Turonov Bobur Sobir o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Sud tibbiyotida iridodiagnostika imkoniyatlaridan foydalanish», 14.00.24 - Sud tibbiyoti.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.2.PhD/Tib2883.
Ilmiy rahbar: Iskandarov Alisher Iskandarovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Respublika sud-tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 raqamli ilmiy kengash asosidagi bir martalik ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Xasanova Muxarrama Almaredanovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Buzrukov Botir Tulqinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: B.N.El`sin nomidagi Qirg‘iz-Rossiya Slavyan universiteti (Qirg‘iz Respublikasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: to‘satdan o‘limni va tirik shaxslarning konstitusional-genetik xususiyatlarini ekspert baholash uchun iridodiagnostikani o‘rnini baholashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
sud tibbiyotida birinchi marta iridodiagnostikadan foydalangan holda tirik shaxslarda ham murda materiallarida to‘satdan o‘limni zo‘raki o‘limdan farqlash uchun sud tibbiy ekspertiza amaliyotini o‘tkazish tartibi asoslangan;
sud-tibbiy amaliyotida irsiy nuqsonlarni, yoshni, organizmning individual xususiyatlarini, shuningdek, inson organizmining turli surunkali kasalliklarga moyilligini aniqlash va turli xil suisidal holatlarining oldini olishda iridodiagnostika asosiy omil ekanligi isbotlangan;
tirik shaxslarning sud-tibbiy ekspertizasini o‘tkazishda iridodiagnostika ekspertga insonning umumiy ahvolini, turli surunkali kasalliklarga moyilligini, ko‘z rangdor pardasining xususiyatlarini baholashda bahsli otalik va onalikni aniqlashga qo‘shimcha mezon ekanligi isbotlangan;
tirik shaxslarni sud-tibbiy ekspertizasidan o‘tkazishda iridodiagnostikada rangdor pardaning turlari hamda zichligiga bog‘liqligi to‘satdan o‘limning sud-tibbiy tashxislashda qo‘shimcha mezon sifatida ekspertiza samaradorligiga asosiy ekanligi isbotlangan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Sud tibbiyotida iridodiagnostika imkoniyatlaridan foydalanishini asoslash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: sud tibbiyotida birinchi marta iridodiagnostikadan foydalangan holda tirik shaxslarda ham murda materiallarida to‘satdan o‘limni zo‘raki o‘limdan farqlash uchun sud tibbiy ekspertiza amaliyotini o‘tkazish tartibi asoslanganligi bo‘yicha takliflar Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 4 oktyabrda 26-son bilan tasdiqlangan «Iridodiagnostika va to‘satdan o‘limni o‘rganishdagi uning ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Buxoro filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 7-son, Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Qashqadaryo filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 18-T-son hamda Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Surxondaryo filiali bo‘yicha 21.07.2023 yildagi 16-1-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22 iyuldagi 04/18-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: sud tibbiyotida iridodiagnostika bo‘yicha tirik shaxslarda ham murda materiallarida to‘satdan o‘limni zo‘raki o‘limdan farqlashda sud tibbiy ekspertiza amaliyotini amalga oshirishda iridodiagnostika ko‘zning irisiini vizual ravishda va to‘liq kamalak kattalashtirish moslamalari bilan  iridografiya yoki iridofotografiyani suratga olishdagi farqlar aniqlikni amalga oshirish maqsadida LYL-S PORTABLE SLIT LAMP lampa yordamida tekshirish va o‘limdan keyingi dastlabki 12 soat ichida murdalarning irisini tekshirish uchun maxsus qo‘shimcha qurilmalardan foydalanish tartibini yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: tirik va vafot etgan shaxslarni ekspertizasi uchun yiliga sarflanadigan 200000000-250000000 so‘m byudjet mablag‘lari iridologiyadan foydalanish tekshiruvlarning sifati, ishonchliligi va asosliligini oshirish, qo‘shimcha va takroriy tekshiruvlarni tayinlash va o‘tkazish zaruratini oldini olish, sud-tibbiy ekspertizasini o‘tkazish vaqtini 2 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
ikkinchi ilmiy yangilik: sud-tibbiy amaliyotida irsiy nuqsonlarni, yoshni, organizmning individual xususiyatlarini, shuningdek, inson organizmining turli surunkali kasalliklarga moyilligini aniqlash va turli xil suisidal holatlarining oldini olishda iridodiagnostikaning noyob imkoniyatlarining aniqligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 4 oktyabrda 26-son bilan tasdiqlangan «Iridodiagnostika va to‘satdan o‘limni o‘rganishdagi uning ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Buxoro filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 7-son, Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Qashqadaryo filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 18-T-son hamda Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Surxondaryo filiali bo‘yicha 21.07.2023 yildagi 16-1-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22 iyuldagi 04/18-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: sud tibbiy ekspertizada aniqlikni amalga oshirishda iridodiagnostikaning noyob imkoniyatlari irsiy nuqsonlarni, yoshni, organizmning individual xususiyatlarini aniqlashtirish bilan birgalikda turli xil surunkali kasalliklarga inson organizmining moyilligi va turli suisidal holatlarni oldini olish orqali sud tibbiy espertizaga sarf xarajatlarni kamaytirishga asos bo‘lgan. Iqtisodiy samaradorligi: tirik va vafot etgan shaxslarni ekspertizasi uchun yiliga sarflanadigan 200000000-250000000 so‘m byudjet mablag‘lari iridologiyadan foydalanish tekshiruvlarning sifati, ishonchliligi va asosliligini oshirish, qo‘shimcha va takroriy tekshiruvlarni tayinlash va o‘tkazish zaruratini oldini olish, sud-tibbiy ekspertizasini o‘tkazish vaqtini 2 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
uchinchi ilmiy yangilik: tirik shaxslarning sud-tibbiy ekspertizasini o‘tkazishda iridodiagnostika ekspertga insonning umumiy ahvolini, turli surunkali kasalliklarga moyilligini, ko‘z rangdor pardasining xususiyatlarini baholashda bahsli otalik va onalikni aniqlashga qo‘shimcha mezon sifatida yordam berishi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 4 oktyabrda 26-son bilan tasdiqlangan «Iridodiagnostika va to‘satdan o‘limni o‘rganishdagi uning ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Buxoro filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 7-son, Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Qashqadaryo filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 18-T-son hamda Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Surxondaryo filiali bo‘yicha 21.07.2023 yildagi 16-1-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22 iyuldagi 04/18-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: tirik shaxslarning sud tibbiy ekspertizasini iridodiagnostika tashxislashda insonning umumiy ahvolining holti, turli surunkali kasalliklarga yurak qon tomir tizimi, qandli diabet va jigar xastaliklariga moyilligi, ko‘z rangdor pardasining xususiyatlarini baholashda ekspertga bahsli otalik va onalikni baholashda qo‘shimcha mezon sifatida  genetik tadqiqotlar bilan birgalikda amalga oshirish sud tibbiy ekspertizaning tartibi asoslangan. Iqtisodiy samaradorligi: tirik va vafot etgan shaxslarni ekspertizasi uchun yiliga sarflanadigan 200000000-250000000 so‘m byudjet mablag‘lari iridologiyadan foydalanish tekshiruvlarning sifati, ishonchliligi va asosliligini oshirish, qo‘shimcha va takroriy tekshiruvlarni tayinlash va o‘tkazish zaruratini oldini olish, sud-tibbiy ekspertizasini o‘tkazish vaqtini 2 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: tirik shaxslarni sud-tibbiy ekspertizasidan o‘tkazishda iridodiagnostikada rangdor pardaning turlari hamda zichligiga bog‘liqligi to‘satdan o‘limning sud-tibbiy tashxislashda qo‘shimcha mezon sifatida ekspertiza samaradorligini oshirishga asos bo‘lishi asoslanganligi bo‘yicha takliflar Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy amaliy markazi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2023 yil 4 oktyabrda 26-son bilan tasdiqlangan «Iridodiagnostika va to‘satdan o‘limni o‘rganishdagi uning ahamiyati» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Buxoro filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 7-son, Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Qashqadaryo filiali bo‘yicha 20.07.2023 yildagi 18-T-son hamda Respublika sud tibbiy ekspertiza ilmiy-amaliy markazining Surxondaryo filiali bo‘yicha 21.07.2023 yildagi 16-1-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22 iyuldagi 04/18-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: iridodiagnostik belgilar tavsiflash natijasida sud-tibbiy amaliyotda irisining ikkita kamarining bo‘linish sohasi-ko‘z qorachig‘i va siliar avtonom halqada avtonom asab tizimining proeksiyasi, ushbu sohaning tashxisotining yuqoriligi, visseral tizimlar faoliyatining o‘ziga xosligi va tonik iridodiagnostika uchun asosiy qo‘llanma bo‘lib xizmat qilishi asos bo‘lishning sud tibbiy jihatlari yaratilganligi bilan asoslangan. Iqtisodiy samaradorligi: tirik va vafot etgan shaxslarni ekspertizasi uchun yiliga sarflanadigan 200000000-250000000 so‘m byudjet mablag‘lari iridologiyadan foydalanish tekshiruvlarning sifati, ishonchliligi va asosliligini oshirish, qo‘shimcha va takroriy tekshiruvlarni tayinlash va o‘tkazish zaruratini oldini olish, sud-tibbiy ekspertizasini o‘tkazish vaqtini 2 barobar qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi.