Тоштемирова Чарос Тоштемировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Эрбаҳор (Gentiana Olivieri Griseb.) ўсимлигини фармакогностик ўрганиш», 15.00.02 - Фармацевтик кимё ва фармакогнозия (фармацевтика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1.PhD/Far80.
Илмий раҳбар: Нормахаматов Нодирали Сахобаталиевич, кимё фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент фармацевтика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент фармацевтика институти, DSc.04/30.12.2019.Far.32.01.
Расмий оппонентлар: Урманова Флюра Фаридовна, фармацевтика фанлари доктори, профессор; Абдулладжанова  Нодира Гуломжановна, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: «Фармацевтика маҳсулотлари хавфсизлиги маркази” Давлат муассасаси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Gentiana Olivieri Griseb оʻсимлигининг фармакогностик аниқлаш ва ундан олинган қуруқ экстракт ҳамда биологик фаол қўшимчани стандартлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Gentiana Olivieri Griseb. хомашёси таркибидаги асосий биологик фаол моддалар (алкалоидлар, иридоид гликозиди, полисахаридлар, липидлар, витаминлар, аминокислоталар, флавоноидлар, ошловчи моддалар, макро- ва микроелементлар)нинг кимёвий ва миқдорий таркиби аниқланган;
Gentiana Olivieri Griseb. хомашёси учун хос бўлган диагностик аҳамиятга эга бўлган белгилари (устунсимон паренхима ҳужайраси йирик, чўзинчоқ, хлорофилл доначалари, мураккаб крахмал доначалари) ва унинг сифатини тавсифловчи кўрсаткичлар ишлаб чиқилган;
Gentiana Olivieri Griseb. хомашёси таркибидаги асосий таъсир этувчи модда-ошловчи моддаларнинг тўпланиш динамикаси ўрганилган ва ўсимлик қийғос гуллаган даврида максимал даражада бўлиши аниқланган;
таҳлил қилинган хомашёнинг қуруқ экстракти асосида ишлаб чиқилган диареяни олдини олувчи «ГЕНТИАНА» биологик фаол қўшимчани  стандартлаш усуллари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Эрбаҳор (Gentiana Olivieri Griseb.) ўсимлигини фармакогностик ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Gentiana Olivieri Griseb ўсимлиги хомашёси учун корхона  фармакопея мақоласи лойиҳаси ЎзР ССВ ҳузуридаги «Фармацевтика маҳсулотлари хавфсизлиги Маркази» Давлат муассасасига рўйхатдан ўтказиш учун топширилган («Фармацевтика маҳсулотлари хавфсизлиги Маркази» Давлат муассасасининг 2023 йил 25 мартдаги 41/11-4132-сон хати, Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 15 октябрдаги 8н-3/280-сон хати). Ушбу меъёрий хужжатнинг тасдиқланиши самарали диареяга қарши дори воситасини ишлаб чиқариш имконини беради;
Gentiana Olivieri Griseb ер устки қисмидан олинган биологик фаол қўшимча учун Техник шартлар (Ц 28275514-012:2023) ҳамда уни ишлаб чиқариш бўйича Технологик йўриқнома (Тй 28275514-012:2023) Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси томонидан тасдиқланган. Натижада «Абдухолиқ ПҲАРМ» МЧЖда қуруқ экстракт кўринишидаги биологик фаол қўшимчани ишлаб чиқариш имконини берган;
ўтказилган  клиник олди синовлар натижасида Gentiana Olivieri Griseb ўсимлиги доривор хомашёсининг спесифик фаоллиги ва безарарлиги исботланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 15 октябрдаги 8н-3/280-сон хати). Натижада диареяга қарши доривор субстанциясининг самараси ва безарарлиги исботланган.