Солиев Турсунбой Иззатилло ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Уран емирилиш занжири радионуклидлари орасидаги радиоактив мувозанат бузулишини баҳолаш», 01.04.01 – Экспериментал физиканинг асбоблари ва усуллари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/FM411
         Илмий раҳбар: Музафаров Амрулло Мустафаевич, кимё фанлари доктори, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат педагогика институти ва Навоий давлат кончилик ва технологийлар университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ядро физикаси институти, DSc.02/30.12.2019.FM/Т.33.01.
Расмий оппонетлар: Кулматов Рашид Анорович, кимё фанлари доктори, профессор; Курбанов Бахтиёр Ибрагимович, техника фанлари доктори, профессор.
          Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети
 Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади турли уран конларида 234У радионуклидлар концентрациясини аниқлаш, ҳамда уран-238 емирилиш занжиридаги радионуклидлар орасидаги радиоактив мувозанат бузилишининг радиацион фон қийматига таъсирини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
уран-238 емирилиш занжири радионуклидлар орасидаги радиоактив мувозанат коеффициенти - Крм нинг уран намуналари ёшига богʻлиқлиги асосида уран рудаларининг ёшини аниқлаш услубияти ишлаб чиқилган;
234У ва 238У радионуклидлари орасидаги радиоактив мувозанат коеффициенти - Крм ошиши радиацион фон қийматининг чизиқли ошишига олиб келиши, экспериментал ўрнатилган қонуният асосида уран ишлаб чиқариш техноген обектлари локал майдонларида радиацион ҳолатни баҳолаш усули ишлаб чиқилган;
алоҳида уран конларидан олинганган уран маҳсулотлари таркибида 234У радионуклидининг миқдорлари мувозанатдаги масса миқдори – 53,41 µг/г  дан фарқ қилувчи қийматлари, яъни 48,4 μг/г дан 69,9 μг/г гача, бўлиши экспериментал топилган;  
ишлаб чиқилган методика асосида биринчи марта Зафаробод конидаги уран рудаларининг ёши 2,1 дан 2,5 миллиард йилгача бўлган оралиқда бўлиши экспериментал аниқланган.
 IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Уран емирилиш занжиридаги радионуклидлар орасидаги радиоактив мувозанатнинг бузилиш омилларини баҳолаш боʻйича олинган илмий натижалар асосида:
ишлаб чиқилган уран рудаларининг ёшини аниқлаш услубияти “НКМК” АЖ да қўлланилган.  (Навоий кон-металлургия комбинати АЖ нинг 2023-йил 5-октябрдаги 23-01-07/489-сонли маълумотномаси). Натижалардан фойдаланиш уран рудаларининг ёшини ҳисоблашда ишонч чегараларини оширишга имкон берган;
уран ишлаб чиқариш техноген обектларининг маҳаллий ҳудудларида радиацион  ҳолатни баҳолашнинг ишлаб чиқилган усули “НКМК” АЖ да қўлланилган (“Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ 2023-йил 5-октябрдаги 23-01-07/489-сонли маълумотномаси). Натижалардан фойдаланиш уранни ер остида танлаб эритиш саноат майдонларида, уран чиқиндилари омбарларида ва кернларини сақлаш жойларида радиацион ҳолатни назорат қилишга хизмат этган;
турли уран ишлаб чиқариш обектлари намуналари учун уран емирилиш занжиридаги радионуклидлар орасидаги радиоактив мувозанатнинг бузилиш қийматларига асосланиб, “НКМК” АЖ “Уран намуналарининг ёшини аниқлаш учун радиоактив мувозанат коеффициентлари - Крм параметрларини ҳисоблаш” компютер дастури пакети  ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг 01.02.2023 й. ДГУ 21848-сонли гувоҳномаси). Ишланмадан фойдаланиш уранни қайта ишлаш ва сақлаш маҳсулотларида емирилиш занжири радионуклидлар орасидаги радиоактив мувозанатнинг бузилиш даражасини баҳолаш имконини берган.