Джураев Абдужалил Маннаповичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи):“Чарм буюмларини янги полимер материаллари билан самарали гидрофоблашнинг илмий-амалий асослари” мавзусидаги 05.06.03-“Тери, мўйна, пойабзал ва тери-галантерея буюмлари технологияси” (техника фанлари). Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.DSc /T374
Илмий маслаҳатчи: Қодиров Тўлқин Жумаевич, техника фанлари доктори, профессор.
 Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
 ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти, DSc.03/30.12.2019.T.08.01.
Расмий оппонентлар: Бахадиров Ғайрат Атахонович, техника фанлари доктори, профессор; Жўраев Асрор Бахтиёр ўғли, техника фанлари доктори, профессор; Худайбердиева Дилфуза Бахрамовна, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро муҳандислик-технология институти. Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: янги ва маҳаллий бирикмалар асосида гидрофобловчи композицион материал яратиш, уларни тадқиқ этиш, гидрофобланган чармларни физик-механик, кимёвий яъни комплекс хоссаларини аниқлаш, ҳамда иқтисодий самарадорликга эришишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
акрилатлар ва поливинилэтинилдигидроксихлорсилан асосида биринчи маротаба гидрофобловчи композиция яратилган ва гидрофобловчи композиция чарм буюмларини сув таъсирига бардошлилиги оширилган шу билан бирга аппретуралаш сифатида пардозлаш технологияси яратилган;
пардани адгезияси ва термик барқарорлигини таъминлаш учун гидрофобловчи композицияни масса улушига 5% поливинил-этинилдихлорсилан қўшилиши кераклиги аниқланган;          
дастлаб сув билан намланган чарм намуналари, кейинги жараёнларда дерма структураларидаги элементлари билан мустаҳкам боғларни ҳосил қилиши ва чармнинг юқори ўтказувчанлик хоссаларини сақлаган ҳолда сувга таъсирига бардошлилик хусусияти ортиши композиция таркибига пенетратор қўшиш натижасида таъминланган;
поливинилэтинилдигидроксихлорсилан асосидаги гидрофобланган намуналарда коллаген макромолекулаларининг чокланиши ва фибрилляр структурани қоплаган ҳолда парда ҳосил қилиши, чармнинг структурасида ғовакларнинг миқдори ортиши, намликни конденсацияланиш тезлигини ошириш ва чарм буюмларини юқори ўтказувчанлик, сув ўтказувчанлик хоссалари мақсадга мувофиқлиги таъминланган;
дифференциал-сканерловчи калориметрия ва термогравиметрия ёрдамида гидрофобланган чарм намуналарининг ҳарорат интервали ортишида (экзотермик эффект) асосан гидрофобловчи композициянинг функционал фаол гуруҳлари чарм коллагени билан реакцияга киришиши ҳисобига улар орасидаги молекулалараро боғларнинг узилиши содир бўлгани чармнинг кристалланиш зоналарига кириб бориши аниқланган;
хромли ошланган чармларни чўзилиш кўрсаткичлари, йиртилишдаги юқори мустахкамликга эришиш, гигиеник хусусиятлари бўйича чармга қўйилган техник талабларда белгиланган меъёрларга жавоб бериши мақсадида гидрофобловчи компонентлар билан ишлов бериш усули такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Чарм буюмларини гидрофоблаш бўйича олинган натижалар асосида:          
“Чармни пардозлаш учун пенетратор” олиниш усулига Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги «Интеллектуал мулк агентлиги»нинг ихтиро патенти олинган (№ IAP 04089 (105),29.01.2010 й.). Натижада пардозловчи полимер пленка хосил қилувчиларнинг намлаш ва сингиш қобилятини назорат қилиш имконини берадиган технология яратилган;
“Ғовакли полимер материалларини олиш усули”га Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги «Интеллектуал мулк агентлиги»нинг ихтирога патенти олинган (№IAP 04549. 2012 й:). Натижада температурага чидамли бўлган, углеводородлар, эфирлар, кетонлар хамда турли органик эритмаларда эримайдиган ғовакли инерт юмшоқ полимер материали яратилган;
пойабзалларни пардозлаш жараёнлари босқичида янги гидрофобловчи композицияни қўлланиш технологияси Ўзбекистон давлат ассоциацияси “Ўзчармсаноат”тасафуридаги «Пойабзалчи» МЧЖ, «Агро-Дери» МЧЖ, ”Нафис” МЧЖ, Ўзбек-Турк тест маркази ҚК  ва “SHARQ LEATER INTERNATIONAL” МЧЖ корхоналарида жорий қилинди (“Ўзчармсаноат” уюшмасининг ФБ-7/2001 08-07-2023 маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқариш секторларда эксплуатация кўрсаткичлари 32% га оширилган, тайёр пойабзалларни пардозлаш жараёнлари босқичида янги гидрофобловчи композицияни қўллаш имконияти яратилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish