Nurmatova Shahnoza Akbarovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
O‘zbek va xitoy folklorining qisyosiy tadqiqi (ertak, maqol va topishmoq janrlari misolida) 10.00.08 – Folklorshunoslik (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Fil2664.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbek tili, adabiyoti va folklori instituti.
Ilmiy rahbar: Eshonqulov Jabbor Solievich, filologiya fanlari doktori, professor
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: O‘zR FA O‘zbek tili, adabiyot va folklori instituti, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.02.
Rasmiy opponentlar: Shomusarov Shorustam G‘iyosovich, filologiya fanlari doktori, professor; Mirzaahmedova Dilsora Toxirovna, filolofiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Alisher Navoiy nomidagi O‘zbek tili va adabiyoti universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi o‘zbek va xitoy xalq og‘zaki ijodidagi ertak, maqol va topishmoq janrlarining o‘xshashligi va o‘ziga xos jihatlari, ertaklardagi yetakchi motivlar hamda obrazlar badiiyati, maqollardagi tasviriy ifoda vositalari, topishmoq strukturasidagi mushtaraklik va farqli tomonlarni ochib berishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
o‘zbek va xitoy folklorshunosligida ertak, maqol, topishmoq kabi xalq og‘zaki poetik janrlarining to‘planishi, xalq orasidan yozib olinishi, ilmiy jihatdan o‘rganilishi va ularga berilgan ta’riflar XX asr boshlari fiolklorshunosligida yuzaga kela boshlagani, xitoy xalqi bir necha millat va etnik guruhlarni o‘zida jamlagani bois har o‘zbek va xitoy og‘zaki ijodi namunalarining turlicha tasniflangani, janrlardagi ma’no-mazmun va mavzuning o‘xshashligi hamda hajm, shakl kabi farqli xususiyatlari dalillangan;  
o‘zbek va xitoy xalq ertaklaridagi sinov, nikoh, qiyofani o‘zgartirish kabi yetakchi motivlar va kichik botir, chol, donishmand, yo‘lbars, ot singari obrazlarning milliy o‘ziga xosligi, xalq psixologiyasi, e’tiqodiy qarashlari, turmush tarzi bilan bog‘liq jihatlari, har ikki xalq ertaklarida uchrovchi sinov, nikoh va boshqa motivlarning paydo bo‘lish ildizlari ochib berilgan;
har ikki xalq maqollarida mardlik, kuch, adolat kabi qarashlarni ifodalovchi obrazlari bir-biridan keskin farq qilishi hamda xitoyliklar uchun kuch va jasurlik ramzi ajdarho yoki yo‘lbars timsoli orqali berilsa, o‘zbek xalq maqollarida jasurlik, qo‘rqmaslik kabi belgilar arslon, ayiq, sher, yo‘lbars kabi yirtqich hayvonlar obrazi yordamida gavdalantirilishi asoslangan;
o‘zbek va xitoy xalq topishmoqlarida an’anaviy formulalar xalqlarning dunyoqarashidan kelib chiqib, turli xil so‘zlar va tushunchalar yordamida ifoda etilgani, xitoy topishmoqlari omonim so‘zlar va yozma belgilarning ko‘p ma’noliligiga asoslangani hamda ikki xalq topishmoqlarining mazmuni, mavzular ko‘lamining o‘xshashligi va tuzilishidagi farqli jihatlari isbotlangan.  
