Юнусходжаева Мадина Камалитдиновнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тез кечувчан пародонтитли беморларни ташхислаш ва даволаш учун патогенетик мезонлар тизимини ишлаб чиқиш», 14.00.21 - Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.DSc/Tib810.
Илмий раҳбар: Ризаев Жасур Алимджанович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.04/30.12. 2019.Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Гилева Ольга Сергеевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Россия Федарацияси); Камилов Хайдар Пазилович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Панг Жун Ёнг, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Жанубий Корея).
Етакчи ташкилот: Наварра университети (Испания).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тез кечувчан пародонтитли беморларни ташхислаш ва даволашнинг патогенетик тамойиллар тизимини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тез кечувчан пародонтитли беморларда P. intermedia, P. gingivalis, T. Forsythensis, T. Denticola ва A. actinomycetemcomitans нинг юқори миқдорини клиник кечишининг оғирлик даражасига боғлиқлиги исботланган;
тез кечувчан пародонтитда яллиғланиш-деструктив индекснинг 2 марта, милкнинг контаминацияланган ва шикастланган эпителиал ҳужайралар даражасини 3 марта ошиши орқали милк тўқималарининг морфофункционал ўзгаришлари аниқланган;
тез кечувчан пародонтитни клиник кечишини оғирлашишида кислородга қарам метаболизмнинг индукцияланган НCТ тести, нейтрофилларнинг метаболик захираси кўрсаткичларини пасайиши сабабли, нейтрофилларнинг функционал фаоллигини патогенетик аҳамияти исботланган;
минераллар алмашинувини тартибга солувчи гормонларнинг (тестостерон, эстрадиол, прогестерон, кортизол) кўрсаткичлари пародонтга бевосита таъсир кўрсатиши ва тез кечувчан пародонтитни оғир кечишини ривожланишида иштирок этиши ўтказилган корреляцион таҳлил асосида аниқланган;
иммуномодулятор, фотосенсибилизатор ёрдамида оғиз бўшлиғига малакали ишлов бериш, грануляцияни жарроҳлик йўли билан кесиш ва нуқсонни остеопластик материал билан тўлдиришни ўз ичига олган тез кечувчан пародонтитни даволашнинг патогенетик тактикаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга татбиғи бўйича 2024 йил 8 июндаги 02/05– сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: тез кечувчан пародонтитли беморларда микрофлора таркиби (P. intermedia, P. gingivalis, T. Forsythensis, T. Denticola ва A. Actinomycetemcomitans) даражасидан касалликнинг клиник кечиши хамда яллиғланиш-деструктив индекснинг 2 марта ва шикастланган эпителиал ҳужайралар даражасини 3 марта ошиши билан намоён бўлган милк тўқималарининг морфофункционал холатини боғлиқлиги исботланганлиги буйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 5 июлдаги 39-сон билан тасдиқланган “Тез кечувчан пародонтитни даволашда ФДТ дан фойдалатмиш” номли услубий тавсиянома хамда “Тез кечувчан пародонтитнинг клиникаси ва даволаш усуллари” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Фарғона шахар Вилоят стоматологик поликлиникаси 2023 йил 10 октябр 33-сон, Тошкент шахар ООО Имплантология маркази 2023 йил 4 октябр 15-сон, Ўзбекистон Республикаси стоматологик поликлиника МЧЖ 2023 йил 1 ноябрь 34-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самадорлиги тез кечувчан пародонтитли беморларнининг сўлаги ҳамда қон тахлилини ПЦР усули орқали текширилганда (P.intermedue, P.gingivalis, T.Forsythensis, T.Denticola ва A.Actinomycetemcomitans) микроб ва бактериалар айнан шу касаллик учун хос бўлганлиги билан изоҳланган. Иқтисодий самадорлиги тез кечувчан пародонтитли беморлар сўлаги ва қон тахлилини ПЦР усулини эрта аниқлаш ва даволаш касалликни ривожланишини ва асоратланиши камайишига олиб келган. Ўз вақтида олиб борилган ташхислаш ва даволаш ишлари хар бир бемор ҳисобига 500000 сўм тежаш имконини берган. Хулоса: тадкиқот натижаларига кўра, тез кечувчан парадонтит мавжуд беморларда касалликнинг клиник кечиши ва морфофункционал холати микрофлора даражаси (P.intermedue, P.gingivalis, T.Forsythensis, T.Denticola и A.Actinomycetemcomitans) билан боғлиқлиги исботланган бу эса яллигланиш жароҳати кўрсаткичининг 2 баравар ортиши ва зарарланиш даражасининг 3 баравар кўпайишини олдини олиш ҳамда даволаш учун кетадиган харажатларни камайтириш орқали хар бир бемор хисобига ўртача 500000 сўм иқтисод қилиш имконини берган.
