Эсаханов Шухрат Нормахмадовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Болаларда ҳуштаксимон нафас синдроми фенотипларининг клиник-функционал, иммунологик хусусиятлари ва бронхиал астма диагностикасини оптималлаштириш», 14.00.09 – Педиатрия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.PhD/Tib2252.
Илмий рахбар: Шамсиев Фуркат Мухитдинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий-амалий маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/30.12.2019.Tib.102.01.
Расмий оппонентлар: Шарипова Олия Аскаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор, Алиева Нигора Рустамовна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болаларда ҳуштаксимон нафас синдромини клиник-функционал ва иммунологик хусусиятларини турли фенотипларда ўрганиш асосида бронхиал астма диагностикасини оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
пери- ва интранатал даврларнинг ноқулай кечиши, атопик касалликлар бўйича ирсий мойиллик, фон касалликлар, ёндош касалликлар ва бошқалар бронхиал астмани ривожланишда прогностик маркер эканлиги аниқланган;
болаларда бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхитнинг турли фенотипларида гуморал иммунитетни активлашиши, нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллигини 1,4 – 1,6 баробарга пасайиши натижасида ҳужайравий иммунитетнинг дисбаланси ривожланиши патогенетик асосланган;
болаларда бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхитнинг мультифакториал фенотипида ҳуштаксимон нафаснинг акустик хусусиятлари билан клиник – иммунологик параметрлар орасида юқори мусбат корреляцион боғлиқлик мавжудлиги исботланган;
ҳуштаксимон нафас давомийлиги ва бир йилда ҳуштаксимон нафаснинг қайталаниши частотаси эпизодик фенотипи бўлган болаларда кўпроқ CD3+ - лимфоцитлар, TNFα ва IgA, мультифакториал фенотиплиларда эса CD4+- лимфоцитлар, IL–4, IgG, IgЕ параметрларниг ўзгариши аниқланиб, бронхиал астмага мойил хавф гуруҳидагиларда аллергик фон устунлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Болаларда ҳуштаксимон нафас синдроми фенотипларининг клиник- функционал, иммунологик хусусиятлари ва бронхиал астма диагностикасини оптималлаштиришни асослаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: пери- ва интранатал даврларнинг ноқулай кечиши, атопик касалликлар бўйича ирсий мойиллик, фон касалликлар, ёндош касалликлар ва бошқалар бронхиал астмани ривожланишда прогностик маркер эканлиги аниқланган ва улар бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий – амалий тиббиёт маркази ҳузуридаги Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 22 июндаги 8н-р/6-сон билан тасдиқланган “Ҳуштаксимон нафас синдроми бўлган болаларда бронхиал астма диагностикасини оптималлаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф 21.10.2023 йилдаги №163-4 буйруқ билан Самарқанд вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази ва 20.10.2023 йилдаги №20 буйруқ билан Андижон вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 июндаги 1-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхит фенотиплари диагностикасида мойиллик яратувчи хавф омилларини баҳолашга, ўз вақтида тўғри ташхис қўйишга, болаларда бронхиал астма ва бошқа асоратларни ривожланишини олдини олиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхити бўлган болаларда бронхиал астма ривожланишини башорат қилувчи хавф омилларини аниқлаш бўйича ишлаб чиқилган математик моделни амалий қўллаш натижасида қўшимча текширишларга зарурат бўлмаганлиги сабабли, ҳар 1 бемор учун 36000 сўм бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларини тежаш имконини беради, 88 нафар бемордан эса 3168000 сўм иқтисод қилинди.
