Гасанова Шахина Сардаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Репродуктив дисфункциянинг молекуляр-генетик аспектлари ва аёлларда бирламчи бепуштликнинг ривожланиши», 14.00.16 – Нормал ва патологик физиология, 14.00.20 – Тиббий генетика (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Tib3593.
Илмий раҳбарлар: Иргашев Дилмурад Саатович, тиббиёт фанлари доктори; Бобоев Кодиржон Тухтабаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Азимова Севара Баходировна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Мавлянова Нигора  Нариманова, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: репродуктив дисфункциянинг молекуляр-генетик аспектлари ва аёлларда бирламчи бепуштликнинг ривожланишини патогенетик кўрсаткичларини баҳолашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фертиллиги бузилган аёлларда цитогенетик бузилишлар тузилишидаги сон ва структуравий хромосома аномалияларини аниқлаш асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив дисфункциянинг патогенезида хромосома ва ген бузилишларининг ўрни исботланган;
фолликулогенез (FSHR ва LHCGR) ривожланишини назорат қилишда иштирок этадиган гормонал тартибга солишнинг тизимли генларининг даражалари ва мутация спектрлари, шунингдек, аёлларда бепуштликнинг патогенезида уларнинг ўрни, фертилликнинг бузилиши хавфини башоратлашда прогностик маркер генларининг аллел полиморфизмининг аҳамияти асосланган;
аёлларанинг репродуктив фаолиятнинг издан чиқиши уларнинг фолат цикли генларининг даражалари ва мутацион спектрлари, MTHFR C677Т ва А1298C полиморфизмларининг бирламчи бепуштлик давридаги аёлларда абортларнинг ривожланишидаги кўрсаткичларининг ўрни исботланган;
молкуляр-генетик тадқиқотлар натижалари асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив фаолиятини тиклаш ва бузилишини олдини олиш учун бепуштликнинг бирламчи олдини олиш тартиби исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Репродуктив дисфункциянинг молекуляр-генетик аспектлари ва аёлларда бирламчи бепуштликнинг ривожланишини асослаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: фертиллиги бузилган аёлларда цитогенетик бузилишлар тузилишидаги сон ва структуравий хромосома аномалияларини аниқлаш асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив дисфункциянинг патогенезида хромосома ва ген бузилишларининг ўрни исботланганлиги бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 15 августда 7/1-сон билан тасдиқланган «Бепуштлик ва такрорий абортда MTHFR генининг А1298C ва C677Т полиморфизмларини диагностикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази бўйича 15.08.2023 йилдаги 7/1-сон ҳамда “DoktorD-IVF” МЧЖ лаборатория ва клиникаси бўйича 24.07.2023 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 8 июлдаги 02/37-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: цито- ва молекуляр-генетик тадқиқотлар асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив дисфункциянинг патогенезида хромосома ва генларнинг бажарадиган фаолиятини бузилишлари ёш, ТМИ кўрсаткичлари билан боғлиқлиги, кичик гуруҳлар орасидаги беморларда бепуштлик давомийлигининг хусусиятларини, репродуктив муаммоларда ёшнинг ўрни, аёлнинг соғлиғига таъсир қилувчи эндокрин тизими  касалликларнинг ўрни, тухумдонлар захирасининг ёшга боғлиқ пасайиши ва тухум сифатининг ёмонлашиши репродуктив натижаларга таъсир қилиши мумкинлиги ҳамда ташхислаш тартибини яхшилаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни етти кун давомида йилига бир марта даволашга сарфланадиган 15600000 сўм бюджет маблағлари фертил ёшдаги аёлларда бупуштликни олдини олиш ва унинг натижасида юзага келгандан руҳий ўзгаришларни олдини олиш ва оилаларни сақлаш орқали пациентларнинг саломатлигини тиклаш ва олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: фолликулогенез (FSHR ва LHCGR) ривожланишини назорат қилишда иштирок этадиган гормонал тартибга солишнинг тизимли генларининг даражалари ва мутация спектрлари, шунингдек, аёлларда бепуштликнинг патогенезида уларнинг ўрни, фертилликнинг бузилиши хавфини башоратлашда прогностик маркер генларининг аллел полиморфизмининг аҳамияти асосланганлиги бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 15 августда 7/1-сон билан тасдиқланган «Бепуштлик ва такрорий абортда MTHFR генининг А1298C ва C677Т полиморфизмларини диагностикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази бўйича 15.08.2023 йилдаги 7/1-сон ҳамда “DoktorD-IVF” МЧЖ лаборатория ва клиникаси бўйича 24.07.2023 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 8 июлдаги 02/37-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: цито- ва молекуляр-генетик тадқиқотлар асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив дисфункциянинг патогенезида хромосома ва генларнинг бажарадиган фаолиятини бузилишлари ёш, ТМИ кўрсаткичлари билан боғлиқлиги, кичик гуруҳлар орасидаги беморларда бепуштлик давомийлигининг хусусиятларини, репродуктив муаммоларда ёшнинг ўрни, аёлнинг соғлиғига таъсир қилувчи эндокрин тизими  касалликларнинг ўрни, тухумдонлар захирасининг ёшга боғлиқ пасайиши ва тухум сифатининг ёмонлашиши репродуктив натижаларга таъсир қилиши мумкинлиги ҳамда ташхислаш тартибини яхшилаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни етти кун давомида йилига бир марта даволашга сарфланадиган 15600000 сўм бюджет маблағлари фертил ёшдаги аёлларда бупуштликни олдини олиш ва унинг натижасида юзага келгандан руҳий ўзгаришларни олдини олиш ва оилаларни сақлаш орқали пациентларнинг саломатлигини тиклаш ва олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: аёлларанинг репродуктив фаолиятнинг издан чиқиши уларнинг фолат цикли генларининг даражалари ва мутацион спектрлари, MTHFR C677Т ва А1298C полиморфизмларининг бирламчи бепуштлик давридаги аёлларда абортларнинг ривожланишидаги кўрсаткичларининг ўрни исботланганлиги бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 15 августда 7/1-сон билан тасдиқланган «Бепуштлик ва такрорий абортда MTHFR генининг А1298C ва C677Т полиморфизмларини диагностикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази бўйича 15.08.2023 йилдаги 7/1-сон ҳамда “DoktorD-IVF” МЧЖ лаборатория ва клиникаси бўйича 24.07.2023 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 8 июлдаги 02/37-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: цито- ва молекуляр-генетик тадқиқотлар асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив дисфункциянинг патогенезида хромосома ва генларнинг бажарадиган фаолиятини бузилишлари ёш, ТМИ кўрсаткичлари билан боғлиқлиги, кичик гуруҳлар орасидаги беморларда бепуштлик давомийлигининг хусусиятларини, репродуктив муаммоларда ёшнинг ўрни, аёлнинг соғлиғига таъсир қилувчи эндокрин тизими  касалликларнинг ўрни, тухумдонлар захирасининг ёшга боғлиқ пасайиши ва тухум сифатининг ёмонлашиши репродуктив натижаларга таъсир қилиши мумкинлиги ҳамда ташхислаш тартибини яхшилаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни етти кун давомида йилига бир марта даволашга сарфланадиган 15600000 сўм бюджет маблағлари фертил ёшдаги аёлларда бупуштликни олдини олиш ва унинг натижасида юзага келгандан руҳий ўзгаришларни олдини олиш ва оилаларни сақлаш орқали пациентларнинг саломатлигини тиклаш ва олдини олиш натижасида иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: молкуляр-генетик тадқиқотлар натижалари асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив фаолиятини тиклаш ва бузилишини олдини олиш учун бепуштликнинг бирламчи олдини олиш тартиби исботланганлиги бўйича таклифлар Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 15 августда 7/1-сон билан тасдиқланган «Бепуштлик ва такрорий абортда MTHFR генининг А1298C ва C677Т полиморфизмларини диагностикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган гематология илмий амалий тиббиёт маркази бўйича 15.08.2023 йилдаги 7/1-сон ҳамда “DoktorD-IVF” МЧЖ лаборатория ва клиникаси бўйича 24.07.2023 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 8 июлдаги 02/37-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: цито- ва молекуляр-генетик тадқиқотлар асосида ўзбек миллатига мансуб аёлларда репродуктив дисфункциянинг патогенезида хромосома ва генларнинг бажарадиган фаолиятини бузилишлари ёш, ТМИ кўрсаткичлари билан боғлиқлиги, кичик гуруҳлар орасидаги беморларда бепуштлик давомийлигининг хусусиятларини, репродуктив муаммоларда ёшнинг ўрни, аёлнинг соғлиғига таъсир қилувчи эндокрин тизими  касалликларнинг ўрни, тухумдонлар захирасининг ёшга боғлиқ пасайиши ва тухум сифатининг ёмонлашиши репродуктив натижаларга таъсир қилиши мумкинлиги ҳамда ташхислаш тартибини яхшилаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: стационар шароитда мазкур касалликни етти кун давомида йилига бир марта даволашга сарфланадиган 15600000 сўм бюджет маблағлари фертил ёшдаги аёлларда бупуштликни олдини олиш ва унинг натижасида юзага келгандан руҳий ўзгаришларни олдини олиш ва оилаларни сақлаш орқали пациентларнинг саломатлигини тиклаш ва олдини олиш натижасида иқтисод қилинади.

Yangiliklarga obuna bo‘lish