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. «O‘zbek va xitoy folklor namunalarining qiyosiy tadqiqi (ertak, maqol va topishmoq janrlari misolida)» mavzusini tadqiq etish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:  
o‘zbek va xitoy folklorshunosligida ertak, maqol, topishmoq kabi xalq og‘zaki poetik janrlarining to‘planishi, xalq orasidan yozib olinishi, ilmiy jihatdan o‘rganilishi va ularga berilgan ta’riflar XX asr boshlari fiolklorshunosligida yuzaga kela boshlagani, xitoy xalqi bir necha millat va etnik guruhlarni o‘zida jamlagani bois har o‘zbek va xitoy og‘zaki ijodi namunalarining turlicha tasniflangani, janrlardagi ma’no-mazmun va mavzuning o‘xshashligi hamda hajm, shakl kabi farqli xususiyatlari dalillangani, o‘zbek va xitoy xalq ertaklaridagi sinov, nikoh, qiyofani o‘zgartirish kabi yetakchi motivlar va kichik botir, chol, donishmand, yo‘lbars, ot singari obrazlarning milliy o‘ziga xosligi, xalq psixologiyasi, e’tiqodiy qarashlari, turmush tarzi bilan bog‘liq jihatlari, har ikki xalq ertaklarida uchrovchi sinov, nikoh va boshqa motivlarning paydo bo‘lish ildizlari ochib berilganiga oid ilmiy natijalaridan O‘zbek tili, adabiyoti va folklori institutida bajarilgan OT-F1-76 “O‘zbek xalq ijodi yodgorliklari” 100 jildligini nashga tayyorlash va uni tekstologik o‘rganish masalalari” mavzusidagi fundamental loyihada foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasining 2024-yil 12-iyundagi 3/1255-1297-son ma’lumotnomasi). Natijada loyiha ertaklardagi yetakchi motiv va obrazlarning milliy o‘ziga xosligi, xalq psixologiyasi, e’tiqodiy qarashlari, turmush tarzi bilan bog‘liq jihatlari, xalq ertaklarida uchrovchi sinov, nikoh va boshqa motivlarning paydo bo‘lish ildizlari haqidagi yangi ilmiy-nazariy ma’lumotlar bilan boyitilgan;
har ikki xalq maqollarida mardlik, kuch, adolat kabi qarashlarni ifodalovchi obrazlari bir-biridan keskin farq qilishi hamda xitoyliklar uchun kuch va jasurlik ramzi ajdarho yoki yo‘lbars timsoli orqali berilsa, o‘zbek xalq maqollarida jasurlik, qo‘rqmaslik kabi belgilar arslon, ayiq, sher, yo‘lbars kabi yirtqich hayvonlar obrazi yordamida gavdalantirilishi asoslangani bilan bog‘liq yangiliklardan O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi tomonidan o‘tkazilgan ijodiy uchrashuvlar, kechalar, xususan, «Onajonim-she’riyat» to‘garagi mashg‘ulotlarida foydalanilgan (O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining 2024-yil 29-maydagi 01-03/624-son ma’lumotnomasi). Natijada bugungi kunda yosh avlod badiiy tafakkurini o‘stirishda xalq og‘zaki ijodining ahamiyati katta ekanligi, folklor materiallarini chuqur o‘rganish va anglab etish, shuningdek, uni keyingi avlodlar tomonidan ham yaxshi o‘rganilishi haqidagi xulosalar bilan boyitilgan;
o‘zbek va xitoy xalq topishmoqlarida an’anaviy formulalar xalqlarning dunyoqarashidan kelib chiqib, turli xil so‘zlar va tushunchalar yordamida ifoda etilgani, xitoy topishmoqlari omonim so‘zlar va yozma belgilarning ko‘p ma’noliligiga asoslangani hamda ikki xalq topishmoqlarining mazmuni, mavzular ko‘lamining o‘xshashligi va tuzilishidagi farqli jihatlari isbotlanganiga oid xulosalardan O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi «O‘zbekiston tarixi» telekanali «Taqdimot» loyihasini tayyorlashda foydalanilgan (O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasining 2024-yil 30-maydagi 02-31-690-son ma’lumotnomasi). Natijada teletomoshabinlarning xalq og‘zaki ijodiga bo‘lgan qiziqishini oshirishga, ularning jahon folklorshunosligi, ayniqsa, o‘zbek va xitoy xalqi ijodi namunalari, ilmiy merosi bilan yaqindan tanishishiga erishilgan.