иккинчи илмий янгилик: тез кечувчан пародонтит патогенезида эластазанинг юқори кўрсаткичлари ва α-2-микроглобулиннинг кам миқдори орасидаги кучли корреляцион боғлиқлигида ифодаланган деструкция коэффециенти даражасининг аҳамияти исботланганлиги бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 5 июлдаги 39-сон билан тасдикланган “Тез кечувчан пародонтитни даволашда ФДТ дан фойдалатмиш” номли услубий тавсиянома ҳамда “Тез кечувчан пародонтитнинг клиникаси ва даволаш усуллари” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Фарғона шахар Вилоят стоматологик поликлиникаси 2023 йил 10 октябр 33-сон, Тошкент шахар ООО Имплантология маркази 2023 йил 4 октябр 15-сон, Тошкент давлат стоматология институти клиникада 2023 йил 24 ноябрь 54-сон билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги тез кечувчан парадонтитли беморларда эластазанинг юқори кўрсаткичи ва а-2 микроглобулинининг кам миқдори орасидаги кучли корреляцион боғлиқлиги билан изоҳланган. Иқтисодий самарадорлиги: тез кечувчан парадонтитли беморларнинг патогенезида эластазанинг юқори кўрсаткичлари ва а-2 макроглобулинининг кам миқдори орасидаги кучли корреляцион боғликлиги аниқланганлиги ва ўз вақтида олиб борилган самарали даво касалликни авжланиши, асоратлар камайишини олдини олади. Ушбу лаборатор текшириш усули амалиётга қўллаш тез кечувчан парадонтитли беморларни ташхислаш ва даволлаш учун сарфланадиган ортиқча харажатларни 700000 сўмгача камайтириш имконини берган. Хулоса: тез кечувчан парадонтитли беморларни патогенезида эластазанинг юқори кўрсаткичлари ва α-2-микроглобулиннинг кам миқдори орасидаги кучли корреляцион боғлиқлигида ифодаланган деструкция коэффециенти даражасининг аҳамияти исботланганлиги орқали хар бир бемор хисобига ўртача 700000 сўм иқтисод қилиш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: тез кечувчан пародонтитни клиник кечишини оғирлашишида кислородга қарамметаболизмнинг индукцияланган НCТ тести, нейтрофилларнинг метаболик заҳираси кўрсаткичларини пасайиши ҳисобига нейтрофилларнинг функционал фаоллигини патогенетик аҳамияти исботланганлиги бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштириш эксперт кенгаши тамонидан 2023 йил 5 июлдаги 39-сон билан тасдиқланган “Тез кечувчан пародонтитни даволашда ФДТ дан фойдалатмиш” номли услубий тавсиянома ҳамда “Тез кечувчан пародонтитнинг клиникаси ва даволаш усуллари” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Фарғона шахар Вилоят стоматологик поликлиникаси 2023 йил 10 октябр 33-сон, Тошкент шахар ООО Имплантология маркази 2023 йил 4 октябр 15-сон, Тошкент давлат стоматология институти клиникаси 2023 йил 24 ноябрь 54-сон буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: тез кечувчан парадонтитни клиник кечишини оғирлашишида кислородга қарамметаболизмнинг индукцияланган НCТ тести, нейтрофилларнинг метаболик захираси кўрсаткичларини пасайиши ҳисобига нейтрофилларнинг функционал фаоллигини патогенетик аҳамияти билан боғлиқлиги изоҳланган. Иқтисодий самарадорлиги: тез кечувчан пародонтитни клиник кечишини оғирлашишида кислородга қарамметаболизмнинг индукцияланган НCТ тести тез кечувчан парадонтитни эрта ташхислаш хамда ривожланиш хавфни ва клиник кечишини эрта бошорат килиш, мониторинги ва даволлашга сарфланадиган маблағларни сезиларли камайтириш имконини беради. Хулоса: тез кечувчан пародонтитни клиник кечишини оғирлашишида кислородга қарамметаболизмнинг индукцияланган НCТ тести тез кечувчан парадонтитни эрта ташхислашш ҳамда ривожланиш хавфни ва клиник кечишини эрта бошорат килиш мониторинги ва даволлашга сарфланадиган маблағларни сезиларли камайтириш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: минераллар алмашинувини тартибга солувчи гормонларнинг кўрсаткичлари пародонтга бевосита таъсир кўрсатиши ва тез кечувчан пародонтитни оғир кечишини ривожланишида иштирок этиши ўтказилган корреляцион тахлил асосида аниқланганлиги бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштириш эксперт кенгаши тамонидан 2023 йил 5 июлдаги 39-сон билан тасдикланган “Тез кечувчан пародонтитни даволашда ФДТ дан фойдаланиш” номли услубий тавсиянома ҳамда “Тез кечувчан пародонтитнинг клиникаси ва даволаш усуллари” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Фарғона шахар Вилоят стоматологик поликлиникаси 2023 йил 10 октябр 33-сон, Ташкент шахар ООО Имплантология маркази 2023 йил 4 октябр 15-сон, Тошкент давлат стоматология институти клиникада 2023 йил 24 ноябрь 54-сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: минераллар алмашинувини тартибга солувчи гормонларнинг кўрсаткичлари пародонтга бевосита таъсир кўрсатиши ва тез кечувчан пародонтитни оғир кечишини ривожланишида иштирок этиши ўтказилган корреляцион таҳлил асосида аниқланганлиги билан боғлиқлиги изоҳланган. Иқтисодий самарадолиги: минераллар алмашинувини тартибга солувчи гормонларнинг кўрсаткичлари пародонтга бевосита таъсир кўрсатиши ва тез кечувчан пародонтитни оғир кечишини ривожланишида иштирок этиши ўтказилган корреляцион тахлил асосида аниқланганлиги бўйича беморларда кузатиладиган асоратларни олдини олиш имконини беради ва сарфланадиган ортиқча сарф харажатларни тежашга имкон яратади. Хулоса: тадкиқот натижаларига кўра минераллар алмашинувини тартибга солувчи гормонларнинг кўрсаткичлари пародонтга бевосита таъсир кўрсатиши ва тез кечувчан пародонтитни оғир кечишини ривожланишида иштирок этиши ўтказилган корреляцион тахлил асосида аниқланганлиги беморларга клиник кечишини эрта бошорат қилиш мониторинги ва даволлашга сарфланадиган маблағларни сезиларли камайтириш имконини беради.
бешинчи илмий янгилик: иммуномодулятор, фотосенсибилизатор ёрдамида оғиз бўшлиғига малакали ишлов бериш, грануляцияни жарроҳлик йўли билан кесиш ва нуқсонни остеопластик материал билан тўлдиришни ўз ичига олган тез кечувчан пародонтитни даволашнинг патогенетик тактикаси ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Самарканд давлат тиббиёт университети Мувофиқлаштириш эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 5 июлдаги 39-сон билан тасдиқланган “Тез кечувчан пародонтитни даволашда ФДТ дан фойдалатмиш” номли услубий тавсиянома ҳамда “Тез кечувчан пародонтитнинг клиникаси ва даволаш усуллари” номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Фарғона шахар Вилоят стоматологик поликлиникаси 2023 йил 10 октябр 33-сон, Ташкент шахар ООО Имплантология маркази 2023 йил 4 октябр 15-сон, Тошкент давлат стоматология институти клиникада 2023 йил 24 ноябрь 54-сон буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадарлиги: фотосенсибилизатор ёрдамида оғиз бўшлиғига малакали ишлов бериш, грануляцияни жарроҳлик йўли билан кесиш ва нуқсонни остеопластик материал билан тўлдиришни ўз ичига олган тез кечувчан пародонтитни даволашнинг патогенетик тактикаси ишлаб чиқилганлиги билан боғлиқлиги изоҳланган. Иқтисодий самарадарлиги: фотосенсибилизатор ёрдамида оғиз бўшлиғига малакали ишлов бериш, грануляцияни жарроҳлик йўли билан кесиш ва нуқсонни остеопластик материал билан тўлдиришни ўз ичига олган тез кечувчан пародонтитни даволашнинг патогенетик тактикаси ишлаб чиқилганлиги учун беморларнинг шифокорларга мурожаатлар сонини хамда даволаш учун кетадиган харажатларни камайтириш орқали бир бемор учун ўртача 1200000 сўмни иқтисод қилишга шароит яратган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish