Мухамеджанова Камола Акрамовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Таъминот занжирини бошқариш механизмини такомиллаштириш (деҳқон ва томорқа хўжаликлари мисолида)”, 08.00.13 – Менежмент.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Iqt.4239.
Илмий маслаҳатчи: Мустафакулов Шерзод Игамбердиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Халқаро Нордик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Халқаро Нордик университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.03/29.12.2022.I.157.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ходиева Гулмира Баходировна, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент; Исмаилов Акмал Махсудович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент;
Етакчи ташкилот: Тошкент  давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади таъминот занжирини бошқариш механизмини такомиллаштириш бўйича илмий-амалий тавсия ва таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
услубий ёндашув асосида ташкилотларнинг самарадорлик, қиймат ва рентабелликни ошириш орқали операцион мукаммалликка эришиши учун ишлаб чиқаришдаги мавжуд таъминот занжири бошқаруви ва операцион бошқарув хусусий тамойилларининг мазмуни уларнинг стратегик йўналишига кўра такомиллаштирилган;
мева-сабзавот таъминоти занжирида ҳосилдан кейинги, сақлашдаги ҳамда ташишдаги маҳаллий йўқотишларни асосий компонентлар усулидан (Принcипал Cомпонент Аналйсис) фойдаланиб бир индекс остида бирлаштириш орқали умумий даромаднинг йўқотишларга таъсирини баҳолаш қийматлари илмий жиҳатдан асосланган;
таъминот занжирининг дастлабки бўғини иштирокчиларининг даромадларини ошириш мақсадида микромолия ташкилоти ва мижоз ўртасида тузилган биринчи шартнома обекти хусусиятлари билан мос келувчи товарни учинчи шахс билан тузиладиган иккинчи салам шартномаси доирасида сотиш ҳамда келажакда етказиб бериладиган товарлар бўйича тўловларни микромолия ташкилоти томонидан олдиндан тўлаб бериш орқали молиялаштириш механизмини такомиллаштириш таклифи асосланган;
Ўзбекистонда таъминоти занжири бошқарувининг барқарор ривожланиш динамикасини эконометрик моделлаштириш асосида маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини оширишнинг 2030-йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Таъминот занжирини бошқариш механизмини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклиф ҳамда тавсиялар асосида:
услубий ёндашув асосида ташкилотларнинг самарадорлик, қиймат ва рентабелликни ошириш орқали операцион мукаммалликка эришиши учун ишлаб чиқаришдаги мавжуд таъминот занжири бошқаруви ва операцион бошқарув хусусий тамойилларининг мазмуни уларнинг стратегик йўналишига кўра такомиллаштиришга оид назарий маълумотларидан олий ўқув юрти талабалари учун тавсия этилган “Логистика” фанига оид дарслик тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021-йил 18-августдаги 356-сонли буйруғи). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида ташкилотларда самарадорликни ошириш, ресурсларни мақсадли тақсимлаш, ҳамкорликни яхшилаш, стратегик мослашиш, доимий такомиллаштириш ҳамда логистика ва таъминот занжирини бошқариш бўйича назарий-услубий билимларни кенгайтириш имкони яратилган;
мева-сабзавот таъминоти занжирида ҳосилдан кейинги, сақлашдаги ҳамда ташишдаги маҳаллий йўқотишларни асосий компонентлар усулидан (Принcипал Cомпонент Аналйсис) фойдаланиб бир индекс остида бирлаштириш орқали умумий даромаднинг йўқотишларга таъсирини баҳолаш қийматларини илмий жиҳатдан асосланиши бўйича берган таклифлари Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2021-йил 6-октябрдаги 11/03-15-8242-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида, мамлакат доирасида маҳаллий йўқотишлар индекси ишлаб чиқилиши ва қўлланилиши йўллари кўрсатиб берилган ҳамда маҳсулот йўқотишларини 2%га камайишига эришилган;
таъминот занжирининг дастлабки бўғини иштирокчиларининг даромадларини ошириш мақсадида микромолия ташкилоти ва мижоз ўртасида тузилган биринчи шартнома обекти хусусиятлари билан мос келувчи товарни учинчи шахс билан тузиладиган иккинчи салам шартномаси доирасида сотиш ҳамда келажакда етказиб бериладиган товарлар бўйича тўловларни микромолия ташкилоти томонидан олдиндан тўлаб бериш орқали молиялаштириш механизмини такомиллаштириш бўйича берган таклифлари Ўзбекистон Савдо-саноат палатаси томонидан амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2021-йил 6-октябрдаги 11/03-15-8242-сонли маълумотномаси). Мазкур илмий янгиликни жорий этилиши натижасида, маҳсулот етиштирувчиларнинг иқтисодий аҳволи 0.253 бирликка ошишига эришилган.
Ўзбекистонда таъминоти занжири бошқарувининг барқарор ривожланиш динамикасини эконометрик моделлаштириш асосида маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини оширишнинг 2030 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилиши бўйича берилган таклифлари Ўзбекистон Савдо Саноат Палатасининг амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Савдо-саноат палатасининг 2021-йил 6-октябрдаги 11/03-15-8242-сонли маълумотномаси). Ушбу прогноз кўрсаткичларидан фойдаланиш маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг 2023-йилга нисбатан 2030-йилда 12%га ошишига олиб келади.