Раҳмонова Мавлуда Абдусамадовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон.

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Абдурауф Фитратнинг маънавий-ахлоқий қарашларининг ёшлар тарбиясидаги ўрни”, 09.00.03 –Фалсафа тарихи  (фалсафа фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.2. PhD/Fal204
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро муҳандислик-технология институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.02.2020.F.72.08
Илмий раҳбар: Наврўзова Гулчеҳра Нигматовна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Шадманов Курбан Бадриддинович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Назаров Қиём Нормирзаевич, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат чет тиллар университети
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Абдурауф Фитрат маънавий-ахлоқий қарашларининг ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш ва баркамол авлодни маънавий соғлом этиб тарбиялашдаги аҳамиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Марказий Осиё тасаввуфий тариқатлари ва дунёвий илм-фан гармониясини ўзида мужжасамлаштирган маърифатпарвар Фитрат дунёқарашидаги “саодати дорайн” ва “ҳаёт ғояси”нинг соғлом тана, ўткир ақл ва юксак маънавият каби омиллари ХИХ-ХХ асрлар ижтимоий-ахлоқий фикрлар ривожида оилапарварлик, миллатпарварлик, ватанпарварлик тамойилларини тарғиб этишдаги конструктив-етакчилик ўринни эгаллагани аниқлаштирилган;
Абдурауф Фитратнинг дунёвий ва диний илм тараққиётида ўз ўрнига эга бўлган онтологик қарашларидаги шахсий (табиий эҳтиёжларни қондириш) ва ижтимоий (никоҳ, оилавий муносабатлар, ахлоқий етуклик) борлиқ шаклларининг ёшлар фалсафий дунёқарашини кенгайтириш, маънавий даражасини юксалтириш, оилавий муносабатларни меҳр-муҳаббат асосида ташкил этиш ҳамда замонавий билим эгаллашдаги фалсафий аҳамияти очиб берилган;
Маърифатпарвар Фитрат ижодига илмий-фалсафий ёндашув ҳамда гносеологик қарашларидаги фитрий (инсон табиатига аввалдан берилган) ва касбий (илм олиш ва тажриба асосидаги) ақлга оид ғоялари асосида таълим-тарбия тизимида ақлни эзгу сифатлар бийитиш, идрокни ислоҳ этиш илму-ирфонни уйғунлигини таъминлаш, жисмоний, ақлий ва маънавий тарбиядан иборат кўп таркибли тарбия бериш системасини такомиллаштириш зарурати асослаб берилган;
Фитратнинг “Оила” ва “Раҳбари нажот” (“Нажот йўли”) асарларида илгари сурилган маънавий-ахлоқий тарбия консепсиясидаги ирода кучи ва ихтиёр эркинлиги, майл ва истак тарбияси каби тамойил ва меъёрлар ҳамда инсон руҳининг шахсий (бахт, фаолият, иззат-нафс) ижтимоий (алоқа, меҳр – муҳаббат, ибрат олиб, эътиборда бўлиш) ва олий (билиш, гўзалликка интилиш, фазилатга муҳаббат) майллари маърифий жамиятда узлюксиз маънавий тарбиянинг индикаторлари сифатида очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Абдурауф Фитрат ва ХХ асрда маънавий-ахлоқий фикр ривожини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Марказий Осиё тасаввуфий тариқатлари ва дунёвий илм-фан гармониясини ўзида мужассамлаштирган маърифатпарвар Фитрат дунёқарашидаги “саодати дорайн” ва “ҳаёт ғояси”нинг соғлом тана, ўткир ақл ва юксак маънавият каби омиллари ХИХ-ХХ асрлар ижтимоий-ахлоқий фикрлар ривожида оилапарварлик, миллатпарварлик, ватанпарварлик тамойилларини тарғиб этишдаги конструктив-етакчи ўринни эгаллаганига оид хулосалар ва тавсиялардан Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган ОТ-Ф1-88-сон “Ўзбекистонда ижтимоий сиёсий ва маънавий тараққиётида толерантлик тамойилининг тутган ўрни (қадимги даврдан то ҳозирги вақтга қадар)” (2017-2020 йй) фундаментал илмий-тадқиқот лойиҳаси доирасида белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда фойдаланилган. (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2022-йил 27-сентябрдаги 04/11-5901-сон маълумотномаси). Натижада, ёшлар тарбиясида Абдурауф Фитрат таълимотининг ўзига хос хусусиятлари, фалсафий, ахлоқий қарашларнинг янгича назарий-услубий ёндашувлардан келиб чиққан ҳолда таҳлил этишга ва мустаҳкамлигини таъминлашда хизмат қилган;
