Baxronov Jur’at Djurakulovichning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Sut bezi saratonida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlar, hamda anor donagi yog‘i bilan korreksiyalash natijadorligi», 14.00.02 – Morfologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.2.DSc/Tib1017.
Ilmiy rahbar: Teshaev Shuxrat Jumaevich, tibbiyot fanlari doktorpi, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Rasmiy opponentlar: Oripov Firdavs Sur’atovich, tibbiyot fanlari doktori; Raxmatova Muqaddas Xaltaevna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Pavlova Tat`yana Vasilevna, tibbiyot fanlari doktori, professor (Rossiya)
Yetakchi tashkilot: Sog‘liq bilimlari universiteti (Turkiya).
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: tajribada sut bezi saratonida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlar, hamda anor donagi yog‘i bilan korreksiyalash natijadorligini o‘rganishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
tajriba hayvonlarda sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya qo‘llab, buyrak morfologiyasini qiyosiy o‘rganish uchun normada kalamushlar buyraklari tarkibiy qismlarining tizimli qonuniyatlari va xususiyatlari to‘g‘risida ma’lumotlar olingan;
tajribada ilk marotoba kimyoterapiya ta’sirida buyrak shikastlanishidagi tuzilmalarini morfometrik o‘zgarishlari va biokimyoviy ko‘rsatgichlari o‘rganilgan;
ilk marotoba kimyoterapiyada buyrakdagi o‘zgarishlarning morfometriyasida anor donagi moyi antioksidant sifatida ta’sir darajasi, hamda kimyoterapiyadan keyingi ananaviy konservativ davolashning buyrak tuzilmalari parametrlariga ta’sirining morfometrik xususiyatlar o‘rganilgan va boholangan;
sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrak koptokchalari to‘laqonliligi, shuningdek tomir devori, perivaskulyar soha, kanalchalar devori va interstisial sohada biriktiruvchi to‘qimaga xos bo‘lgan kollagen tolalar miqdorining oshishi, anor donagi moyi va ananaviy davoni birga qo‘llaganilganda esa pasayishi asoslab berilgan;
ilk marotoba kimyoterapiyada tajriba hayvonlarining buyragiga ta’sir darajasini belgilaydigan mezonlarni yaratish orqali ularning tanaga ta’siri xavfini aniqlash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan va tajribadagi o‘zgarishlarda anor donagi moyining siydik ajratish tizimiga ijobiy ta’sir darajasi isbotlab berilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Sut bezi saratonida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlar, hamda anor donagi yog‘i bilan korreksiyalash natijadorligi bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: tajriba hayvonlarda sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya qo‘llab, buyrak morfologiyasini qiyosiy o‘rganish uchun normada kalamushlar buyraklari tarkibiy qismlarining tizimli qonuniyatlari va xususiyatlari to‘g‘risida ma’lumotlar o‘rganilganligi takliflar Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/001-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan «Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrakning morfometrik parametrlarini o‘zgarishni aniqlash usullari» nomli va Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/002-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasi va anor donagi yog‘i bilan korreksiya qilinganda buyraklarning morfometrik parametrlarini aniqlash metodologiyasi” nomli (Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 10-fevraldagi № 24-x/016-sonli ilmiy tadqiqot natijalarini amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha birlamchi xulosasi) uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat RIORIATM Buxoro filialining 10.12.2023-yildagi 119-sonli hamda Navoiy viloyati RIORIATM Navoiy filialining 23.11.2023-yildagi 207-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 25.09.2024 yildagi 06/43-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘i bilan davolash kasallikning asoratlari va nogironlik holatlarni kamaytirish orqali tadqiqotning ijtimoiy ahamiyatini oshiradi. Iqtisodiy samaradorligi: iqtisodiy samaradorlikka kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘idan foydalanish orqali davolash samaradorligini oshirish, kasalxonada yotish hamda ambulator davolanish muddatini qisqartirish hisobiga erishiladi. Shunday qilib, onkologik tibbiy muolajalar amaliyotida kimyoterapiya asoratlarini davolashda, shuningdek sut bezi saratoni kasalligida anor donagi moyi samaradorligini aniqlash bo‘yicha biz taklif qilgan uslubiy tavsiyamiz bir bemor uchun 1593333 so‘m tejashga imkon beradi.
