Қаюмов Лазиз Холмуродовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертaцияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертaция мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилиги кечишининг гемодинамик хусусиятлари ва ундаги фиброз жараёнлари хамда комплекс даволаш самарадорлигини бахолаш”, 14.00.05 – Ички касалликлар.
Диссертaция мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.PhD/Tib2397.
Илмий раҳбарлар: Гадаев Абдугаффор Гадоевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертaция бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/30.04.2022.Tib.93.02.
Расмий оппонентлар: Жарилкасинова Гавҳар Жанузаковна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Набиева Дилдора Абдумаликовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
Диссертaция йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқоднинг мақсади: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилиги кечишининг гемодинамик хусусиятлари, ҳамда ундаги фиброз жараёнларини ўрганиш ва стандарт даво самарадорлигини бахолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ревматизм оқибатида юзага келган турли хил юрак нуқсонлари мавжуд беморларда сурункали юрак етишмовчилиги ривожланиши патогенетик ташхисотида юрак ичи гемодинамикаси кўрсатгичларидан ўнг ва чап бўлмача ўлчами ҳамда ўпка артериясидаги систолик босим ўзгаришлари аҳамиятли эканлиги асосланган;
илк бор ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилиги мавжуд беморларда миокарддаги фиброз жараёнлари яллиғланишнинг давомийлиги билан боғлиқлиги ва уни яллиғланиш цитокинларидан IL-6 ҳамда галектин 3 кўрсатгичлари билан тўғри корреляцион боғлиқлиги мавжудлиги исботланган;
ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпаглифлозин бўлган стандарт давони юрак ичи гемодинамикаси кўрсаткичларига таъсири асосланган;
ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпиглифлозиннинг миокард фиброзини чақирувчи яллиғланиш цитокинлари ва фиброз маркери галектин-3 билан даволаш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
«Ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида фиброз жараёнларини баҳолаш хамда комплекс даволаш усули» мавзусидаги илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Ўзбекистон Республикаси Соғликни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024-йил 7-августдаги 2-сонли №02/51 йиғилиш баённомасига асосан Илмий тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга татбиғи бўйича ягона хулосаси олинган.
биринчи илмий янгилик: ревматизм оқибатида юзага келган турли хил юрак нуқсонлари мавжуд беморларда сурункали юрак етишмовчилиги ривожланиши патогенетик ташхисотида юрак ичи гемодинамикаси кўрсатгичларидан ўнг ва чап бўлмача ўлчами ҳамда ўпка артериясидаги систолик босим ўзгаришлари аҳамиятли эканлиги асосланган. Ижтимоий самарадорлиги: касаллик хавфини эрта аниқлаш касалликнинг оғир босқичларга ўтиб кетишини олдини олиш хамда ушбу касаллик билан боғлиқ бўлган сарф-харажатларни камайтиришга эришилади. Иқтисодий самарадорлиги: Ревматизм оқибатида юзага келган турли хил юрак нуқсонлари негизида сурункали юрак етишмовчилиги эрта аниқлаш учун бемор йилига 2 марта ЭхоКГ текширувидан ва амбулатор врач кўригидан ўтиши керак бу беморга ўртача йилига 82400 дан 164800 сўмга тўғри келади. Ерак етишмовчилиги вошлангандан кейин бемор ушбу текширувларда штказилса бунга қўшимча текширувлар ҳам талаб қилиниши ҳисобига бу беморга ортиқча сарф харажатларнинг ошиб кетишига сабаб бўлади. Хулоса: Ревматизм оқибатида юзага келган турли хил юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилиги эрта аниқлаш муҳим аҳамият касб этди.
