Нурабаев Жалгас Жаксиликовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Комбинациялашган агрегатнинг тупроққа тасмали ишлов берадиган иш органлари параметрларини асослаш (Қорақалпоғистон Республикаси шароитида)», 05.07.01 – Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Т3988.
Илмий раҳбар: Тўхтақўзиев Абдусалим, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоғистон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти, DSc.05/13.05.2020.Т.112.01.
Расмий оппонентлар: Толибаев Алписбай Ержанбаевич – техника фанлари доктори, катта илмий ходим; Равшанов Шавкат Улашович – техника фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Қорақалпоғистон Республикаси шароитида пахтачилик култиватори базасидаги комбинациялашган агрегатнинг тупроққа тасмали ишлов берадиган иш органларининг параметрларини асослаш йўли билан ерларни экишга тайёрлашда иш сифати ва унумини ошириш, ёнилғи ва бошқа харажатлар сарфини камайтиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
пахтачилик култиватори базасида ишлаб чиқилган тупроққа тасмали ишлов бериш ва экишни бирлаштирувчи комбинациялашган агрегатнинг тупроққа ишлов берадиган иш органларининг турлари ва жойлашиш схемалари улар тупроққа тасмали ишлов бериши лозимлигидан келиб чиқиб асосланган;
пахтачилик култиватори базасида ишлаб чиқилган комбинациялашган агрегатнинг тупроққа тасмали ишлов берадиган иш органлари параметрларини аниқлаш имконини берадиган математик моделлар ва аналитик боғланишлар тупроқнинг физик-механик хоссалари ва агрегат ҳаракат тезлигини ҳисобга олган ҳолда келтириб чиқарилган;
пахтачилик култиватори базасида ишлаб чиқилган комбинациялашган агрегатнинг тупроққа тасмали ишлов берадиган иш органларининг иш кўрсаткичларини уларнинг параметрлари ҳамда ҳаракат тезлигига боғлиқ равишда ўзгариш қонуниятлари ўрганилган, уларни ифодаловчи эмпирик формулалар ва регрессия тенгламалари олинган;
комбинациялашган агрегатнинг тупроққа тасмали ишлов берадиган иш органларининг мақбул параметрлари уларнинг агротехник ва энергетик иш кўрсаткичларини баҳоловчи регрессия тенгламаларини биргаликда ечиш орқали аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Комбинациялашган агрегатнинг тупроққа тасмали ишлов берадиган иш органлари параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
тупроқни экишга тайёрлаш ва чигит экишни қўшиб бажарадиган комбинациялашган агрегатга дастлабки талаблар ва техник топшириқ ишлаб чиқилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 20 майдаги 03/012-1907-сон маълумотномаси). Натижада таклиф этилаётган ясси кесувчи пичоқлар ва ғалтакмола билан жиҳозланган тупроққа экиш олдидан тасмали ишлов берадиган ва чигит экадиган энергия-ресурстежамкор комбинациялашган агрегат конструксиясини ишлаб чиқиш имкони яратилган;
ишлаб чиқилган тупроққа экиш олдидан ишлов берадиган иш органлари билан жиҳозланган комбинациялашган агрегатнинг тажриба нусхаси Қорақалпоғистон деҳқончилик илмий-тадқиқот институтининг тажриба хўжалиги ва Қорақалпоғистон Республикаси Чимбой туманининг фермер хўжаликларида жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил               20 майдаги 03/012-1907-сон маълумотномаси). Натижада тупроққа экиш олдидан тасмали ишлов бериб, чигит экадиган комбинациялашган агрегат қўлланилганда мавжуд техника ва технологияларга нисбатан меҳнат сарфи 22,5 фоизга ва ҳар бир гектар ерга сарфланадиган эксплуатацион харажатлар 63,8 фоизга камайган;
тупроққа экиш олдидан ишлов берадиган иш органлари билан жиҳозланган комбинациялашган агрегатнинг саноат нусхаларини ишлаб чиқиш ва тайёрлаш учун лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (дастлабки талаблар ва техник топшириқ) “БМКБ-Агромаш” АЖда лойиҳалаш жараёнига жорий етиш учун топширилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил               20 майдаги 03/012-1907-сон маълумотномаси). Натижада асосланган параметрларга эга бўлган тупроққа экиш олдидан тасмали ишлов берадиган иш органлари билан жиҳозланган комбинациялашган агрегатнинг саноат нусхаларини ишлаб чиқариш имконияти яратилган.