Абдурауф Фитратнинг дунёвий ва диний илм тараққиётида ўз ўрнига эга бўлган онтологик қарашларидаги шахсий (табиий эҳтиёжларни қондириш) ва ижтимоий (никоҳ, оилавий муносабатлар, ахлоқий етуклик) борлиқ шаклларининг ёшлар фалсафий дунёқарашини кенгайтириш, маънавий даражасини юксалтириш, оилавий муносабатларни меҳр-муҳаббат асосида ташкил этиш ҳамда замонавий билим эгаллашдаги фалсафий аҳамиятига доир илмий-амалий таклиф ва тавсияларидан Республика маънавият ва маърифат маркази фаолиятида, жумладан, 2022-йилда маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантириш бўйича чора-тадбирлар дастури “ВИ. Аҳолининг Интернетдаги жаҳон ахборот тармоғидан фойдаланиш маданиятини ошириш, ғоявий ва ахборот хуружларига қарши мафкуравий иммунитетини кучайтиришга оид чора-тадбирлар”нинг 31-банди “Буюк аждодларимизнинг илмий мероси, уларнинг ибратли ҳаёт йўли ҳамда жаҳон сивилизациясини ривожлантиришга қўшган ҳиссалари бўйича маълумотлар билан халқаро Интернет тармоғини бойитиб бориш”да фойдаланилган. (Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2022-йил 14-сентябрдаги 263-сон маълумотномаси). Натижада, жамиятда, оилада соғлом муҳитни шакллантириш, ёшларни ҳаётга тайёрлашда уларнинг қалби ва онгида соғлом ҳаёт тарзи, миллий ва умуминсоний қадриятларга ҳурмат-эҳтиром туйғусини шакллантириш, ҳар жиҳатдан баркамол этиб тарбиялаш, замонавий таълим-тарбияни шакллантиришга оид тарғибот дастурларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
Маърифатпарвар Фитрат ижодига илмий-фалсафий ёндашув ҳамда гносеологик қарашларидаги фитрий (инсон табиатига аввалдан берилган) ва касбий (илм олиш ва тажриба асосидаги) ақлга оид ғоялари асосида таълим-тарбия тизимида ақлни эзгу сифатлар бойитиш, идрокни ислоҳ этиш, илму-ирфонни уйғунлигини таъминлаш, жисмоний, ақлий ва маънавий тарбиядан иборат кўп таркибли тарбия бериш системасини такомиллаштиришга қаратилган илмий янгиликлардан Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан ўтказилган диний-маърифий тадбирларида, илмий жамоатчиликни ва ёшларни кенг хабардор этиш ҳамда илмий-амалий материаллар базасини яратишда ҳамда Ўзбекистондаги ислом сивилизацияси марказининг тадқиқотлар, методологик ёндашувлами такомиллаштириш, маданий-маърифий ишлар самарадорлигини оширишга қаратилган илмий лойиҳалами ишлаб чиқишда фойдаланилган (Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2022-йил 26-сентябрдаги 02/476-сон ва Ўзбекистондаги ислом сивилизацияси марказининг 2023-йил 13-сентябрдаги 08-17/659-сон маълумотномалари). Натижада, оилада фарзанд тарбияси, унинг дунёқарашини шакллантиришда аждодларимиз мероси, уларнинг ҳозирги кун ёшларининг маънавий-ахлоқий тарбиясидаги ижобий таъсири борасидаги билим даражаси, илмларни ўрганишга бўлган ҳатти-ҳаракатларни кенг миқёсда ривожлантириш ва ақлий салоҳиятини юксалтириш имконини бериб, Абдурауф Фитрат таълимотининг ўзига хос хусусиятлари, фалсафий-ахлоқий қарашларнинг янгича назарий-услубий ёндашувлардан келиб чиққан ҳолда таҳлил этишга ҳамда ислом тарихи, фалсафасига оид ўрнини ёритиш, нодир қўлёзма манба ҳамда архив ҳужжатларини илмий муомалага киритиш учун тайёрланган тўплам ва китоблар мазмунини бойитишг хизмат қилган;
Фитратнинг “Оила” ва “Раҳбари нажот” асарларида илгари сурилган маънавий-ахлоқий тарбия консепсиясидаги ирода кучи ва ихтиёр эркинлиги, майл ва истак тарбияси каби тамойил ва меъёрлар ҳамда инсон руҳининг шахсий (бахт, фаолият, иззат-нафс) ижтимоий (алоқа, меҳр – муҳаббат, ибрат олиб, эътиборда бўлиш) ва олий (билиш, гўзалликка интилиш, фазилатга муҳаббат) майлларига оид янгиликлар ва илмий натижалардан Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг 2022-йил давомида эфирга узатилган “Ассалом Бухоро”, “Мозий бисотидан”, “Бухоро Шарқ гавҳари”, “Замондош” телекўрсатувлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилоят телерадиокомпаниясининг 2022-йил 30-сентябрдаги 569-сон маълумотномаси). Натижада, телетомошабинларга Абдурауф Фитратнинг маънавий-ахлоқий ва фалсафий қарашларининг янгича назарий-услубий ёндашувлардан келиб чиққан таҳлили юзасидан керакли маълумотларни олиш имконини берган ҳамда буюк жадид аждодларимиз таълимотлари ҳақида билимларини оширишга хизмат қилган.