иккинчи илмий янгилик: илк бор ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилиги мавжуд беморларда миокарддаги фиброз жараёнлари яллиғланишнинг давомийлиги билан боғлиқлиги ва уни яллиғланиш цитокинларидан IL-6 ҳамда галектин 3 кўрсатгичлари билан тўғри корреляцион боғлиқлиги мавжудлиги исботланган. Ижтимоий самарадорлиги илк бор Республикамизда ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида миокарддаги ва клапанлардаги фиброз жараёнлари ҳамда уларнинг яллиғланиш цитокинлари ва фиброз маркерлари билан боғлиқлиги ўрганилган. Иқтисодий самарадорлиги: Ревматизм билан оғриган беморларда амбулатор шароитда ва стационар шароитда яллиғланиш цитокинлари IL-6, TNF-α ва фиброз маркери галектин-3 каби текширишланинг жорий қилиниши беморлар учун нодавлат тиббиёт муосасаларида қиммат нархда таҳлиллар топширишига хожат қолдирмайди ва беморда ортиқча оворагарчиликлар ҳамда харажатлар иқтисод қилинишига сабаб бўлади. Хулоса: Ревматизм оқибатида юзага келган юрак нуқсонлари негизида ривожлвнган сурункали юрак етишмовчилигида яллиғланиш цитокинлари (IL-6, TNF-α) ва фиброз маркери (галектин-3) кабилар билан боғлиқлиги касалликни даволашда муҳим омил бўлади.
учинчи илмий янгилик: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпаглифлозин бўлган стандарт давони юрак ичи гемодинамикаси кўрсаткичларига таъсири асосланган Ижтимоий самарадорлиги: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпаглифлозин бўлган стандарт даво яллиғланиш цитокинлари (IL-6, TNF-α) ва фиброз маркери (галектин-3) тасир қилиб уларни ҳужайралар аро суюқлик ва қондаги миқдорини камайтириши ҳисобига юрак ичи гемодинамикаси кўрсаткичларига таъсири бахоланган. Иқтисодий самарадорлиги: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпаглифлозин бўлган стандарт даво яллиғланиш цитокинлари ва фиброз маркери тасир қилиб уларни ҳужайралар аро суюқлик ва қондаги миқдорини камайтириши ҳисобига юрак ичи гемодинамикаси асороратларсиз кечишига сабаб бўлад бу эса бемор учун 1 ойда ўртача 155500 сўмни бир йилда 1866000 сўмни ташкил қилади. Агар беморда юқоридаги даво амалга оширилмаса бемор бу беморларга клапан алмаштириш (камиссуратомия) ёки аортакоронар шунтлаш ҳамда тож томирлар стентлаш амалиёти ўтказиш даражасига олиб бориши мумкин ва бу бемор харажатларини улар давомли қабул қилиши керак бўлган дори воситалари билан ҳисобланганда бир йилга ўртача 21280000 сўмдан 35500000 сўмгача бўлиши мумкин. Хулоса: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигини даволашда таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпаглифлозин бўлган стандарт даво воситасидан фойдаланиш касалхонага ётишлар ва бевақт ўлимлар сонини камайтиради.
тўртинчи илмий янгилик: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункали юрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпиглифлозиннинг миокард фиброзини чақирувчи яллиғланиш цитокинлари ва фиброз маркери галектин-3 билан даволаш орқали такомиллаштирилган. Ижтимоий самарадорлиги: ревматик юрак нуқсонлари негизида ривожланган сурункалиюрак етишмовчилигида таркибида глюкоза-натрий симпортер 2 тип селектив ингибитори эмпиглифлозин бўлган стандарт давони яллиғланиш цитокинлари IL-6, TNF-α ва фиброз маркери галектин-3 нинг фаоллигига таъсири оғир асоратлар ва кўрсаткичларининг пасайиши ҳамда профилактик тадбирларнинг самарадорлиги ортишига сабаб бўлади. Иқтисодий самарадорлиги: Ревматизм билан оғриган беморларда амбулатор шароитда 6 ойда бир марта яллиғланиш цитокинлари (IL-6, нархи 110500 сўм, TNF-α нархи 180800 сўм) ва фиброз маркери (галектин-3, нархи 222000 сўм) текширишлари жорий қилинганда умумий 513300 сўмни ташкил қилади ва бу касалхонага ётиш ҳамда қўшимча харажатлар сонини камайтириб бюджетга 880000 сўм миқдорда харажатлар иқтисод қилинишига сабаб бўлади. Хулоса: Ревматизм оқибатида юзага келган юрак нуқсонлари негизида ривожлвнган сурункали юрак етишмовчилигида яллиғланиш цитокинлари (IL-6, TNF-α) ва фиброз маркери (галектин-3) кабиларни эрта аниқлаш муҳим аҳамият касб этди ҳамда камхарж ҳисобланади.