ikkinchi ilmiy yangilik: tajribada ilk marotoba kimyoterapiya ta’sirida buyrak shikastlanishidagi tuzilmalarini morfometrik o‘zgarishlari va biokimyoviy ko‘rsatgichlari o‘rganilganligi takliflar Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/001-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan «Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrakning morfometrik parametrlarini o‘zgarishni aniqlash usullari» nomli va Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/002-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasi va anor donagi yog‘i bilan korreksiya qilinganda buyraklarning morfometrik parametrlarini aniqlash metodologiyasi” nomli (Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 10-fevraldagi № 24-x/016-sonli ilmiy tadqiqot natijalarini amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha birlamchi xulosasi) uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat RIORIATM Buxoro filialining 10.12.2023-yildagi 119-sonli hamda Navoiy viloyati RIORIATM Navoiy filialining 23.11.2023-yildagi 207-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 25.09.2024 yildagi 06/43-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘i bilan davolash kasallikning asoratlari va nogironlik holatlarni kamaytirish orqali tadqiqotning ijtimoiy ahamiyatini oshiradi. Iqtisodiy samaradorligi: Iqtisodiy samaradorlikka kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘idan foydalanish orqali davolash samaradorligini oshirish, kasalxonada yotish hamda ambulator davolanish muddatini qisqartirish hisobiga erishiladi. Shunday qilib, onkologik tibbiy muolajalar amaliyotida kimyoterapiya asoratlarini davolashda, shuningdek sut bezi saratoni kasalligida anor donagi moyi samaradorligini aniqlash bo‘yicha biz taklif qilgan uslubiy tavsiyamiz bir bemor uchun 1593333 so‘m tejashga imkon beradi.
uchinchi ilmiy yangilik: ilk marotoba kimyoterapiyada buyrakdagi o‘zgarishlarning morfometriyasida anor donagi moyi antioksidant sifatida ta’sir darajasi, hamda kimyoterapiyadan keyingi ananaviy konservativ davolashning buyrak tuzilmalari parametrlariga ta’sirining morfometrik xususiyatlar o‘rganilgan va boholanganligi takliflar Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/001-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan «Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrakning morfometrik parametrlarini o‘zgarishni aniqlash usullari» nomli va Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/002-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasi va anor donagi yog‘i bilan korreksiya qilinganda buyraklarning morfometrik parametrlarini aniqlash metodologiyasi” nomli (Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 10-fevraldagi № 24-x/016-sonli ilmiy tadqiqot natijalarini amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha birlamchi xulosasi) uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat RIORIATM Buxoro filialining 10.12.2023-yildagi 119-sonli hamda Navoiy viloyati RIORIATM Navoiy filialining 23.11.2023-yildagi 207-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 25.09.2024 yildagi 06/43-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘i bilan davolash kasallikning asoratlari va nogironlik holatlarni kamaytirish orqali tadqiqotning ijtimoiy ahamiyatini oshiradi. Iqtisodiy samaradorligi: iqtisodiy samaradorlikka kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘idan foydalanish orqali davolash samaradorligini oshirish, kasalxonada yotish hamda ambulator davolanish muddatini qisqartirish hisobiga erishiladi. Shunday qilib, onkologik tibbiy muolajalar amaliyotida kimyoterapiya asoratlarini davolashda, shuningdek sut bezi saratoni kasalligida anor donagi moyi samaradorligini aniqlash bo‘yicha biz taklif qilgan uslubiy tavsiyamiz bir bemor uchun 1593333 so‘m tejashga imkon beradi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrak koptokchalari to‘laqonliligi, shuningdek tomir devori, perivaskulyar soha, kanalchalar devori va interstisial sohada biriktiruvchi to‘qimaga xos bo‘lgan kollagen tolalar miqdorining oshishi, anor donagi moyi va ananaviy davoni birga qo‘llaganilganda esa pasayishi asoslab berilgan bo‘lib takliflar Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/001-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan «Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrakning morfometrik parametrlarini o‘zgarishni aniqlash usullari» nomli va Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/002-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasi va anor donagi yog‘i bilan korreksiya qilinganda buyraklarning morfometrik parametrlarini aniqlash metodologiyasi” nomli (Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 10-fevraldagi № 24-x/016-sonli ilmiy tadqiqot natijalarini amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha birlamchi xulosasi) uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat RIORIATM Buxoro filialining 10.12.2023-yildagi 119-sonli hamda Navoiy viloyati RIORIATM Navoiy filialining 23.11.2023-yildagi 207-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 25.09.2024 yildagi 06/43-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘i bilan davolash kasallikning asoratlari va nogironlik holatlarni kamaytirish orqali tadqiqotning ijtimoiy ahamiyatini oshiradi. Iqtisodiy samaradorligi: Iqtisodiy samaradorlikka kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘idan foydalanish orqali davolash samaradorligini oshirish, kasalxonada yotish hamda ambulator davolanish muddatini qisqartirish hisobiga erishiladi. Shunday qilib, onkologik tibbiy muolajalar amaliyotida kimyoterapiya asoratlarini davolashda, shuningdek sut bezi saratoni kasalligida anor donagi moyi samaradorligini aniqlash bo‘yicha biz taklif qilgan uslubiy tavsiyamiz bir bemor uchun 1593333 so‘m tejashga imkon beradi.
beshinchi ilmiy yangilik: ilk marotoba kimyoterapiyada tajriba hayvonlarining buyragiga ta’sir darajasini belgilaydigan mezonlarni yaratish orqali ularning tanaga ta’siri xavfini aniqlash bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan va tajribadagi o‘zgarishlarda anor donagi moyining siydik ajratish tizimiga ijobiy ta’sir darajasi isbotlab berilgan bo‘lib takliflar Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/001-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan «Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasida buyrakning morfometrik parametrlarini o‘zgarishni aniqlash usullari» nomli va Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 15-yanvar № 24-m/002-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saraton kasalligi kimyoterapiyasi va anor donagi yog‘i bilan korreksiya qilinganda buyraklarning morfometrik parametrlarini aniqlash metodologiyasi” nomli (Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024-yil 10-fevraldagi № 24-x/016-sonli ilmiy tadqiqot natijalarini amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha birlamchi xulosasi) uslubiy tavsiyanomalar mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat RIORIATM Buxoro filialining 10.12.2023-yildagi 119-sonli hamda Navoiy viloyati RIORIATM Navoiy filialining 23.11.2023-yildagi 207-sonli buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 25.09.2024 yildagi 06/43-sonli xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: tadqiqot natijalari sut bezi saraton kasalligida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘i bilan davolash kasallikning asoratlari va nogironlik holatlarni kamaytirish orqali tadqiqotning ijtimoiy ahamiyatini oshiradi. Iqtisodiy samaradorligi: iqtisodiy samaradorlikka kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlarni o‘rganish, hamda anor donagi yog‘idan foydalanish orqali davolash samaradorligini oshirish, kasalxonada yotish hamda ambulator davolanish muddatini qisqartirish hisobiga erishiladi. Shunday qilib, onkologik tibbiy muolajalar amaliyotida kimyoterapiya asoratlarini davolashda, shuningdek sut bezi saratoni kasalligida anor donagi moyi samaradorligini aniqlash bo‘yicha biz taklif qilgan uslubiy tavsiyamiz bir bemor uchun 1593333 so‘m tejashga imkon beradi. Ilmiy yangilikdan kengaytirilgan holda foydalanishi: «Sut bezi saratonida kimyoterapiya natijasida buyraklarda kelib chiqadigan morfologik va biokimyoviy o‘zgarishlar, hamda anor donagi yog‘i bilan korreksiyalash natijadorligi» mavzusida ilmiy yangilikni boshqa sog‘liqni saqlash muassasalariga joriy etish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni Saqlash vazirligi huzuridagi ilmiy texnik kengash raisiga Buxoro davlat tibbiyot instituti rektori tomonidan 2024 yil 20 sentyabrdagi 01/04/8292-son xat yuborilgan.
