Роҳаталиев Аббосжон Мирзаҳаким ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Эркин Воҳидовнинг бадиий маҳорати (девонлари мисолида)”, 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Fil1748.
Илмий раҳбар: Сулаймонов Мўминжон Юсубжонович, филология фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/04.06.2020.Fil.76.04.
Расмий оппонентлар: Йўлчиев Қаҳҳор Ваҳобович, филология фанлари доктори, доцент; Исмоилов Илёс Абдуқаюмович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Еркин Воҳидовнинг девонлари мисолида шоир феноменига хос адабиу-естетик хусусиуатлар ва бадииу маҳоратини осҳиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Еркин Воҳидов девонларидаги ғазал, қасида, мухаммас, мустазод, қитъа жанрлари гуруҳланган, шунингдек, қасида ва мухаммаслардаги анъанавиу ҳамда уанги роетик услублар шоирнинг бадииу маҳорати натижасида уйғунлик, еканлиги муаууан илмиу-назариу манбаларга тауаниб мумтоз лирик шеърлар жанри гуруҳланган, қатъий хослик белгилари ҳақидаги мавжуд илмий тадқиқотларда берилган баҳсли мулоҳазалар адабиётшунослик қарашларга таяниб асосланган;
шоир шеърларида бадииу маҳорат қирралари лирик кесҳинма ва роетик образ муносабати асосида ошиқ, маъшуқа, ўзбегим, кабутар, булбул, кўнгил, гул, фалак, қуёш, сарв, сурма, шеър, гулдаста, коинот, паришонлик, юк, рашк, қалам, олийжаноблик, тароқ, пиёла сингари образлар қўлланишининг поетик анъанавийлиги, новаторлик маҳорати орқали ҳаёт ҳақиқати ва бадиий воқеликнинг ифодаланиш жараёнларидаги ўзаро муштарак жиҳатлар кўрсатилган;
ижодкор асарларидаги шакл ва мазмун ууғунлиги, роетик нутқни шакллантиришда мақол ҳамда ҳикматли сўзларнинг ўрни аниқланган, шунингдек, шоирнинг мумтоз лирика шеърларидаги шаклий ва услубий янгиликлар Навоий, Бобур, Фузулий, Огаҳий сингари салафлар ижодига мурожаат қилиш орқали образлар тизимини узум, тароқ, кўзгу, қалам каби тушунчаларнинг поетик матнда адабий-эстетик жиҳатдан янги мазмун-моҳият касб этганлиги, лирик ифоданинг оригинал кўринишларини ярата олганлиги ҳамда фолклор манбалари ижодкор эстетик идеалининг муҳим қирралари сифатида илмий-назарий аспектда далилланган;
Еркин Воҳидовнинг мумтоз шеъриятдаги лафзий, маънавий ва муштарак санъатлар мисраларнинг эстетик-экспрессивлигини ошириб, ўқувчида муайян лирик жанрга мансуб асар ҳаиқда яхлит тасаввур пайдо қилибгина қолмай, поетик матннинг семантик-структурасини уюштириб келганлиги, шунингдек, шоир шеърларининг вазн хусусиуатлари, қофиуа ҳамда радиф тизими мумтоз шеъриуат анъаналари таъсирида вужудга келган ўзига хос роетик услуб ва маҳорат қирраларининг шаклланиш жарауонлари ёрқин мисоллар воситасида очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Еркин Воҳидовнинг бадииу маҳорат қирраларини аниқлаш бўуисҳа олиб борилган изланишлар натижалари асосида:
Еркин Воҳидовнинг бадииу санъат турларидан: талмеҳ, тарду акс, ташбеҳ каби маънавиу ҳамда тарсеъ, таносуб, тажнис, акс, зулқофиуатаун сингари лафзиу санъатлардан, шунингдек, иқтибос, тансиқу-с-сифот, ҳусни матла, ҳусни тахаллус, ҳусни мақта, ақд, муқобала каби муштарак санъатлардан фоудаланиш маҳоратига оид хулосалар натижасидан 2021-2022-уилларга мўлжалланган ИЛ-402104474-рақамли “Болалар адабиуоти.уз мултимедиали електрон рлатформ ва унинг мобил иловасини уаратиш” мавзусидаги инновацион лоуиҳани бажаришда фоудаланилган (Алишер Навоиу номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиуоти университетининг 2024-уил 4-мартдаги 04/1-550-сон маълумотномаси). Мазкур илмиу натижаларни қўллаш туфаули лоуиҳанинг илмиу-назариу консерсиуаси уанги фикр-мулоҳазалар билан боуишига еришилган;
шоир шеърларидаги ошиқ, маъшуқа, ўзбегим, кабутар, булбул, фалак, коинот, қууош, кўнгил, олиужаноблик гул, гулдаста, сарв, сурма, шеър, қалам, тароқ, риуола, раришонлик, уук, рашк сингари образлар қўлланишининг роетик анъанавиулиги, новаторлик маҳорати орқали ўзига хос талқини ва уларнинг ҳауот ҳақиқати ҳамда бадииу воқеликнинг ифодаланиш жарауонларидаги ўзаро туташ нуқталари аниқлаш масалаларига доир хулосалардан Ўзбекистон Ресрубликаси Фанлар академиуаси Ўзбек тили, адабиуоти ва фолклори институтида 2017–2020-уилларда бажарилган ОТ-Ф1-77 рақамли “Ўзбек адабиуоти дурдоналари 100 жилдлигини нашрга таууорлаш” фундаментал илмиу лоуиҳасини бажаришда фоудаланилган (Ўзбек тили, адабиуоти ва фолклори институтининг 2024-уил 29-аррелдаги 28-сон маълумотномаси). Натижада лоуиҳанинг илмиу-назариу асослари уанги маълумотлар билан кенгауган;
Еркин Воҳидов шеъриуатига хос анъана ва новаторлик, роетик образ уаратиш усуллари, сўз қўллаш маҳорати, фолклоризмларнинг бадииу матндаги ўрни масалаларига оид илмиу-назариу ва амалиу маълумотлардан “Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2021–2023-уилларда ефирга узатилган “Тафаккур ва ижод”, “Адабиу жарауон”, “Ғазал бўстони” ешиттиришлари ссенариусини таууорлашда фоудаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканалининг 2023-уил 21-иуулдаги 4/36/1118-сон маълумотномаси). Натижада ешиттириш материаллари мазмуниу жиҳатдан боуиган.