иккинчи илмий янгилик: болаларда бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхитнинг турли фенотипларида гуморал иммунитетни активлашиши, нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллигини 1,4 – 1,6 баробарга пасайиши натижасида ҳужайравий иммунитетнинг дисбаланси ривожланишини патогенетик асосланган ва улар бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий – амалий тиббиёт маркази ҳузуридаги Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 22 июндаги 8н-р/6-сон билан тасдиқланган “Ҳуштаксимон нафас синдроми бўлган болаларда бронхиал астма диагностикасини оптималлаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф 21.10.2023 йилдаги №163-4 буйруқ билан Самарқанд вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази ва 20.10.2023 йилдаги №20 буйруқ билан Андижон вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 июндаги 1-сон хулосаси). Ижтимоий самардорлиги: болаларда бронхообструктив синдром билан кечувчи турли фенотипдаги қайталанувчи бронхитда ҳужайравий, гуморал иммунитет ва цитокин статуси кўрсаткичларини баҳолаш ташхис қўйишнинг тўғри усули ҳисобланади ва кейинги даволаш самарадорлигини баҳолаш учун асос бўлиб ҳизмат қилади. Иқтисодий самарадорлиги: болаларда бронхообструктив синдром билан кечувчи турли фенотипдаги қайталанувчи бронхитда ҳужайравий, гуморал иммунитет ва цитокин статуси кўрсаткичларини текшириш орқали қўшимча текширишларга зарурат бўлмаганлиги сабабли, 1 бемор учун 230000 сўм бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларини тежаш имконини, 88 нафар бемордан эса 20240000 сўм иқтисод қилинди.
учинчи илмий янгилик: болаларда бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхитнинг мультифакториал фенотипида ҳуштаксимон нафаснинг акустик хусусиятлари билан клиник – иммунологик параметрлар орасида юқори мусбат корреляцион боғлиқлик мавжудлиги исботланган ва улар бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий – амалий тиббиёт маркази ҳузуридаги Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 22 июндаги 8н-р/6-сон билан тасдиқланган “Ҳуштаксимон нафас синдроми бўлган болаларда бронхиал астма диагностикасини оптималлаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф 21.10.2023 йилдаги №163-4 буйруқ билан Самарқанд вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази ва 20.10.2023 йилдаги №20 буйруқ билан Андижон вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 июндаги 1-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхит бўлган болаларда ҳуштаксимон хириллашларни электрон аускультацияси натижаларини баҳолаш болаларда касалликни оғирлик даражасини баҳоловчи муҳим усул ҳисобланади ва эрта ташхислашнинг муаян қисми бўлиб хизмат қилади. Иқтисодий самарадорлиги: бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхит бўлган болаларда ҳуштаксимон хириллашларни электрон аускультацияни амалиётда қўлланилиши хар 1 бемор учун 60000 сўм бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларни тежаш имконини берди , 88 нафар бемордан эса 5280000 сўм иқтисод қилинди.
тўртинчи илмий янгилик: ҳуштаксимон нафас давомийлиги ва бир йилда ҳуштаксимон нафаснинг қайталаниши частотаси эпизодик фенотипи бўлган болаларда кўпроқ CD3+ - лимфоцитлар, TNFα ва IgA, мультифакториал фенотиплиларда эса CD4+- лимфоцитлар, IL–4, IgG, IgЕ параметрларнинг ўзгариши аниқланиб, бронхиал астмага мойил хавф гурухидагиларда аллергик фон устунлиги асосланган ва улар бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий – амалий тиббиёт маркази ҳузуридаги Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 22 июндаги 8н-р/6-сон билан тасдиқланган “Ҳуштаксимон нафас синдроми бўлган болаларда бронхиал астма диагностикасини оптималлаштириш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф 21.10.2023 йилдаги №163-4 буйруқ билан Самарқанд вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази ва 20.10.2023 йилдаги №20 буйруқ билан Андижон вилоятидаги кўп тармоқли болалар тиббий маркази амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 июндаги 1-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхит фенотиплари диагностикасида мойиллик яратувчи хавф омилларини баҳолаш, ўз вақтида тўғри ташхис қўйиш, бронхиал астма ривожланишини ва бошқа асоратларни олдини олиш хамда қайталанишлар сонини камайтириш, қайталанишларсиз даврни узайтириш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: бронхообструктив синдром билан кечувчи қайталанувчи бронхит бўлган болаларда бронхиал астма ривожланишини башорат қилувчи хавф омилларини амалиётда қўллаш математик модел асосида ишлаб болаларни олиб бориш схемаси қулланилиши натижасида қўшимча текширувларга зарурат бўлмаганлиги сабабли, ҳар 1 бемор учун 36000 сўм бюджет ва бюджетдан ташқари маблағлар тежаш имконини берди, 88 нафар бемор учун 3168000 сўм маблағ иқтисод қилинди.

Yangiliklarga obuna bo‘lish