Ахророва Мунира Ибрагимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Пассив қуёш иситиш тизимлари учун энергия тежамкор шаффоф тўсиқларнинг иссиқлик самарадорлигини ошириш”, 05.05.06-“Қайта тикланадиган энергия турлари асосидаги энергия қурилмалари” ихтисослиги бўйича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Т4697
Илмий раҳбар: Махмудов Махсуд Идрисович, техника фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро муҳандислик-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти, PhD.03/30.09.2020.Т.111.03. рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ахадов Жобир Замирович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим; Файзиев Тўлқин Амирович, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети.
Диссертация иши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади пассив қуёш иситиш тизимлари учун энергия тежамкор шаффоф тўсиқларнинг иссиқлик самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк маротаба турар-жой биноларини иситиш тизимларига суюқликли дераза блокини интеграциялаш орқали бинонинг энергия самарадорлигини ошириш имконини берадиган, шаффоф тўсиқ, суюқлик, циркуляция насоси, уч томонлама клапан, суюқлик ҳаракатланувчи қувурлар, кенгайтириш баки, совуқ сув кирадиган қувур, бошқарувчи микроконтроллердан иборат суюқликли дераза блокининг иссиқлик схемаси ишлаб чиқилган (ФАП 2527);
иситиш учун сарфланадиган анъанавий энергия ресурсларини тежаш имконини берадиган, шаффоф тўсиқ, суюқлик, циркуляция насоси, уч томонлама клапан, суюқлик ҳаракатланувчи қувурлар, кенгайтириш баки, совуқ сув кирадиган қувур, бошқарувчи микроконтроллердан иборат бўлган энергия тежовчи суюқликли дераза блоки қурилмаси ишлаб чиқилган;
ташқи ҳаво, қуёш нурланиш энергияси, шамол тезлиги, турар-жой биноси конструксияларининг иссиқлик-техник параметрларини ҳисобга олган ҳолда, суюқлик оқимли дераза блоклари учун иссиқлик баланси тенгламаларининг статик ва динамик ҳолатлардаги ҳарорат режимини ҳисоблаш имконини берадиган математик модел ишлаб чиқилган;
суюқликли дераза блоки иссиқлик режимини тажрибавий тадқиқот натижаларини умумлаштириш асосида қуёш нурланиш энергияси, шамол тезлиги ва атроф-муҳит ҳароратига боғлиқ ҳолда дераза блокидан чиқувчи суюқлик ҳароратини куннинг исталган вақти учун аниқлаш имконини берадиган эмпирик тенглама олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Турар-жой биноларида энергия тежаш ва иссиқлик самарадорлигини ошириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
суюқликли дераза блокига эга иситиш тизимининг иссиқлик схемаси учун Ўзбекистон Республикаси интеллектуал мулк агентлигидан фойдали моделга патент гувоҳномаси олинган (№ ФАП 2527; 27.06.2024). Натижада, турар-жой биноларига интеграция қилинган энергия тежамкор суюқликли дераза блоки қурилмаси ишлаб чиқилган.
суюқликли дераза блоки қурилмаси “Бухоро иссиқлик манбаи” ДУК биносида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Энергетика вазирлигининг 2024-йил 27-июндаги №04-13-4445-сонли маълумотномаси). Натижада, суюқликли дераза блоки қурилмаси билан иситиш мавсумида бирлик юза учун 24 706 сўм иқтисодий самарадорликка эришилган;
турар-жой биноларининг ташқи деворларида энергия йўқотилишларини камайтириш мақсадида оптимал ўлчамлари илмий асосланган изоляция материали “WЕГА ШОП СТРОЙ” МЧЖ кўп қаватли турар-жой биносида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Энергетика вазирлигининг 2024-йил 27-июндаги №04-13-4445-сонли маълумотномаси). Натижада, турар-жой биноларининг ташқи деворни изоляция материали (минерал тола) билан қоплаш орқали йиллик иситиш ва совутиш мавсумида ташқи деворнинг бирлик юзасида 78,501 кВт∙соат ёқилғи энергиясини тежашга ҳамда 23 158 сўм иқтисодий самарадорликка эришилган.