Танибердиев Фаррух Рустамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Турли таркибли ипларнинг сифат кўрсаткичларини баҳолаш усулини такомиллаштириш” 05.06.01 - “Тўқимачилик ва енгил саноат ишлаб чиқаришлари материалшунослиги” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Т2691
Илмий раҳбар: Хамраева Сановар Атоевна, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти, DSc.03/30.12.2019.Т.08.01.
Расмий оппонентлар: Жуманиязов Қадамбой Жуманиязович, техника фанлари доктори, профессор; Эркинов Зокиржон Эркинбой ўғли, техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон табиий толалар илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: турли таркибли толаларни эмулсиялаш асосида олинган калава ипларнинг сифат кўрсаткичларини яхшилаш ва баҳолаш усулини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
калава ипларининг сифатини яхшилаш мақсадида турли таркибли толаларни эмулсиялашда сувга коллаген, полиакриламид, глицеринни аралаштириб фойдаланилган ҳолда ип мустаҳкамлигини ошганлиги аниқланган;
турли таркибли ипларнинг узилиш кучи ва узилишдаги узайишини аниқлаш формуласи келтириб чиқарилган ва олдиндан башоратлаш имконига эга бўлган ипнинг мустаҳкамкигини аниқлаш усули такомиллаштирилган;
маҳаллий турли толалардан муайян хоссали янги ассортиментдаги ип олишда таранглиги, пишиқлиги, камерани айланишлар тезланишининг тўла омилли тажриба усулу йўрдамида аниқланган;
олинган калава ипларнинг узилиш кучи, солиштирма узилиш кучи ҳамда узилиш кучи бўйича вариация коеффициентининг ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи регрессион боғланишлари кичик квадратлар усулини қўллаш орқали ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Турли фоизлар миқдорида аралаш толали калава иплар олиш ва ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш бўйича олинган натижалар асосида:
таклиф этилаётган турли таркибли толаларни эмулсиялаш асосида калава иплар олиш ва мустаҳкамлигини баҳолаш усулини “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси тассаруфидаги корхоналарда, шу жумладан, “Сагдиана” МЧЖ (Бухоро шаҳри) тўқимачилик корхонасида амалиётга жорий қилинди (Ўзтўқимачиликсаноат уюшмаси 2023 йил 08 майдаги 03/13-916-сон маълумотномаси). Натижада, пахта толасини 45 % га тежаш ва сифатини ошириш имконияти яратилган;
таклиф этилаётган турли таркибли толаларни эмулсиялаш асосида калава иплар олиш ва узилиш кучини баҳолашнинг такомиллашган усули “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси тассаруфидаги “ОЙГУЛ ПЛЮС” МЧЖ (Бухоро шаҳри) корхонасида жорий қилинди (Ўзтўқимачиликсаноат уюшмаси 2023 йил 08 майдаги 03/13-916-сон маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқариш шароитида олинган калава ипларнинг сифат кўрсаткичларига нисбатан таклиф этилаётган вариант бўйича эмулсиялаш асосида турли толалар таркибидан олинган арқоқ ипларининг сифат кўрсаткичлари ишлаб чиқариш корхонасидаги нисбатан 20-22 % га яхшилаш имконияти яратилган.