Нуруллаев Нодирбек Намозовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Постковид синдроми кузатилган беморларда вегетатив бузилишлар ва психоэмоционал статус ҳолати ва уларни коррекция қилиш” 14.00.13 – Неврология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4. PhD /Tib2265.
Илмий рахбар: Ахророва Шахло Ботировна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc 04/30.04.2022.Tib.93.02.
Расмий оппонентлар: Ҳайдарова Дилдора Кадировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Аликулова Нигора Абдукадировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бошқиристон давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: постковид синдроми кузатилган беморларда неврологик дефицитни, вегетатив ва психоэмоционал статус ҳолатини ўрганиш ва уларни коррекция қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
постковид синдромда неврологик симптомларнинг намоён бўлиши касалланишдан кейинги давр давомийлиги, COVID-19нинг клиник кечиш даражаси, асаб тизими шикастланиш локализациясига боғлиқлиги асосланган;
 постковид синдромида асосан вегетатив асаб тизимининг марказий сохалари, пўстлокнинг чакка сохаси, гиппокамп, таламус ва лимбик тизим зарарланиб, вегетатив, когнитив, психоэмоционал статуснинг дисфункцияси билан намоён бўлиши исботланган;
постковид синдромдаги неврологик бузилишларни эрта ташхислашда электороэнецефалогарфиянинг аҳамияти баҳоланиб, маркерлардан ирритатив алфа ритм, деформацияланган альфа ритм, деформацияланган бета ритм, ярим шарлар ассиметрияси кабилар патологик силжишларнинг  диагностик критерийлари асосланган;
постковид синдромида кузатилган марказий асаб тизими зарарланишида транскраниал магнит стимуляция билан даволаш самарадорлиги ўрганилган ва  тизимлаштирилган даво алгоритми  ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Бухоро вилояти Бухоро шаҳар тиббиёт бирлашмаси бўйича 15.07.2024 йилдаги, Когон шаҳар тиббиёт бирлашмаси бўйича 8.05.2023 йилдаги, Пешку туман тиббиёт бирлашмаси бўйича 18.04.2023 йилдаги жорий қилиш далолатномаларига асосан амалиётга жорий этилди (Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги №06/14 - сон хулосаси)
биринчи илмий янгилик: постковид синдромда неврологик симптомларнинг намоён бўлиши касалланишдан кейинги давр давомийлиги, COVID-19нинг клиник кечиш даражаси, асаб тизими шикастланиш локализациясига боғлиқлиги асосланган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги. Беморларда вегетатив бузилишлар, психоэмоционал статуси ўзгарган беморларни клиник неврологик ва психологик текширувдан ўтказиш мақсадга мувофиқ бўлиб, ушбу касалликларни комплекс даволаш тизимида психофармакотерапия зарурлигини аниқлашга имкон берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Постковид синдромини даволашда комплекс терапиянинг қўлланилиши стационар даволаш муддатини 4,2 кунга камайишига олиб келган. Бир кунлик стационар даволаниш нархи 430 мингни ташкил қилади, беморларда ётоқ кунининг қисқариши ҳисобидан ҳар бир бемордан 1806000 сўмга иқтисодий тежамкорлик қилиш имконини берган. Хулоса. Постковид синдромини даволашда комплекс терапиянинг қўлланилиши неврологик симптомларнинг тез яхшиланишига, даволашга сарфланадиган харажатни камайишига ва реабилитация потециалини ошишига ёрдам берган.
иккинчи илмий янгилик: постковид синдромида асосан вегетатив асаб тизимининг марказий сохалари, пўстлокнинг чакка сохаси, гиппокамп, таламус ва лимбик тизим зарарланиб, вегетатив, когнитив, психоэмоционал статуснинг дисфункцияси билан намоён бўлиши исботланган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: беморларда вегетатив бузилишлар, психоэмоционал статуси ўзгарган беморларни клиник неврологик ва психологик текширувдан ўтказилиши, ушбу касалликларни комплекс даволаш тизимида психофармакотерапевтик ёрдам кўрсатиш зарурлигини кўрсатиб, беморларнинг эрта психологик даволаш имкониятини яратган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: постковид синдромини даволашда психофрмакологик терапияни барвақт қўллаш натижасида уларнинг амбулатор мурожаатлари сони 2 бараварга  камайиб, ҳар бир бемор учун бир йилда бюджетдан ташқари маблағлардан  284200 сўм иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: постковид синдромини даволашда психофармокологик комплекс терапиянинг қўлланилиши неврологик симптомларнинг тез яхшиланишига, даволашга сарфланадиган харажатни камайишига ва реабилитация потециалини ошишига ёрдам берган. Амбулатор қатнов  қисқариши ҳисобидан ҳар бир бемордан 284200  сўмга иқтисодий тежамкорлик қилиш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: постковид синдромдаги неврологик бузилишларни эрта ташхислашда электороэнецефалогарфиянинг аҳамияти баҳоланиб, маркерлардан ирритатив алфа ритм, деформацияланган альфа ритм, деформацияланган бета ритм, ярим шарлар ассиметрияси кабилар патологик силжишларнинг  диагностик критерийлари асосланган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: постковид синдромидаги марказий асаб тизими дисфункциясида асосий фаолликнинг секинлашуви, ирритатив алфа ритм, деформацияланган альфа ритм, деформацияланган бета ритм, ярим шарлар ассиметрияси каби ЭЭГ ўзгаришлар хослиги аникланган ва бу текшириш усули постковид синдромидаги неврологик дефицитни эрта ташхислаш имкониятини яратган.  Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги. Илмий янгиликни амалиётга тадбиқ этиш натижасида стационар даво кунлари қиқариши эвазига ҳар бир бемор учун бюджет харажатлардан 134500 сўм, бюджетдан ташқари харажатлардан 457300 сўм  иқтисодий самарадорликка эришилди. Хулоса:  постковид синдромини даволашда комплекс терапиянинг қўлланилиши неврологик симптомларнинг тез яхшиланишига, даволашга сарфланадиган харажатни камайишига ва реабилитация потециалини ошишига ёрдам берган.
тўртинчи илмий янгили: постковид синдромида кузатилган марказий асаб тизими зарарланишида транскраниал магнит стимуляция билан даволаш самарадорлиги ўрганилган ва  тизимлаштирилган даво алгоритми  ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: постковид синдромида кузатилган марказий асаб тизими зараланишида, вегетатив дисфункция, енгил ва ўрта даражадаги когнитив бузилишлар, хавотирли холат, кичик ва катта депрессив эпизодларни даволашда ТМСнинг даво самарадорлиги ошишига эришилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги.  даво жараёнига ТМС ни қўллаш эвазига стандарт бўйича даво харажатларидан бюджетдан ташқари маблағлар ҳисобидан ҳар бир беморга 344900 сўм ичтисодий самарадорликка эришилган.  Хулоса. Постковид синдром кузатилган беморларни даволашда базис терапия билан биргаликда ТМС ни қўллаш даво самарасини ошириб, вақтни ҳамда иқтисодий харажатларни камайтиришга эришилган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Постковид синдроми кузатилган беморларда вегетатив бузилишлар ва психоэмоционал статус ҳолати ва уларни коррекция қилиш» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 24 майдаги 01/04/2838-сон хат юборилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish