Jo‘raev Ilhom Baxriddin og‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar:
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beradigan fan tarmog‘i nomi): XX – XXI asr boshlarida Mirzacho‘l vohasi aholisining ijtimoiy holati va moddiy madaniyati tarixi.), 07.00.01 – O‘zbekiston tarixi, 07.00.07 – Etnografiya, etnologiya va antropologiya (tarix fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tar1088
Ilmiy rahbar: Boboyorov G‘aybulla Bollievich, tarix fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Guliston davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Qarshi davlat universiteti. PhD.03/27.02.2021.Tar.70.05.
Rasmiy opponentlar: tarix fanlari doktori, dotsent Xasanov Akram Muminovich, tarix fanlari doktori, professor Tursunov Saypulla Narzillaevich.
Yetakchi tashkilot: Jizzix davlat pedagogika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: XX – XXI asr boshlarida Mirzacho‘l vohasi aholisining etnik tarkibi va moddiy madaniyatini o‘rganish.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
XX asrning ikkinchi yarmida mahalliy hukumat tomonidan olib borilgan ijtimoiy-iqtisodiy siyosat, yangi ekin-tikin maydonlarining o‘zlashtirilishi, shu maqsadda vohaga mamlakatimizning ko‘plab hududlaridan aholi ko‘chirib kelinishi natijasida Mirzacho‘l vohasi aholisining tarkibida sezilarli o‘zgarishlar yuz bergani, mahalliy aholisi asosan o‘zbek va qozoqlardan iborat bo‘lgan ushbu vohaga respublikamizning vodiy (Farg‘ona) va voha (asosan Jizzax, Samarqand, Qashqadaryo va b.) kabi turli hududlaridan ko‘chib kelgan aholi hisobiga boyigani dalillangan;
Mirzacho‘l vohasi aholisining til va sheva xususiyatlari tahlil qilinib, vohada asosan qadimdan mahalliy aholi vakillari sifatida turkiy tilli (o‘zbek, qozoq, qirg‘iz) va forsiy (tojik) tilli aholi yashaganligi va ular orasida etnomadaniy jihatdan o‘zaro yaxlitlik yuzaga kelganligi, buning tasdig‘i ayniqsa ushbu xalqlar vakillariga xos o‘troq dehqonlar va dashtlik chorvadorlarga xos ma’naviy va moddiy madaniyat bilan bog‘liq atamalarda o‘z ifodasini topganligi aniqlangan;
Mirzacho‘l vohasi aholisining xo‘jalik turmush tarzi va moddiy madaniyatida qadimiy an’analar birmuncha yaxshi saqlangani, shu bilan birga, vohaning mahalliy aholisi va respublikamizning turli hududlaridan ko‘chib kelgan aholiga xos an’analar o‘zaro qorishuvi natijasida bir qator transformatsiya jarayonlari yuzaga kelganligi dalillangan;
Voha aholisining oila va nikoh marosimlari, qarindosh-urug‘chilik atamalari, ma’anaviy va moddiy madaniyati bilan bog‘liq urf-odatlarning qadimiy ildizlari ko‘plab etnografik (oila va nikoh, turarjoy, ot anjomlari, taomlanish madaniyati) va lingvistik ma’lumotlar (o‘zbek, qozoq, qirg‘iz tillariga xos umumiy atamalar) misolida asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. XX-XXI asr boshlarida Mirzacho‘l vohasi aholisining etnik tarkibi va moddiy madaniyati tadqiq qilish jarayonida erishilgan natijalar asosida:
XX asrning ikkinchi yarmida mahalliy hukumat tomonidan olib borilgan ijtimoiy-iqtisodiy siyosat, yangi ekin-tikin maydonlarining o‘zlashtirilishi, shu maqsadda vohaga mamlakatimizning ko‘plab hududlaridan aholi ko‘chirib kelinishi natijasida Mirzacho‘l vohasi aholisining tarkibida sezilarli o‘zgarishlar yuz bergani, mahalliy aholisi asosan o‘zbek va qozoqlardan iborat bo‘lgan ushbu vohaga respublikamizning vodiy (Farg‘ona) va voha (asosan Jizzax, Samarqand, Qashqadaryo va b.) kabi turli hududlaridan ko‘chib kelgan aholi hisobiga boyigani haqidagi ma’lumotlar “O‘zbekiston tarixi” telekanalida efirga uzatilgan “Taqdimot” ko‘rsatuvida bayon etib berilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston tarixi” telekanali davlat unitar korxonasining 2022-yil 26-dekabrdagi 02/Rv-33-22-son ma’lumotnomasi). Natijada teletomoshabinlar Mirzacho‘l vohasidagi ijtimoiy-iqtisodiy siyosat, yangi ekin-tikin maydonlarining o‘zlashtirilishi, shu maqsadda vohaga mamlakatimizning ko‘plab hududlaridan aholi ko‘chirib kelinishi tarixiga oid ma’lumorlarga ega bo‘lishgan;
