020-йилларга мўлжалланган БВ-Атех-2018-(143) рақамли “Кўзи ожиз шахслар учун компютер техникасидан фойдаланиш, матнларни ўқиш ва ёзиш имконини берувчи ўзбек тилига асосланган гапирувчи дастурий таъминот ва овоз синтезаторини ишлаб чиқиш” номли грант лойиҳаси доирасида тайёрланган ўқув-услубий лугʻат (Қурбонова М., Абжалова М., Аҳмедова Н., Тўлабоева Р. Ўзбек тили ўзлашма сўзларининг ургʻули лугʻати. – Тошкент: Нодирабегим, 2021. – 988 б.)да “метафора”, “лингвопоетика”, “жадид”, “бадиий ният”, “фонетика”, “лексика”, “семантика”, “морфология”, “синтаксис”, “экспрессив”, “лисон”, “бадиий тасвир”, “эстетика”, “семиотика”, “шеърият”, ”функсия”, “фразема”, “мақол”, “матал”, “маъно”, “лексикография” терминларининг изоҳида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023 йил 25 августдаги 04/1-1564-сон маълумотномаси). Натижада ўқув-услубий луғатнинг материаллари кўлами янада ошган;
Боту шеърияти матнида қўлланган метафора, метонимия ҳамда синекдоханинг  лингвопоетик хусусияти аниқланиб, лексик-семантик бирликлардаги субектив баҳонинг ифодаланиш тарзи аниқланганлиги ҳамда Боту шеъриятидаги синтактик воситалар, хусусан, интертекстуаллик, эллипсис, интеррогатив ва императив қурилмаларнинг матн эксспрессивлигини, бадииятини таъминлашдаги ўрни лингвопоетик аспектда аниқланиб, шоир шеъриятида инверсиянинг анъанавий турлари билан бирга морфологик инверсия турларининг кузатилиши, унинг шеърларида кесим инверсияга учраган пайтда унга ўзига хос ҳаракатлилик ва кучли интонацион таъкиднинг юкланиши, сўроқ олмошлар инверсияга учраганда шеър мазмунига алоқадор сўроқнинг алоҳида урғуланиши очиб берилганлигига оид таклифлар Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилиши 2022-2023-йилларга мўлжалланган ИЛ-21091506 рақамли “Ўзбек исмларининг изоҳли имло лугʻати ва мобил иловасини яратиш” номли амалий грант лойиҳаси доирасида шоир шеъриятида қўлланилган исмлар ва поетик антропонимлар изоҳида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2022 йил 22 декабрдаги 02-3536-сон маълумотномаси). Натижада луғатдаги баъзи антропонимларнинг изоҳи янада мукаммаллашган.