Mirzacho‘l vohasi aholisining til va sheva xususiyatlari tahlil qilinib, vohada asosan qadimdan mahalliy aholi vakillari sifatida turkiy tilli (o‘zbek, qozoq, qirg‘iz) va forsiy (tojik) tilli aholi yashaganligi va ular orasida etnomadaniy jihatdan o‘zaro yaxlitlik yuzaga kelganligi, buning tasdig‘i ayniqsa ushbu xalqlar vakillariga xos o‘troq dehqonlar va dashtlik chorvadorlarga xos ma’naviy va moddiy madaniyat bilan bog‘liq atamalarda o‘z ifodasini topganligi O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi tizimidagi “O‘zbekiston tarixi” kanalida Mirzacho‘l vohasi aholisining ma’naviy va moddiy madaniyati tarixini yoritishda etnografik va manbashunoslik nuqtai nazaridan yondashilib aniqlangan yangiliklardan foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi “O‘zbekiston tarixi” telekanali davlat unitar korxonasining 2022-yil 26-dekabrdagi 02/Rv-33-22-son ma’lumotnomasi). Bu ko‘rsatuvlarda ildizlari qadimgi davrga borib tutashuvchi mintaqa xalqlari, ularning o‘zaro moddiy va ma’naviy aloqalari to‘g‘risida tushunchalar hosil bo‘lishida yordam bergan. Mirzacho‘l vohasining mintaqa ijtimoiy-siyosiy hayotida o‘ziga xos o‘rin tutganligi, mazmun-mohiyati ilmiy asosda tahlil qilingan.
Mirzacho‘l vohasi aholisining xo‘jalik turmush tarzi va moddiy madaniyatida qadimiy an’analar birmuncha yaxshi saqlangani, shu bilan birga, vohaning mahalliy aholisi va respublikamizning turli hududlaridan ko‘chib kelgan aholiga xos an’analar o‘zaro qorishuvi natijasida bir qator transformatsiya jarayonlari yuzaga kelganligi xalqaro “Oltin Meros” xayriya jamoat fondining targ‘ibot ishlarida foydalanilgan (Xalqaro “Oltin Meros” xayriya jamoat fondining 2022-yil 28-noyabrdagi 01-44-son ma’lumotnomasi). Natijada Mirzacho‘l vohasi aholisining so‘nggi o‘rta asrlar va yaqin tarixdagi etnografik xususiyatlari bo‘yicha mahalliy va xorijiy tashrif buyuruvchilarga yangi ma’lumotlar berish imkonini bergan;
Voha aholisining oila va nikoh marosimlari, qarindosh-urug‘chilik atamalari, ma’anaviy va moddiy madaniyati bilan bog‘liq urf-odatlarning qadimiy ildizlari ko‘plab etnografik (oila va nikoh, turarjoy, ot anjomlari, taomlanish madaniyati) va lingvistik ma’lumotlar (o‘zbek, qozoq, qirg‘iz tillariga xos umumiy atamalar) tadqiqotchi tomonidan olib borilgan ilmiy izlanishlar natijasida olingan ilmiy xulosa, taklif va tavsiyalardan xalqaro “Oltin Meros” xayriya jamoat fondining targ‘ibot ishlarida foydalanilgan (Xalqaro “Oltin Meros” xayriya jamoat fondining 2022-yil 28-noyabrdagi 01-44-son ma’lumotnomasi). Natijada Mirzacho‘l vohasi aholisining so‘nggi o‘rta asrlar va yaqin tarixdagi etnografik xususiyatlari bo‘yicha mahalliy va xorijiy tashrif buyuruvchilarga yangi ma’lumotlar berish imkonini bergan;
Voha aholisining oila va nikoh marosimlari, qarindosh-urug‘chilik atamalari, ma’anaviy va moddiy madaniyati bilan bog‘liq urf-odatlarning qadimiy ildizlari ko‘plab etnografik (oila va nikoh, turarjoy, ot anjomlari, taomlanish madaniyati) va lingvistik ma’lumotlar (o‘zbek, qozoq, qirg‘iz tillariga xos umumiy atamalar) xalqaro “Oltin Meros” xayriya jamoat fondining targ‘ibot ishlarida foydalanilgan (Xalqaro “Oltin Meros” xayriya jamoat fondining 2022-yil 28-noyabrdagi 01-44-son ma’lumotnomasi). Natijada Mirzacho‘l vohasi aholisining oila va nikoh marosimlari, qarindosh-urug‘chilik atamalari, ma’anaviy va moddiy madaniyati bilan bog‘liq urf-odatlar haqida mahalliy va xorijiy tashrif buyuruvchilarga yangi ma’lumotlar berish imkonini bergan.